Gấp rút xây dựng khung pháp lý cho tài sản số

Theo báo cáo của Chainalysis cho thấy, năm 2024, Việt Nam xếp thứ 5 thế giới về mức độ quan tâm đến tài sản số, đứng thứ 3 toàn cầu về sử dụng các nền tảng giao dịch quốc tế và xếp thứ 6 về khối lượng giao dịch trên các nền tảng phi tập trung. Báo cáo này cho hay, hiện có 17 triệu người Việt Nam sở hữu tài sản số và tổng giá trị thị trường vượt 100 tỷ USD, giao dịch tài sản số không chính thức đang tạo ra một nền kinh tế ngầm khổng lồ.

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang có cơ hội lớn để tận dụng nguồn thu từ giao dịch tài sản số. Nếu áp dụng mức thuế thu nhập cá nhân 0,1% như giao dịch chứng khoán, thì mỗi năm có thể thu về hơn 800 triệu USD tiền thuế. Bên cạnh đó, các nền tảng giao dịch thường áp dụng mức phí 0,01 - 0,8% mỗi giao dịch. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn tạo điều kiện để giám sát và điều tiết thị trường, bảo vệ nhà đầu tư trước các rủi ro.

Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Chứng khoán SSI cho biết, 10 sàn giao dịch lớn nhất trên thế giới đều thừa nhận rằng, Việt Nam là thị trường có độ giao dịch nằm trong danh sách 4 thị trường giao dịch lớn nhất thế giới. Thế nhưng, Việt Nam lại chưa có khung pháp lý để giúp các doanh nghiệp, nhà đầu tư có thể yên tâm, tạo điều kiện để phát triển, đồng thời tránh bị lừa đảo trên không gian mạng.

“Chúng ta cần khung pháp lý minh bạch để những người phát triển và những nhà đầu tư được bảo vệ, được minh bạch, không ai có thể lừa được ai, không ai có thể trục lợi qua các chiêu trò trên thị trường. Chúng ta cần có sự hỗ trợ của Chính phủ trong việc phát triển các khối doanh nghiệp, doanh nhân trong lĩnh vực này”, ông Hưng nói.

Đồng quan điểm, luật sư Phạm Ba Đô, Giám đốc Công ty Luật TNHH SJKLAW cho rằng, sự thiếu hụt, chưa hoàn thiện khung pháp lý để điều chỉnh các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tiền điện tử và các giao dịch trên môi trường số đã tạo ra môi trường “màu mỡ” cho các hoạt động lừa đảo phát triển.

Theo ông Đô, cần khẩn trương xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho tiền ảo và tài sản ảo. Trong đó, cần định nghĩa rõ tiền ảo, tài sản ảo, công nhận tiền ảo có thể giao dịch và thanh toán trong một số lĩnh vực nhất định, nhưng không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp trong tất cả các giao dịch thương mại.

Cùng với đó, quy định về việc đăng ký, cấp phép và quản lý các sàn giao dịch tiền ảo, bởi đang có tình trạng các tổ chức phát hành tiền ảo không được kiểm soát đầy đủ, dẫn đến tình trạng phát hành tiền ảo không có bảo chứng hoặc giá trị thực, tạo cơ hội cho các đối tượng lừa đảo.

Trước bối cảnh một số quốc gia có những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng khung pháp lý cho tiền kỹ thuật số và tiến hành thử nghiệm công nghệ, vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo các cơ quan chức năng phải có giải pháp quản lý tiền kỹ thuật số linh hoạt, vừa không được để Việt Nam tụt hậu, chủ động nắm bắt cơ hội, vừa không tạo kẽ hở hoặc rào cản với các hình thái tài chính mới.

Mới đây nhất, Thủ tướng Chính phủ Chính phủ Phạm Minh Chính cũng vừa ký Chỉ thị số 05 về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên.

Tại một phần nội dung tại chỉ thị này, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo chức năng, nhiệm vụ được giao đề xuất, trình Chính phủ ngay trong tháng 3 về khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số lành mạnh và hiệu quả.

Có thể thấy, khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số là nội dung được quan tâm thời gian qua. Trước đó, tại hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ diễn ra ngày 27/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Bộ Tài chính, Khoa học và Công nghệ xây dựng chính sách, quy định về tài sản số, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sand box). Các cơ quan này phải hoàn thành chậm nhất trong quý II.

Trao đổi với báo chí về vấn đề này, ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho biết, những chỉ đạo quyết liệt của Tổng Bí thư, Thủ tướng Chính phủ thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng và Chính phủ trong việc đưa Việt Nam hội nhập sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu.

Theo ông Trung, những chỉ đạo này đã được thể hiện rất rõ trong các Nghị quyết trước đây như Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Quyết định số 1236/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 22/10/2024 về Chiến lược quốc gia ứng dụng và phát triển công nghệ chuỗi khối (blockchain) đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Đặc biệt, Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số dự kiến được Quốc hội lấy ý kiến vào tháng 5/2025 sẽ là bước tiến quan trọng để tạo khung pháp lý rõ ràng cho nền kinh tế số. Việc sớm thông qua và ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số là bước đầu tiên để Việt Nam thu dần khoảng cách với các quốc gia phát triển.