Giải pháp thúc đẩy ngành tái chế ở Đông Nam Á

Công ty Tư vấn toàn cầu Bain & Company cho biết, hoạt động tái chế nhựa ở Đông Nam Á bị hạn chế bởi chi phí thu gom và phân loại cao, có thể gấp 1,5 đến 2 lần giá rác thải thô.

"Các thị trường lớn như Indonesia, Thái Lan và Việt Nam chỉ thu gom được 8 - 25% rác thải nhựa để tái chế tại các khu vực đô thị lớn, cho thấy còn nhiều dư địa để tăng tỷ lệ tái chế", công ty Bain & Company cho biết trong báo cáo được công bố gần đây.

Với chi phí thu gom và phân loại cao, các chủ sở hữu thương hiệu không muốn trả giá cao mặc dù có mục tiêu tham vọng.

Nhóm nghiên cứu của Bain cũng chỉ ra, trong khu vực Đông Nam Á đang tồn tại 03 thách thức chính với lĩnh vực tái chế. Đầu tiên, chuỗi giá trị tái chế nhựa bị phân mảnh, phụ thuộc nhiều vào những người tham gia không chính thức, chẳng hạn như những cá nhân thu gom rác thải nhựa để nuôi sống gia đình.

Thứ hai, các loại nhựa sẽ được xử lý tái chế theo các cách khác nhau. “Những vật liệu này đặt ra những thách thức đặc biệt; chúng nhẹ, có thể tích lớn, dễ bị nhiễm bẩn và tốn kém hơn trong quá trình xử lý, khiến việc tái chế kém hấp dẫn về mặt kinh tế nếu không có những đổi mới đáng kể về công nghệ và quy trình,” Bain cho biết.

Cuối cùng, nhóm chuyên gia nhấn mạnh, khu vực Đông Nam Á đang phải đối mặt với các quy định quốc tế nghiêm ngặt hơn về việc nhập khẩu rác thải nhựa.

Nhiều quốc gia trong khu vực từ lâu đã phụ thuộc vào rác thải nhập khẩu để bổ sung nguồn nguyên liệu tái chế trong nước. Tuy nhiên, Liên minh châu Âu (EU) có kế hoạch cấm xuất khẩu rác thải nhựa sang các quốc gia không thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) vào năm 2026.

"Điều này có thể ảnh hưởng đến khoảng 140 triệu kg rác thải nhập khẩu hàng năm vào Malaysia và Việt Nam", Bain nhận định, đồng thời nhấn mạnh rằng việc tăng cường năng lực tái chế trong nước trở nên cấp thiết hơn để khu vực có thể xây dựng nguồn cung nguyên liệu tái chế ổn định.

Bất chấp những thách thức, Bain dự báo nhu cầu đối với nhựa tái chế trong khu vực Đông Nam Á sẽ tăng trưởng hai con số đến năm 2030.

Công ty này lưu ý rằng nhiều quốc gia Đông Nam Á đang bắt đầu thúc đẩy việc giảm sử dụng nhựa, chẳng hạn như cấm nhựa dùng một lần. Họ cũng khuyến khích tỷ lệ tái chế cao hơn và tăng cường sử dụng nhựa tái chế.

Bên cạnh đó, Việt Nam, Malaysia, Indonesia và Philippines đã áp dụng chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (Extended Producer Responsibility - EPR). Theo đó, các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm xử lý hoặc tiêu hủy sản phẩm sau khi tiêu dùng.

Để cải thiện tái chế nhựa, Bain kêu gọi các thành viên trong khu vực nâng cao nhận thức về tính tuần hoàn của nhựa và vai trò của người tiêu dùng trong quy trình này. Cần có nhiều nhận thức hơn về các vật liệu dẻo, vốn ít có khả năng được tái chế do nhiễm bẩn và các yếu tố kinh tế, cũng như các bước cần thiết để thu gom hiệu quả.

Khuyến khích tái chế cũng là một giải pháp tiềm năng. Bain nhận thấy một số quốc gia đã triển khai các máy tái chế “ngược”, nơi người tiêu dùng có thể nhận phần thưởng khi trả lại vỏ chai. Các biện pháp khuyến khích khác có thể bao gồm trợ cấp cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tái chế.

Hãng tư vấn này cũng cho biết khi công nghệ cải tiến, các cơ sở tái chế có thể xử lý rác thải nhựa với chất lượng khác nhau hiệu quả hơn và với chi phí thấp hơn, giúp nhựa tái chế có tính cạnh tranh cao hơn so với nhựa nguyên sinh và do đó, trở nên hấp dẫn hơn để sử dụng rộng rãi hơn.

Về phía các thương hiệu, việc quản lý tập trung quy trình xử lý rác thải nhựa từ các cơ sở hoạt động có thể cải thiện hiệu quả và giảm lãng phí.

Bain cũng nhấn mạnh tiềm năng đổi mới trong lĩnh vực này, chẳng hạn như các dự án sử dụng ứng dụng điện thoại thông minh để kết nối hộ gia đình và doanh nghiệp với các đơn vị thu gom rác thải nhựa, cung cấp dịch vụ thu gom tận nơi hoặc các điểm tập kết được chỉ định.

Theo đó, những dự án như vậy có thể giúp mở rộng mạng lưới thu gom, giảm rào cản trong việc thu gom, đồng thời tối ưu hóa quy trình hậu cần bằng công nghệ tiên tiến để xử lý rác tái chế hiệu quả hơn.

"Một chiến lược toàn diện như vậy là điều cần thiết để giải quyết những thách thức trước mắt trong việc tái chế nhựa và thiết lập một con đường bền vững trong tương lai,” Bain kết luận.