Quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2023

>>Gỡ "thẻ vàng" IUU để khẳng định vị trí quốc gia

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và xử phạt nghiêm 100% hành vi khai thác IUU theo quy định, tiến tới gỡ cảnh báo 'thẻ vàng" trong năm 2023.

Chia sẻ với DĐDN, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Chu Hồi, đoàn TP Hải Phòng, Phó chủ tịch thường trực Hội Nghề cá Việt Nam cho rằng, gỡ Thẻ vàng IUU là nhiệm vụ không phải chỉ để thực hiện yêu cầu của EC, mà cho chính Việt Nam và cho chính ngư dân, vì một nghề cá bền vững và có trách nhiệm mà nước ta đã cam kết theo đuổi.

- Quyết định số 81/QĐ-TTg đặt ra nhiệm vụ từ nay đến tháng 5/2023, chấm dứt tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài có theo đúng tiến độ mà Chính phủ đã đặt ra, thưa ông?

Kế hoạch trên là thời gian để đáp ứng yêu cầu Đoàn Thanh tra của EC về IUU quay lại làm việc với phía Việt Nam lần thứ 4. Thực tế, cả hệ thống chính trị vào cuộc để gỡ “Thẻ vàng EC về IUU”, ngăn chặn “Thẻ đỏ” từ hơn 5 năm qua và nhiều yêu cầu của EC chúng ta đã đáp ứng, đã giải quyết và được Đoàn Thành tra EC ghi nhận trong chuyến công tác lần 3 hồi tháng 10/2022. Đồng thời, Đoàn EC cũng hy vọng 6 tháng tiếp theo họ quay trở lại thì vấn đề được giải quyết hoàn toàn.

Quyết tâm gỡ cảnh báo Thẻ vàng IUU của EC, không chỉ diễn ra ở trong nước mà còn được Chính phủ thể hiện rất rõ ở các diễn đàn quốc tế, khu vực, nhất là đối với các diễn đàn của Liên minh châu Âu (EU). Chúng ta đã dùng đến cả cách thức tiến hành “Ngoại giao IUU”.

Điều đó minh chứng không chỉ quyết tâm của nước ta, mà còn cho thấy “cuộc chiến loại bỏ IUU” trong điều kiện của Việt Nam khó khăn chừng nào. Thực tế, “cuộc chiến loại bỏ IUU” đòi hỏi không phải chỉ có quyết tâm, mà phải có các cam kết mạnh từ tất cả các bên liên quan, cùng với những giải pháp tương ứng và hiệu quả.

- Để chống khai thác IUU hiệu quả, phải xử lý cương quyết các tàu đánh cá ở vùng biển nước ngoài, quản lý tàu cá sâu sát đến từng chủ tàu, thuyền trưởng, thưa ông?

Hoàn toàn đúng, vì đây cũng là nhóm giải pháp đã được yêu cầu thực hiện ngay từ đầu dựa trên những quy định của Luật Thuỷ sản 2017, trong đó đã bổ sung 14 quy định riêng về IUU.

Tuy nhiên, rào cản vẫn là thói quen “không tuân thủ”, “nhờn luật” của không ít ngư dân, cán bộ và cơ quan quản lý. Đặc biệt, người trong cuộc và người có trách nhiệm quản lý, đâu đó còn né tránh, ngại va chạm, việc ai nấy làm, thiếu phối hợp hành động.

Ngoài ra, phần lớn ngư dân vẫn nghèo, tiền không đủ để trả phạt nặng. Trong khi, vẫn còn lực lượng “có tiền” đứng đằng sau, lợi dụng ngư dân, thuê ngư dân đi “đánh cá ở nước ngoài”, khi bị phạt thì họ “vô tội”…

>>Phó Thủ tướng đề nghị Bộ NN&PTNT quan tâm đặc biệt gỡ "thẻ vàng" IUU

- Ông có đề xuất, kiến nghị gì để khắc phục các tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC) về chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo "thẻ vàng" trong năm 2023?

Trước mắt toàn ngành thuỷ sản cần tập trung cao độ cho “chiến dịch 3 tháng chống IUU”, thực hiện bằng được các chỉ tiêu và yêu cầu của Chính phủ trong Kế hoạch hành động 81.

Phối hợp lực lượng, thành lập các Tổ công tác IUU liên ngành (tạm thời) trực thuộc UBND tỉnh, thường trực là Sở NN&PTNT và nòng cốt là Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Kiểm ngư, Thanh tra thuỷ sản, Cảnh sát môi trường, các hội/hiệp hội thuỷ sản/nghề cá…

Tổ công tác liên ngành này phải đến tận nhà, rà tận tàu để vận động ngư dân, giải thích cho ngư dân và gia đình hiểu lợi ích đối với chính gia đình và đất nước về loại bỏ IUU. Đồng thời, Tổ công tác hướng dẫn ngư dân và gia đình cùng ký cam kết “không đi đánh bắt cá IUU”. Các cơ quan quản lý nhà nước về thuỷ sản tiếp tục bám biển, hỗ trợ ngư dân đánh cá an toàn.

Về lâu dài, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các địa phương có giải pháp cụ thể, thiết thực trong việc phục hồi, tái tạo nguồn lợi thuỷ sản ở các thuỷ vực ven biển và toàn vùng biển.

Quản lý hiệu quả các khu bảo tồn biển; chuyển đổi nghề nghiệp cho ngư dân chấp hành tốt IUU, chuyển dịch cơ cấu sang nuôi biển, bảo vệ môi trường biển… Đặc biệt, đã đến lúc cần ban hành chính sách đặc thù với ngư dân theo cách tiếp cận “Tam ngư” để giải quyết đồng bộ, lồng ghép ba vấn đề: Ngư dân, Ngư nghiệp, Ngư trường hướng tới phát triển một nghề cá bền vững và có trách nhiệm.

- Xin cảm ơn ông!

Kỳ vọng gỡ thẻ vàng IUU lần thanh tra thứ 4 của EC Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT): Sau 5 năm bị thị trường châu Âu cảnh báo thẻ vàng IUU, ngành thủy sản Việt Nam đang được Ủy ban châu Âu (EC) đánh giá cao về các biện pháp khắc phục. Việt Nam cũng kỳ vọng sẽ gỡ được thẻ vàng IUU trong đợt thanh tra lần thứ 4 của EC sắp tới. Sau 3 lần thanh tra, EC đánh giá Việt Nam đã có những chuyển biến tích cực, đi đúng hướng. Điều này thể hiện ở 4 nội dung chính: Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, quản lý đội tàu, vấn đề truy xuất nguồn gốc và việc thực thi pháp luật. Tuy nhiên, hiện nay đội tàu của Việt Nam rất lớn dẫn đến cường lực khai thác cao, không đáp ứng được yêu cầu khai thác bền vững. Dù tỷ lệ tàu cá gắn thiết bị giám sát hành trình đạt trên 96% nhưng số lượng tàu mất kết nối một cách chủ động còn tương đối nhiều, tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn còn. Trong khi đó, EC khẳng định, chỉ gỡ thẻ vàng khi không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài. Thời gian qua, cả hệ thống chính trị và các bộ, ngành, lực lượng liên quan đều ra quân rất quyết liệt nhưng việc quản lý còn bất cập. Do đó, trong thời gian tới cần phải có những chuyển biến tích cực để đợt kiểm tra lần thứ 4 dự kiến vào cuối tháng 5, đầu tháng 6 tới đây sẽ gỡ được thẻ vàng IUU. Hiện nay, Việt Nam đang là đối tác tin cậy, có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế. Nếu như chỉ vì thẻ vàng mà ảnh hưởng đến vị thế của đất nước trên trường quốc tế là một điều không thể để xảy ra. Do vậy, quyết tâm chính trị của cả Trung ương, các bộ, ngành, địa phương là rất lớn. Phía trước còn rất nhiều khó khăn, vướng mắc nhưng không gì là không thể khi chúng ta đã phấn đấu và đạt được những thành quả trong 5 năm qua. Việt Nam đã đạt được một số tiến bộ Ông  Virginijus Sinkevicus, Cao ủy của Liên minh châu Âu (EU) phụ trách Môi trường, Đại dương và Nghề cá: Chúng tôi có chính sách tuyệt đối không chấp nhận IUU cả ở trong nước và quốc tế. Do đó, các quy định pháp luật phải được thực hiện nghiêm túc. Về các nỗ lực của Việt Nam, có thể khẳng định chắc chắn đã có một số tiến bộ. Tôi đánh giá cao sự hợp tác giữa Đoàn thanh tra của Tổng vụ Biển và Thủy sản châu Âu (DG - MARE) của EC và Bộ NN&PTNT Việt Nam. Lần gần nhất đoàn thanh tra đến Việt Nam là vào cuối tháng 10/2022. Những báo cáo đánh giá về sự tiến bộ của Việt Nam được công bố vào đầu năm 2023. Từ khi có báo cáo này, Việt Nam có sáu tháng để giải quyết những tồn tại cần khắc phục. Từ báo cáo này, chúng tôi sẽ làm việc và hợp tác rất chặt chẽ trong vấn đề này với Việt Nam. Nhưng tất nhiên, chỉ các quy định luật pháp thôi là chưa đủ. Vấn đề quan trọng chính là việc thực thi cũng không dễ với Việt Nam vì các bạn có số lượng tàu lớn nhưng rất nhiều trong số này là các tàu rất nhỏ. Ngoài ra, nuôi trồng thủy hải sản bền vững là một hướng đi đúng. Các bạn hãy đầu tư hơn nữa vào việc này và đảm bảo rằng sản phẩm được chứng nhận và công nhận vì điều này sẽ là tiếp thị gần như miễn phí cho sản phẩm. Người tiêu dùng EU muốn được thông tin đầy đủ về sản phẩm. Họ muốn biết sản phẩm đến từ đâu, được sản xuất bằng cách nào và nếu đó là một sản phẩm thực sự đảm bảo các tiêu chí bền vững, chúng sẽ được bán với giá tốt và có thể được người tiêu dùng châu Âu đánh giá rất cao.