Khó khăn tuyển dụng nhân sự có kỹ năng nền đổi mới sáng tạo

HẠNH LÊ• 13/05/2024 02:00

Khảo sát của Ngân hàng Thế giới năm 2023 cho thấy, 44% doanh nghiệp được hỏi cho biết rất vất vả mới có thể tuyển dụng nhân sự có kỹ năng và trình độ phù hợp.

>>>Nhu cầu lớn, tuyển dụng nhân sự phải "chạy số" như sale

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB), dù đã có những tiến triển về khả năng tiếp cận giáo dục nhưng các trường đại học và cơ sở đào tạo chưa thực chất chuẩn bị để người lao động tương lai tham gia các vị trí việc làm ở những lĩnh vực công nghệ cao. Tham gia khảo sát của WB, chưa đến 40% đơn vị sử dụng lao động cho rằng sinh viên mới tốt nghiệp đã sẵn sàng, nhất là cho các vị trí việc làm đòi hỏi kỹ năng cao.

Tư vấn việc làm cho người lao động tại Trung tâm Giới thiệu

Tư vấn việc làm cho người lao động tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội

Tương tự như vậy, vẫn còn khoảng cách giữa đào tạo - thực hành và yêu cầu của nhà tuyển dụng trong ngành lập trình và kỹ thuật đang có nhu cầu nhân sự khá lớn. Các doanh nghiệp tham gia phỏng vấn của WB đánh giá các trường đại học đã làm tốt việc tạo ra những tài năng về lập trình và kỹ thuật song nhiều sinh viên mới tốt nghiệp các trường đại học và cao đẳng chưa có đủ kinh nghiệm để đảm nhiệm các vị trí việc làm trong các lĩnh vực công nghệ mới nổi như công nghệ sinh học, công nghệ na-nô và trí tuệ nhân tạo.

Doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả doanh nghiệp khởi nghiệp cho biết gặp khó khăn trong việc tìm kiếm lao động có những kỹ năng nền phù hợp cho đổi mới sáng tạo. Có 44% doanh nghiệp được hỏi cho biết rất vất vả mới có thể tuyển dụng nhân sự có kỹ năng và trình độ phù hợp. Trong đó, sinh viên kỹ thuật và khoa học máy tính thường được tuyển dụng trước khi nhận bằng do vị trí việc làm này đang có sức cạnh tranh ngày càng cao.

Nghiên cứu năm 2023 của WB đã chỉ ra nhu cầu đầu tư vào giáo dục và đào tạo, tập trung vào các nghành nghề tăng trưởng cao và những kỹ năng có nhu cầu, bao gồm cải thiện về dịch vụ định hướng nghề nghiệp nhằm giảm sự lệch pha giữa mong muốn của người lao động và yêu cầu của các ngành nghề tăng trưởng cao, nhất là đối với người lao động có kỹ năng trung bình. Ngoài ra, tăng cường khả năng tiếp cận thông tin cập nhật và thân thiện với người dùng về thị trường lao động bên cạnh những can thiệp nhằm định hướng người lao động sang những lĩnh vực ngành nghề đang tăng trưởng.

Kỹ năng quản lý cũng đang có nhu cầu cao và khan hiếm, nhất là lao động ở các vị trí lãnh đạo doanh nghiệp như tổng giám đốc điều hành, tổng giám đốc hoạt động, tổng giám đốc tài chính và tổng giám đốc công nghệ. Mặc dù các vị trí lãnh đạo như vậy khá phổ biến trong các ngành công nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và đang tăng trưởng nhưng chủ yếu do người nước ngoài chiếm lĩnh. Điều này làm hạn chế nguồn cung và khả năng di chuyển của nhân tài quản lý trong nước đối với khu vực doanh nghiệp trong nước.

Tăng cường thực hành

Đào tạo nhân sự chất lượng cao đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp trở thành yêu cầu cấp bách

Ngoài ra, vì đội ngũ doanh nhân khởi nghiệp đã từng phát triển doanh nghiệp nhiều lần tại Việt Nam còn ít, số lượng nhân sự lãnh đạo có kỹ năng và kinh nghiệm mở rộng doanh nghiệp còn hạn chế. Các doanh nghiệp cần phải cạnh tranh về lương và phúc lợi (chẳng hạn quyền mua cổ phiếu) để thu hút và giữ chân nhân sự lãnh đạo.

Trong khi đó, năng lực của hệ thống giáo dục sau phổ thông của Việt Nam còn hạn chế trong việc gây dựng lực lượng lao động có kỹ năng cao. Trong thập kỷ qua, số lượng nhập học sau phổ thông đã ổn định ở mức khoảng 2 triệu sinh viên. Tỷ lệ theo học các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán (STEM) được duy trì ở mức khoảng 35% tổng số lượng nhập học.

Tuy nhiên, do những hạn chế về nguồn lực, nhiều trường đại học hàng đầu về khoa học và kỹ thuật đang tập trung nâng cao chất lượng (bao gồm cải thiện chương trình học, tuyển dụng thêm bằng cấp tiến sỹ, cải thiện về kiểm soát và chứng nhận chất lượng), thay vì tăng số lượng sinh viên. Nếu không đẩy mạnh đầu tư cho hệ thống giáo dục sau phổ thông nhằm tiếp tục cải thiện cả về số lượng và chất lượng sinh viên tốt nghiệp, bao gồm tiếp tục tăng tỷ lệ nhập học đại học, nguồn cung lao động kỹ thuật có kỹ năng có thể vẫn sẽ là thách thức đối với các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.