.jpg "Hệ lụy khó lường nếu Mỹ áp thuế bổ sung với Trung Quốc")
Gửi bình luận
Tương lai ngành bán dẫn đứng trước nhiều bất ổn mới khi Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm, đe dọa chuỗi cung ứng chip toàn cầu và leo thang căng thẳng với Mỹ.
Ngày 11/10, chính phủ Trung Quốc công bố quy định mới yêu cầu các doanh nghiệp nước ngoài phải xin phép trước khi xuất khẩu bất kỳ sản phẩm nào chứa dấu vết dù nhỏ nhất của đất hiếm có nguồn gốc Trung Quốc.
Phản ứng lại, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ áp thêm thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc, đồng thời hạn chế xuất khẩu “mọi phần mềm trọng yếu” liên quan đến công nghệ bán dẫn.
Các tập đoàn trong ngành bán dẫn lập tức đối mặt với nguy cơ gián đoạn. Theo Bloomberg dẫn nguồn tin giấu tên, ASML Holding NV — công ty Hà Lan và là nhà sản xuất duy nhất trên thế giới cung cấp máy in thạch bản cực tím (EUV) cho chip tiên tiến — được cho là sẽ phải trì hoãn việc giao hàng trong nhiều tuần.
Trong khi đó, một giám đốc cấp cao tại một công ty chip Mỹ thừa nhận rằng họ đang khẩn trương đánh giá tác động tiềm ẩn, bởi nhiều thiết bị trong dây chuyền sản xuất sử dụng nam châm đất hiếm để vận hành các bộ phận laser và động cơ chính xác cao. “Nguy cơ rõ ràng nhất là giá các linh kiện này sẽ tăng vọt,” vị này nói.
Trong khi đó, một công ty Mỹ khác lo ngại chuỗi cung ứng sẽ bị tắc nghẽn toàn bộ do yêu cầu cấp phép phức tạp của Trung Quốc. “Chúng tôi đang phải rà soát từng sản phẩm xem có chứa vật liệu xuất xứ Trung Quốc hay không. Nếu có, mọi quy trình xuất khẩu sẽ phải dừng lại,” một đại diện doanh nghiệp nói.
Theo bà Gracelin Baskaran, Giám đốc phụ trách khoáng sản chiến lược tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), đây là biện pháp kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt nhất mà Trung Quốc từng áp dụng. “Họ đang chứng minh rằng mình có đủ đòn bẩy để không chỉ buộc các công ty Mỹ, mà cả doanh nghiệp toàn cầu phải tuân thủ,” bà nhận định.
Các chuyên gia cho rằng Bắc Kinh đang thử nghiệm khả năng áp đặt quyền kiểm soát gián tiếp đối với chuỗi giá trị bán dẫn. Những công ty sản xuất thiết bị như Applied Materials hay Tokyo Electron đều sử dụng linh kiện và hóa chất chứa đất hiếm trong quy trình chế tạo. Nếu các biện pháp này được thực thi triệt để, hàng loạt nhà máy từ Mỹ, châu Âu đến Hàn Quốc và Đài Loan có thể chịu ảnh hưởng.
Ông Jacob Feldgoise, chuyên gia tại Trung tâm An ninh và Công nghệ Mới nổi (Georgetown University), cảnh báo: “Những doanh nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nhất sẽ là các nhà sản xuất chip dùng hóa chất chứa đất hiếm trong khâu xử lý wafer, và các nhà chế tạo thiết bị tích hợp nam châm đất hiếm vào máy móc của họ. Chuỗi cung ứng chip có thể chậm lại đáng kể.”
Tuy nhiên, tác động thực tế của quy định mới nhận lại nhiều hoài nghi. Các chuyên gia nghi ngờ Trung Quốc có thể theo dõi và kiểm soát hiệu quả lượng đất hiếm ở cấp độ vi lượng trong hàng hóa xuất khẩu. Dù vậy, tác động tâm lý đã đủ khiến thị trường chao đảo.
Giá cổ phiếu của các nhà cung ứng vật liệu và thiết bị bán dẫn giảm mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu, trong khi giới đầu tư đổ xô tìm đến các công ty khai thác đất hiếm ngoài Trung Quốc như Lynas Rare Earths (Australia) và MP Materials (Mỹ).
Ủy ban Lựa chọn của Hạ viện Mỹ về Trung Quốc gọi động thái của Bắc Kinh là “một tuyên bố chiến tranh kinh tế”, trong khi Chủ tịch Ủy ban, nghị sĩ John Moolenaar, nói rằng Trung Quốc đã “chĩa súng vào nền kinh tế Mỹ.”
Dù vậy, một số chuyên gia cảnh báo Washington cũng đang tự làm khó mình. Việc đồng thời siết chặt xuất khẩu phần mềm thiết kế chip có thể tác động ngược đến các công ty Mỹ như Cadence Design Systems và Synopsys, vốn chiếm lĩnh thị trường phần mềm thiết kế mạch.
Từ lâu, các hãng sản xuất chip hàng đầu thế giới như Intel, TSMC và Samsung đều phụ thuộc vào ASML trong việc sản xuất bán dẫn tiên tiến. Sự gián đoạn ở bất kỳ khâu nào trong chuỗi này đều có thể gây hiệu ứng domino.
Một quan chức tại Bộ Kinh tế Đức gọi quyết định của Trung Quốc là “mối lo ngại lớn” và cho biết Berlin đang phối hợp với Ủy ban châu Âu để tìm biện pháp ứng phó, bao gồm đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu thô. Tại Đài Loan, Bộ Kinh tế cho biết sẽ tiếp tục “giám sát biến động giá nguyên liệu và điều chỉnh chuỗi cung ứng nếu cần thiết.”
Trên thị trường, giá một số loại oxit đất hiếm như neodymium và dysprosium đã tăng từ 8–12% chỉ trong vài ngày. Đây là nguyên liệu thiết yếu cho các nam châm vĩnh cửu được sử dụng trong máy in thạch bản, động cơ servo và nhiều thiết bị sản xuất chip khác.
Cuộc đối đầu mới nhất cho thấy chuỗi cung ứng chip toàn cầu ngày càng dễ tổn thương trước các biến động địa chính trị. Nếu trước đây, rủi ro chủ yếu đến từ thiếu hụt vật liệu hoặc đứt gãy logistics, thì nay, những quyết định chính trị cũng có thể làm tê liệt toàn bộ hệ thống sản xuất trị giá hàng nghìn tỷ USD.
“Chúng ta đang chứng kiến một kỷ nguyên mới, nơi các nguyên liệu chiến lược như đất hiếm được sử dụng như đòn bẩy quyền lực,” bà Baskaran nhận định và nhấn mạnh, điều đáng lo ngại nhất là trong cuộc chơi này, không ai có thể miễn nhiễm.
