Ngành thuỷ sản nguy cơ thiếu hụt nguyên liệu

Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), khi dịch COVID-19 bùng phát nhanh ở TP HCM và lan xuống đồng bằng sông Cửu Long, việc nuôi cá, vận chuyển nguyên liệu tới nhà máy, các nhà máy chế biến cũng gặp rất nhiều khó khăn. Điều này có thể ảnh hưởng theo chuỗi tới tất cả các mắt xích cá tra và giá nguyên liệu trong thời gian tới, ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu cá tra là điều khó tránh khỏi.

13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long là trung tâm thủy sản của cả nước, sản xuất khoảng 84% sản lượng tôm, 100% sản lượng cá tra.  Hiện nay, cả người nuôi lẫn doanh nghiệp xuất khẩu cá tra đều đang “ngồi trên đống lửa” vì lo phòng chống dịch COVID-19, giá nguyên liệu cá tra dự kiến sẽ có biến động lớn ảnh hưởng đến xuất khẩu.

Theo VASEP, toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 120 cơ sở sản xuất giống cá tra, với gần 3.000 ha ương dưỡng cá tra giống. Với vùng nuôi có lượng nguyên liệu dồi dào phục vụ cho xuất khẩu, tuy nhiên, trong nửa đầu năm 2021, giá nguyên liệu vật tư đã tăng 3-4 đợt; giá thức ăn thủy sản cũng tăng từ 15-20%, cước vận tải biển tăng... là những yếu tố cấu thành thúc đẩy giá trị cá tra xuất khẩu tăng thêm.

Theo bà Trương Thị Lê Khanh, Chủ tịch HĐQT Công ty Vĩnh Hoàn (Đồng Tháp), các công ty chế biến cá tra đang rất khó khăn trong việc thu mua cá nguyên liệu do phải mua gom ở nhiều địa bàn khác nhau, trong khi nhân công thu hoạch rất khó di chuyển do các địa phương tăng cường kiểm soát dịch bệnh.

Tình hình chế biến xuất khẩu thủy sản tiếp tục gặp khó khăn. Số doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu khu vực Nam Bộ tạm dừng sản xuất là 123 cơ sở (có ca nhiễm COVID phải dừng sản xuất là 19 cơ sở và 104 cơ sở dừng sản xuất do không đáp ứng yêu cầu 3 tại chỗ). Như vậy còn 326/449 cơ sở tại 19 tỉnh, thành phố phía Nam tiếp tục sản xuất, chiếm 65%.

Do thiếu công nhân và chia ca để phòng chống dịch bệnh nên tổng công suất chỉ khoảng 30-40% so với trước khi áp dụng chỉ thị 16. Do TP HCM và các tỉnh đều kéo dài thời gian giãn cách nên các doanh nghiệp chế biến thủy sản sẽ thêm khó khăn bởi chi phí 3 tại chỗ rất cao. Tình trạng này sẽ ảnh hưởng đến toàn chuỗi sản xuất, kinh doanh thủy sản.

Trước tình hình dịch bệnh như hiện nay, dự tính nguồn nguyên liệu cho sản xuất xuất khẩu thủy sản những tháng cuối năm sẽ thiếu hụt. Bà Đồng Thị Huệ, Giám đốc CTCP Sản xuất dịch vụ và thương mại Thuận Huệ cho biết, doanh nghiệp đã chủ động nguyên liệu để sản xuất từ 3-4 tháng. Tuy nhiên, nguồn nguyên liệu chính để sản xuất của công ty chủ yếu thu mua trong nước, trong khi việc đánh bắt đang gặp khó khăn do tàu, thuyền không ra khơi để phòng chống dịch nên cũng khan hiếm. Vì vậy, có thể nguồn nguyên liệu này sẽ thiếu hụt từ 20-30% vào cuối năm nếu tình hình dịch còn diễn biến phức tạp.

Chính vì vậy, trong công văn mới đây gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ NN-PTNT, VASEP khẩn thiết đề nghị ưu tiên tiêm vắc xin cho lực lượng lao động tại các nhà máy đang áp dụng phương thức “3 tại chỗ” ở các địa phương.

VASEP cho rằng, nếu tiêm ngay vắc xin cho người lao động tại các nhà máy chế biến thủy sản, chúng ta sẽ vừa giữ được thị trường, đối tác xuất khẩu, vừa duy trì được sản xuất và công ăn việc làm cho rất nhiều lao động, bao gồm cả nông, ngư dân khai thác biển và sản xuất nguyên liệu ở phía trước.