Những “khoảng tối” trong đấu thầu: Tiêu chí lỗi thời “hành” nhà thầu lạ

Mới đây, gói thầu Xây lắp thuộc Dự án Nâng cấp mở rộng đường Lê Văn Tám (đoạn Lê Lợi - cầu Lê Văn Tám) tại huyện Kbang, tỉnh Gia Lai do Ban Quản lý thực hiện các dự án đầu tư xây dựng cơ bản huyện Kbang làm bên mời thầu đã khiến nhiều nhà thầu tham gia hết sức bức xúc, bởi hồ sơ mời thầu được áp dụng quy định pháp luật đã “lỗi thời” khi không còn hiệu lực để xây dựng tiêu chí đánh giá nhà thầu.

Áp dụng văn bản pháp luật hết hiệu lực

Đáng chú ý, mặc dù liên tục nhận được nhiều kiến nghị, phản ánh về vấn đề này. Tuy nhiên, đơn vị này vẫn quyết định bảo lưu các tiêu chí. Điều đáng nói, gói thầu sau đó được mở thầu với sự tham dự của 1 nhà thầu.

Theo tìm hiểu, Gói thầu Xây lắp thuộc Dự án Nâng cấp mở rộng đường Lê Văn Tám (đoạn Lê Lợi - cầu Lê Văn Tám) tại huyện Kbang (tỉnh Gia Lai) có giá dự toán 10.831.120.000 đồng, lựa chọn nhà thầu thông qua đấu thầu rộng rãi trong nước, Chủ đầu tư là UBND huyện Kbang.

Theo phản ánh của Nhà thầu, hồ sơ mời thầu có một số tiêu chí đánh giá không phù hợp với quy định pháp luật về đấu thầu hiện hành, theo đó, Nhà thầu đã kiến nghị Bên mời thầu điều chỉnh.

Cụ thể, tại nội dung quy định về các nhân sự chủ chốt thực hiện Gói thầu, hồ sơ mời thầu yêu cầu vị trí chỉ huy trưởng công trường phải đồng thời đáp ứng các điều kiện: có chứng chỉ hành nghề giám sát công trình giao thông hạng III trở lên; đã từng là chỉ huy trưởng 1 công trình giao thông có quy mô tương tự gói thầu đang xét…

Nhà thầu cho biết, yêu cầu trên là điều kiện hành nghề đối với chỉ huy trưởng công trường được quy định tại Điều 53 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, Nghị định này đã hết hiệu lực, và được thay thế bởi Nghị định số 15/2021/NĐ-CP. Theo đó, Điều 74 Nghị định số 15/2021/NĐ-CP quy định, điều kiện hành nghề đối với chỉ huy trưởng công trường hạng III là chỉ cần đáp ứng một trong hai điều kiện: có chứng chỉ hành nghề giám sát thi công xây dựng hạng III hoặc đã trực tiếp tham gia thi công xây dựng phần việc thuộc nội dung hành nghề của ít nhất 1 công trình từ cấp III hoặc 2 công trình từ cấp IV cùng lĩnh vực trở lên. Do đó, việc Bên mời thầu áp dụng các quy định “lỗi thời” có thể dẫn tới hạn chế cạnh tranh.

Áp tiêu chí không phù hợp

Bên cạnh đó, cũng tại nội dung đánh giá nhân sự, hồ sơ mời thầu quy định công nhân kỹ thuật theo các nghề xây dựng công trình, máy thi công công trình (số lượng: 15 người) là 1 trong 4 vị trí nhân sự chủ chốt thực hiện Gói thầu. Theo đó, các nhân sự này phải có chứng chỉ hoặc chứng nhận nghề; có hợp đồng lao động được ký với nhà thầu còn hiệu lực đảm bảo thực hiện công việc trong thời gian thi công công trình…

Theo Nhà thầu, tiêu chí này cần lược bỏ, do không phù hợp các quy định pháp luật về đấu thầu hiện hành.

Trước kiến nghị điều chỉnh hồ sơ mời thầu từ phía Nhà thầu, Bên mời thầu khẳng định việc xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá tại hồ sơ mời thầu là hoàn toàn phù hợp với các quy định pháp luật về đấu thầu hiện hành. Theo đó, căn cứ quy mô, tính chất của Gói thầu, đòi hỏi các nhân sự tham gia thực hiện phải đảm bảo năng lực, kinh nghiệm, đồng thời, đáp ứng tính sẵn sàng huy động, không làm ảnh hưởng đến chất lượng, tiến độ công trình. Do đó, Bên mời thầu bảo lưu toàn bộ các tiêu chí tại hồ sơ mời thầu.

Trao đổi với DĐDN, Thạc sỹ, luật gia Trần Hồng Tình – Trưởng Văn phòng đại diện Văn phòng luật Nguyễn Thanh Bình, một chuyên gia về đấu thầu cho biết, Nghị định số 15/2021/NĐ-CP đã “cởi trói” rất nhiều cho các nhà thầu, khi vị trí chỉ huy trưởng công trình xây dựng chỉ cần đáp ứng một trong hai điều kiện về chứng chỉ hoặc kinh nghiệm là hoàn toàn đáp ứng yêu cầu của gói thầu.

Cũng theo luật gia Tình, mẫu hồ sơ mời thầu xây lắp ban hành kèm theo Thông tư 04/2017/TT-BKHĐT hoặc Thông tư 03/2015/TT-BKHĐT quy định, căn cứ quy mô, tính chất của gói thầu và pháp luật chuyên ngành mà bên mời thầu đưa ra các yêu cầu về nhân sự chủ chốt cho phù hợp, trong đó không đề cập vị trí công nhân, lao động phổ thông là nhân sự chủ chốt được quy định tại hồ sơ mời thầu.

Luật gia Trần Hồng Tình cho rằng, trách nhiệm huy động công nhân hay lao động phổ thông để thực hiện gói thầu thuộc về nhà thầu, trên cơ sở biện pháp kỹ thuật thi công mà nhà thầu đề xuất trong HSDT.

“Do đó, đây không phải tiêu chí đưa vào hồ sơ mời thầu nhằm đánh giá nhà thầu”, luật gia Tình nhấn mạnh.

Theo Bộ KH&ĐT, sau khi Chỉ thị 47/CT-TTg ngày 27/12/2017 được ban hành, các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty đã triển khai thực hiện, đôn đốc, chỉ đạo và chấn chỉnh hoạt động đấu thầu tại đơn vị, lĩnh vực, địa phương mình quản lý. Tuy nhiên, vẫn còn một số người có thẩm quyền buông lỏng quản lý dẫn đến chủ đầu tư, bên mời thầu, tư vấn đấu thầu cố tình không chấp hành thực hiện các nội dung của Chỉ thị 47, dẫn đến một số nhà thầu, doanh nghiệp gửi kiến nghị về Bộ KH&ĐT.