Ô tô Trung Quốc giá rẻ, chưa hẳn đã mang lại những điều tốt đẹp

Lún sâu vào khủng hoảng

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, tính đến tháng 4/2025, lượng xe du lịch tồn kho tại Trung Quốc lên đến 3,5 triệu chiếc. Đây là con số cao kỷ lục và dự báo vẫn chưa đạt đỉnh. Hàng loạt hãng xe Trung Quốc giờ chỉ sản xuất 50% công suất.

Do tồn kho quá nhiều, BYD nhà sản xuất ô tô lớn nhất tại Trung Quốc đã phải cắt giảm sản xuất. Một số nhà máy đã bỏ các ca sản xuất đêm, trong khi một số nhà máy khác đã phải giảm1/3 sản lượng. Đồng thời, hãng cũng dừng kế hoạch thiết lập thêm những dây chuyền lắp ráp xe mới.

Dữ liệu từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM) cho thấy, vào tháng 4/2025, tốc độ tăng trưởng sản lượng toàn cầu của BYD đã giảm xuống còn 13% so với cùng kỳ năm trước, sang tháng 5 tăng trưởng chỉ còn 0,2%, so với cùng kỳ năm trước. Vào tháng 5/2025, lượng xe tồn kho trung bình tại các đại lý BYD lên đến 3,21 tháng, cao hơn đáng kể so với mức trung bình ngành là 1,38 tháng.

Hàng tồn kho trở thành mối đe dọa thực sự đối với mạng lưới bán hàng của BYD ở Trung Quốc. Một hệ thống đại lý lớn của BYD, gần đây đã buộc phải đóng cửa 20 showroom trên toàn quốc do thua lỗ.

Một hãng xe lớn khác là Geely cho rằng, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang lún sâu vào cuộc khủng hoảng do công suất dư thừa, hàng tồn kho cao, đã quyết định dừng xây dựng thêm nhà máy ô tô mới và giảm sản lượng.

Các đại lý ô tô Trung Quốc mới đây đã phát đi cảnh báo về việc bị ép doanh số phi thực tế, những chiến lược bị coi là không bền vững. Yêu cầu các nhà sản xuất giảm sản lượng, ngừng “đổ” quá nhiều xe về các đại lý.

Các nhà máy tại Trung Quốc có thể sản xuất tới 40 triệu ô tô mỗi năm, nhưng hiện tại chỉ khoảng một nửa công suất này được sử dụng trên thực tế. Khủng hoảng thừa của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc là nguyên nhân dẫn tới “cuộc chiến” giá. Theo Hiệp hội ô tô Du lịch Trung Quốc, từ đầu năm 2025 đến nay có 100 mẫu ô tô điện lao vào “cuộc chiến” giảm giá. Trong đó, riêng tháng 5/2025, BYD đã triển khai chính sách giảm giá mạnh đối với 22 mẫu xe với mức giảm cao nhất lên tới 53.000 nhân dân tệ (khoảng188 triệu đồng). Động thái này xuất phát từ tình trạng tồn kho xe ngày càng tăng tại các đại lý.

Báo cáo của Công ty tư vấn AlixPartners cho biết, Trung Quốc là một trong những thị trường xe năng lượng mới có mức độ cạnh tranh cao nhất thế giới, với “cuộc chiến” giá cả tiếp diễn không ngừng. Sự cạnh tranh khốc liệt về giá kéo dài, đã “vắt kiệt sức” các nhà cung cấp, nhà sản xuất ô tô và cả các đại lý.

Mối đe dọa lớn?

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc giờ đây tìm cách đẩy mạnh xuất khẩu để giải phóng hàng tồn kho. Ngoài xuất khẩu xe mới thì một số hãng đã “hô biến” xe mới thành xe cũ để xuất khẩu. Tức là mang những chiếc xe mới đi đăng ký tại Trung Quốc, biến nó thành xe đã qua sử dụng nhưng thực chất chưa hề lăn bánh, sau đó hướng tới xuất khẩu, để nhận hỗ trợ từ Nhà nước.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng tăng nhanh. Năm 2023 có 275.000 xe đã qua sử dụng xuất khẩu thì năm 2024 con số này là 436.000 xe, tăng 58,5%. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết đang tăng cường quản lý, để chuẩn hóa và minh bạch hoạt động xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng, tránh bị lợi dụng.

Các thị trường xuất khẩu ô tô Trung Quốc hướng tới là châu Âu, châu Phi, châu Mỹ la tinh, Đông Nam Á... AlixPartners cho biết, các hãng ô tô Trung Quốc đang tăng sản lượng tại châu Âu lên, dự kiến thêm khoảng 800.000 xe mỗi năm vào năm 2030.

Tại Brazil, thị trường ô tô lớn thứ 6 thế giới, xe điện và hybrid giá rẻ từ Trung Quốc đang đổ bộ vào và "người chơi" tích cực nhất chính là BYD. Hiện Brazil đánh thuế nhập khẩu đối với xe điện mức 10%, thấp hơn nhiều so với các thị trường khác. Các hãng xe Trung Quốc đang tận dụng rào cản thuế quan thấp, để tăng cường xuất khẩu, thay vì đầu tư vào xây dựng các nhà máy ở Brazil. Dự kiến năm 2025, có khoảng 200.000 xe mới từ Trung Quốc nhập khẩu vào nước này. Nhiều chuyên gia công nghiệp Brazil lên tiếng lo ngại những chiếc xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc có thể làm suy yếu ngành sản xuất ô tô lâu đời của đất nước.

Ô tô điện Trung Quốc đang bành trướng mạnh mẽ tại Đông Nam Á. BYD đã bán ra 11.404 xe, vượt mốc 10.000 xe từ tháng 3/2025. Sắp đuổi kịp Honda (14.433 xe) hay Mitsubishi (12.827 xe) và vượt qua các thương hiệu như Mazda, Nissan, Hyundai, Kia.

Ô tô Trung Quốc đang tràn vào Việt Nam ngày càng nhiều. Dù kết quả kinh doanh không như mong đợi, vẫn quyết tâm bám trụ, kỳ vọng sẽ làm nên chuyện. Nửa đầu năm 2025, có gần 10 mẫu ô tô của các hãng xe Trung Quốc như BYD, Jaecoo, MG, Geely, Haval ra mắt thị trường Việt Nam. Sắp tới có thêm hàng loạt mẫu xe mới nữa, với mẫu mã đa dạng, thuộc đủ mọi chủng loại, phân khúc.

“Cuộc chiến” giá đang ở mức tồi tệ nhất tại Trung Quốc và hậu quả của nó bắt đầu được cảm nhận trên toàn thế giới. Ô tô giá rẻ của Trung Quốc chưa hẳn đã mang lại những điều tốt đẹp.