Tự động hóa có làm tăng nguy cơ thất nghiệp?

NGUYỄN CHUẨN• 01/05/2021 09:30

Sắp tới, Amazon giới thiệu công nghệ thanh toán không cần thu ngân tại chuỗi cửa hàng tạp hóa Fresh, điều này đang đặt ra câu hỏi liệu con người có bị mất việc làm khi tự động hóa lên ngôi?

Công nghệ mới của Amazon được gọi là “Just Walk Out” - Công nghệ thanh toán không cần thu ngân, bao gồm cửa quay và phần cứng có gắn trên trần nhà, xuất hiện trong tài liệu quy hoạch cho một cửa hàng đang được xây dựng ở Brookfield, Connecticut.

Một cửa hàng không cần thu ngân của Amazon Fresh.

Các tính năng của công nghệ “Just Walk Out”, cho phép khách hàng bỏ qua hàng thanh toán bằng cách theo dõi bất kỳ món hàng nào họ lấy và tính tiền khi họ rời đi. Các làn đường vào và ra được kiểm soát ở phía trước cửa hàng, nơi người mua hàng có thể sẽ quét ứng dụng hoặc thẻ tín dụng khi họ đến, cũng như phần cứng cho các camera gắn trên trần nhà có khả năng theo dõi mặt hàng mà người mua sắm lấy trong cửa hàng.

Không rõ liệu Amazon có kết hợp các yếu tố công nghệ cao khác có trong các cửa hàng Fresh của mình hay không, chẳng hạn như Dash Carts mới ra mắt gần đây, đây là loại xe mua hàng thông minh cho phép người mua hàng thanh toán mà không cần xếp hàng.

Nhưng việc Amazon tung ra công nghệ thanh toán không cần thu ngân trong các cửa hàng Fresh, đó sẽ là một kỳ tích của ngành. Và việc Amazon áp dụng thành công công nghệ này có lẽ sẽ là một “tin buồn” với các lao động hoạt động trong lĩnh vực thu ngân của hãng.

Cũng trong thời gian mới đây, theo một nghiên cứu của công ty tư vấn McKinsey & Company, có đến khoảng 1/3 công nhân Mỹ có thể sẽ phải mất một phần hoặc toàn bộ công việc của họ cho robot và các trí tuệ nhân tạo khác vào năm 2030.

Các nhà tuyển dụng dự kiến sẽ ngày càng phụ thuộc vào máy tính để thực hiện các công việc mà con người hiện đang thực hiện. Khoảng một nửa số công việc của nhân viên có thể được tự động hóa bằng cách sử dụng công nghệ ngày nay. Bởi vì máy tính nói chung ít tốn kém hơn, ít bị lỗi hơn và thông thạo một số lĩnh vực hơn so với con người, rõ ràng là tương lai của công việc sẽ ngày càng bị thu hẹp hơn.

Mặc dù điều này nghe có vẻ đáng báo động, nhưng nghiên cứu này cũng nhấn mạnh rằng hầu hết các công việc của con người sẽ thay đổi thay vì biến mất hoàn toàn. Điều này có nghĩa là người lao động phải chuẩn bị cho sự gia tăng của robot ở nơi làm việc và cần phải nhận thức rõ những công việc và kỹ năng nào có khả năng được công nhân tự động đảm nhận và mở rộng bộ kỹ năng của mình để có thể thực hiện các nhiệm vụ mà robot không thể.

Tuy nhiên, có một tin tốt lành mà nghiên cứu của McKinsey cũng chỉ ra, hãy yên tâm rằng nhiều công việc sẽ vẫn tiếp tục tồn tại ngay cả khi các công việc trở nên tự động hóa hơn. Và chỉ có khoảng ít hơn 5% công việc có khả năng bị người máy và các máy tính khác đảm nhiệm hoàn toàn.

Đây chính là các công việc mà máy móc có thể hoàn thành hiệu quả hơn hoặc tiết kiệm chi phí hơn con người. Chúng bao gồm công việc có thể đoán trước hoặc lặp đi lặp lại, các tác vụ vật lý, vận hành máy móc, xử lý và thu thập dữ liệu…

Có thể nhìn thấy một cách rõ ràng là trong các ngành như: Xây dựng, dịch vụ ăn uống, chế tạo máy, bán lẻ và một số ngành khác đang chứng kiến sự gia tăng của tự động hóa. Máy tính và trí tuệ nhân tạo có thể quản lý các tác vụ phức tạp hơn con người và thay thế con người một cách dễ dàng hơn.

Hay thậm chí các công việc trong văn phòng hành chính, một công việc từ trước đến nay hầu hết phụ thuộc vào con người, nay cũng có thể bị thay thế bởi tự động hóa. Các tác vụ như đặt lịch hẹn, trả lời các cuộc điện thoại đơn giản, nhập dữ liệu và tạo báo cáo là những loại công việc có thể đoán trước mà máy tính có thể làm hoặc có thể sớm làm được.

Ngoài ra, nhiều công việc khác có khả năng ngày càng được thay thế bởi máy tính, bao gồm dịch vụ giao hàng, giao dịch viên ngân hàng, nhân viên bảo hiểm, v.v.

Nhưng ở chiều ngược lại, một số tác vụ nhất định chưa thể được máy tính sao chép đặc biệt tốt. Ví dụ, các công việc liên quan đến chăm sóc người khác (bao gồm y tá, nhà tâm lý học, giáo viên, nhân viên xã hội, v.v.) có thể sẽ vẫn tồn tại trước sự tự động hóa. Các công việc liên quan đến sự sáng tạo - nhà văn, nghệ sĩ, nhà thiết kế đồ họa - cũng ít có khả năng trở nên tự động hơn.

Có thể thấy, trong cuộc Cách mạng Công nghiệp, người ta nghĩ rằng máy móc sẽ đảm nhận tất cả các công việc. Tuy nhiên, điều thực sự đã xảy ra là máy móc đã tăng năng suất, làm tăng nhu cầu và doanh thu, cho phép các công ty mở rộng hơn nữa. Kết quả là, cuối cùng thì nó đã tạo ra nhiều việc làm hơn.

Nhìn chung, không có quả cầu pha lê nào có thể biết trước tất cả những chiều hướng của tương lai, có một số công việc đã không tồn tại vào 15 năm trước như các nhà khoa học dữ liệu, nhà quản lý truyền thông xã hội và nhà tiếp thị kỹ thuật số... nhưng ngày nay lại đang rất thịnh hành. Bởi vậy, thay vì lo lắng về những gì sắp tới, tốt nhất hãy chờ xem điều gì sẽ xảy ra…