Quản lý đầu tư Forex và Tiền ảo (bài 7): Siết chặt hay tương thích?

DIỄM NGỌC• 31/03/2021 06:30

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, NHNN nên lấy ý kiến của các thành phần kinh tế để đưa ra một chương trình nghị sự mang tính toàn diện về việc siết chặt hay tương thích với thị trường forex và tiền ảo.

Tiền ảo là một đại diện kỹ thuật số về giá trị có chức năng như một phương tiện trao đổi, một đơn vị tài khoản hoặc một kho lưu trữ giá trị, nhưng nó không có tư cách đấu thầu hợp pháp. Các loại tiền ảo có thể được trao đổi lấy đô la Mỹ hoặc các loại tiền tệ khác trên khắp thế giới, nhưng chúng hiện không được hỗ trợ bởi bất kỳ Chính phủ hoặc Ngân hàng Trung ương nào.

Các loại tiền ảo hiện không được hỗ trợ bởi bất kỳ Chính phủ hoặc Ngân hàng Trung ương nào

Giá trị của tiền ảo hoàn toàn bắt nguồn từ lực cung - cầu trên thị trường và dễ biến động hơn so với các loại tiền tệ fiat truyền thống. Lợi nhuận và thua lỗ cũng liên quan đến sự biến động này và được khuếch đại trong các hợp đồng tương lai có ký quỹ.

Việc tham gia hợp đồng tương lai thông qua tài khoản đòn bẩy có thể làm tăng rủi ro khi giao dịch sản phẩm. Thông thường, người tham gia chỉ cấp vốn cho các hợp đồng tương lai với một phần nhỏ của giá hàng hóa cơ bản khi sử dụng tài khoản ký quỹ. Điều này tạo ra “đòn bẩy” và đòn bẩy làm tăng rủi ro cơ bản. Khi giá cả di chuyển có lợi cho khách hàng, đòn bẩy mang lại cho họ nhiều lợi nhuận hơn cho một khoản đầu tư tương đối nhỏ. Tuy nhiên, khi thị trường đi ngược lại vị thế của khách hàng, họ sẽ buộc phải nạp tiền vào tài khoản ký quỹ của mình hoặc đóng các vị thế của mình, và cuối cùng có thể mất nhiều hơn khoản đầu tư ban đầu.

Tương tự tiền ảo, thị trường Forex cũng có các hoạt động mua bán, ký quỹ, hợp đồng tương lai và tiềm ẩn nhiều nguy cơ khác mà Diễn đàn Doanh nghiệp đã đưa trong các kỳ gần đây. Mặc dù hoạt động Forex đã phổ biến ở nhiều quốc gia, có lịch sử lâu dài hơn tiền ảo, nhưng tại Việt Nam, hoạt động này hoàn toàn bị cấm, thậm chí là vi phạm hình sự nếu cố ý vi phạm.

Mặc dù hoạt động Forex đã phổ biến ở nhiều quốc gia, có lịch sử lâu dài hơn tiền ảo, nhưng tại Việt Nam, hoạt động này hoàn toàn bị cấm

Song, phải chăng cái gì càng cấm, người dân càng lao vào, đồng thời các hoạt động chui càng diễn ra tinh vi và khó kiểm soát hơn? Đứng giữa việc siết chặt đến “ngặt nghèo” hay mở cửa tự do còn là một bài toán khó với các cơ quan quản lý Nhà nước.

Trao đổi về vấn đề này, Tiến Sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng cho biết, theo luật quản lý ngoại hối ở Việt Nam, chúng ta không được phép giao dịch ngoại tệ trên lãnh thổ Việt Nam, nhưng rõ ràng các sàn Forex không giao dịch ngoại tệ bằng tiền đồng mà có những trao đổi bằng các ngoại tệ khác không liên quan đến tiền đồng. Vậy nếu nhà đầu tư tham gia trên sàn giao dịch bằng các đồng ngoại hối khác thì sao, vấn đề này còn cần Ngân hàng Nhà nước quy định chặt chẽ hơn.

Tiến Sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng

Một điều đáng lưu ý nữa, tại sao các giao dịch trên sàn forex của người dân lại dễ dàng vậy trong khi nó bị cấm? Có thể thấy, gần đây, hệ thống thanh toán số đang phát triển như vũ bão, người dân hoàn toàn có thể chuyển tiền ra nước ngoài bằng cách sử dụng thẻ tín dụng hoặc thông qua các công ty trung gian thanh toán để mua bán hàng hoá, bao gồm cả ngoại tệ. Điều này đã dẫn tới có nhiều tổ chức trung gian thanh toán bất hợp phát xâm nhập vào Việt Nam, mở đường cho dòng tiền chảy ra nước ngoài, kèm theo rủi ro về đánh cắp thông tin người dùng.

“Chính vì vậy, nếu phải siết chặt quy định, Ngân hàng Nhà nước cần giám sát chặt chẽhoạt động của các công ty trung gian thanh toán,cấm triệt để việc hỗ trợ thanh toán mua bán ngoại tệ, thường xuyên thanh kiểm tra để kịp thời ngăn chặn các hoạt động có dấu hiệu vi phạm”, TS. Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh.

Ở góc độ tương thích với thị trường, hiện tại trên thế giới có rất nhiều sàn giao dịch forex được mua bán tự do do ở các nước phát triển mà không bị cấm. Nếu nhìn nhận một cách khách quan, thì tiền tệ cũng là một loại sản phẩm, giống như tất cả các loại hàng hóa khác.

Về lâu về dài, cả đồng tiền ảo hay forex đều nên đượcmở cửa, để hoà nhập cùng tiến trình phát triển của thế giới. Có lẽ bây giờ chưa phải là thời điểm thích hợp, vì Việt Nam cần phải có sự chuẩn bịđể thúc đẩy tiền đồng trở thành một loại tiền tệ chuyển đổi được.Muốn đồng tiền có thể chuyển đổi được thì nó phải là một đồng tiền rất mạnh với cả một nền kinh tế đứng sau, tương tự như đồng đô la Mỹ, để có thể giao dịch tự do trên thị trường.

Cũng theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, tạo ra một chương trình thử nghiệm với forex hay tiền ảo là không cần thiết. Sandbox phù hợp để áp dụng với P2P Lending hoặc một số lĩnh vực khác hơn. Còn riêng ngoại hối, Việt Nam đã có hàng chục năm kinh nghiệm về quản lý, thậm chí quản lý rất ổn định.

Tuy nhiên, Ngân Hàng nhà Nước nên lấy ý kiến của các thành phần kinh tế khác nhau như chuyên gia tài chính, các sàn giao dịch, các tổ chức, người dân và các ngân hàng để đưa ra một chương trình nghị sự mang tính toàn diện, phổ cập. Thông qua những trao đổi đó để đi đến kết luận về vấn đề này, “siết” hay “mở” cho forex và tiền ảo.

Riêng với tiền ảo thì không thể mở cửa một cách quá tự do, nhưng cũng nên mở cửa ở mức độ cho giao dịch thông thoáng hơn, ngay cả việc dùng Bitcoin để tham gia vào hệ thống thanh toán với sự giám sát của Ngân hàng Nhà nước, ngăn chặn những hành động mang tính lừa đảo, vi phạm pháp luật, rửa tiền...