Sửa Luật Năng lượng nguyên tử: Cân nhắc quy định về phát triển nguồn nhân lực

Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) sau tiếp thu, chỉnh lý gồm 14 Chương, 74 Điều quy định cụ thể về các hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, bảo đảm an toàn, an ninh, thanh sát hạt nhân và trách nhiệm đối với thiệt hại hạt nhân.

Trong đó, thực hiện Nghị quyết 66-NQ/TW về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” và Nghị quyết số 59-NQ/TW của Đảng về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) được xây dựng, hoàn thiện, nội hàm của Luật cũng được xây dựng với tinh thần mới. Chỉ quy định những vấn đề mang tính nguyên tắc, khung, bởi những vấn đề cụ thể, chi tiết như năng lượng nguyên tử hay điện hạt nhân có nhiều thay đổi trong quá trình xây dựng, vận hành... sẽ được điều chỉnh linh loạt.

Việc Dự thảo Luật (sửa đổi) dự kiến thông qua trong thời gian tới, kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và an toàn trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử tại Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, để hỗ trợ thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao, một số ý kiến đề nghị, cân nhắc quy định về phát triển nguồn nhân lực.

Tham gia ý kiến về Dự thảo Luật năng lượng (sửa đổi), đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn đại biểu quốc hội tỉnh Đồng Tháp bày tỏ, về xã hội hóa trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử (Điều 13) của Luật này. Đây là vấn đề rất quan trọng bởi thành lập các cơ sở hoạt động, chế biến chất phóng xạ, xây lò phản ứng hạt nhân.

“Tư nhân xây dựng lò phản ứng hạt nhân, cơ sở năng lượng nguyên tử được không? Vì vậy, cần làm rõ lĩnh vực nào, cái nào là Nhà nước làm, cái nào tư nhân làm. Bởi, không phải lĩnh vực nào cũng xã hội hóa được.

Quy định về đảm bảo an toàn, an ninh cho cơ sở hạt nhân phải chặt chẽ, từ thiết kế xây dựng, phải có thẩm định. Việt Nam có đủ khả năng làm hay không. Nếu không có thì phải có sự hợp tác của nước ngoài để thiết kế, xây dựng các công trình này cho an toàn”, đại biểu nêu ý kiến.

Đồng thời cho rằng, xây dựng một lò phản ứng hạt nhân rất quan trọng, tiềm ẩn nguy cơ độc hại. Nếu sai sót thì sẽ dẫn đến tác hại rất lớn mà chúng ta không thể lường được. Xã hội hóa rất tốt, tuy nhiên cần phải minh bạch, rõ ràng. Không thể trong việc nào cũng xã hội hóa được.

“Nếu chúng ta đủ năng lực thì chúng ta thực hiện, còn không đủ thì chúng ta phải nhờ chuyên gia của nước ngoài. Thậm chí chúng ta phải có sự hợp tác nước ngoài trong xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân trong tương lai”, đại biểu kiến nghị.

Quan tâm về phát triển nguồn nhân lực năng lượng nguyên tử, tham gia ý kiến, đại biểu Thạch Phước Bình – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh cho rằng, Dự thảo Luật mới dừng lại ở định hướng có chính sách ưu đãi đối với việc đào tạo nhân lực, chưa đưa ra cơ chế cụ thể và nhấn mạnh để hỗ trợ thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao, trong khi đây là một trong những yếu tố then chốt, quyết định thành bại của chiến lược phát triển năng lượng nguyên tử.

Đại biểu kiến nghị, về chính sách học bổng đào tạo trong và ngoài nước. Theo đó, người học chuyên ngành năng lượng nguyên tử tại các cơ sở được chỉ định được cấp học bổng toàn phần bao gồm học phí, sinh hoạt phí và hỗ trợ tài liệu nghiên cứu thực hành.

Thứ hai, về ưu tiên tuyển dụng sinh viên giỏi. Sinh viên tốt nghiệp loại giỏi trở lên chuyên ngành năng lượng nguyên tử thì được ưu tiên xét tuyển vào cơ quan quản lý nhà nước, viện nghiên cứu, nhà máy điện hạt nhân. Thời hạn xét tuyển tối đa là 30 ngày kể từ ngày nộp hồ sơ.

Thứ ba, về thu hút chuyên gia quốc tế. Cần có quy định Nhà nước khuyến khích ký hợp đồng chuyên gia ngắn hạn và dài hạn với các nhà khoa học, giảng viên, kỹ sư quốc tế trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Các chuyên gia này được miễn thuế thu nhập cá nhân trong 3 năm đầu tiên làm việc tại Việt Nam.

“Đặc thù lĩnh vực năng lượng nguyên tử là đòi hỏi đội ngũ nhân sự được đào tạo bài bản lâu dài, có khả năng chịu trách nhiệm cao. Nước ta còn thiếu đội ngũ chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực này. Do đó, cần có cơ chế thu hút cả nhân lực trong nước và quốc tế, cơ chế ưu đãi tài chính, kết hợp cam kết phục vụ sau đào tạo cho những nhân lực chất lượng cao cho điện nguyên tử”, đại biểu bày tỏ.

Liên quan đến Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), tại phiên họp thứ 46 mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổng hợp, tiếp thu đầy đủ các ý kiến về các vấn đề: điều khoản thi hành; quản lý Nhà nước về năng lượng nguyên tử; vận chuyển nhiên liệu phóng xạ; nhập khẩu, xuất khẩu vật liệu phóng xạ, thiết bị hạt nhân; quy hoạch địa điểm xử lý, chôn cất chất thải phóng xạ, nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng; các quy định liên quan đến nhà máy điện hạt nhân; bồi thường thiệt hại bức xạ, thiệt hại hạt nhân phù hợp với hướng dẫn của IAEA và Công ước Vienna năm 1997…

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dự kiến Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua tại phiên họp ngày 16/6.