Sửa toàn diện Luật Đầu tư: Cần bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư

Như đã thông tin, trong bối cảnh môi trường đầu tư đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ, Bộ Tài chính đã xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) đưa ra lấy ý kiến rộng rãi.

Trong đó, việc thu hẹp phạm vi, đơn giản hóa thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, cấp giấy chứng nhận đầu tư là một trong những nội dung thay đổi căn bản trong đề xuất của cơ quan soạn thảo Dự án Luật này.

Cụ thể, tại Dự thảo Luật (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất sẽ chỉ áp dụng thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án có tác động lớn đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, quốc phòng, an ninh hoặc sử dụng các nguồn tài nguyên như đất, rừng, biển, khoáng sản, dự án đầu tư lớn trong các lĩnh vực quan trọng.

Về thẩm quyền quyết định đầu tư, cơ quan soạn thảo cũng đề xuất đơn giản hóa việc thực hiện thủ tục này nhằm giải quyết, khắc phục những hạn chế, vướng mắc hiện nay, khơi thông nguồn lực phát triển. Đồng thời đề xuất đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng Quốc hội chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án có yêu cầu áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định.

Thực hiện phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ từ 50 ha trở lên; dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên với quy mô từ 500 ha trở lên… phân quyền cho UBND cấp tỉnh đối với dự án đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực trồng rừng; dự án có kinh doanh đặc cược (casino), dự án điện gió ngoài khơi.

Đánh giá cao định hướng nội dung chính sách của cơ quan soạn thảo, tuy nhiên, không ít ý kiến cho rằng, cần bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, bởi thủ tục này đang trở thành tâm điểm tranh luận suốt thời gian qua.

Theo ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt nam (VCCI), việc chấp thuận chủ trương đầu tư hiện nay chủ yếu tập trung vào nội dung xem xét sự phù hợp của dự án đối với chương trình phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất, các loại quy hoạch liên quan… và là bước khởi đầu trong quá trình xem xét dự án, không thay thế cho các thủ tục chuyên ngành khác. Thực chất, đây là vấn đề mang tính thị trường nhưng được đưa về một thủ tục hành chính mang tính chất tiền kiểm.

“Trong thực tế, nhiều dự án mặc dù đã được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng không thể triển khai hoặc được triển khai nhưng không hiệu quả. Do đó, cần xem lại tính cần thiết của thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính liên quan hoạt động đầu tư, kinh doanh nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, khơi thông dòng vốn chảy vào nền kinh tế thực”, ông Đậu Anh Tuấn bày tỏ.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Đình Cung cũng cho rằng, trong thực tế, hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư rất phức tạp nhưng lại không rõ mục tiêu quản lý, không rõ ràng, không cụ thể, không hợp lý, không hiệu quả, không thể tiên liệu trước, chồng chéo, trùng lặp với nhiều quy định khác.

“Đã đến lúc cần bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư để đáp ứng yêu cầu của cơ chế thị trường và phù hợp với yêu cầu của một nền kinh tế hội nhập sâu rộng”, vị chuyên gia này đề xuất.

Không chỉ các chuyên gia, liên quan đến thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, trước đó tại Nghị trường Quốc hội Kỳ họp thứ 9 vừa qua, không ít đại biểu cũng đề xuất bãi bỏ thủ tục này.

Theo đại biểu Khương Thị Mai – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định (nay là tỉnh Ninh Bình), để đạt mục tiêu mà Nghị quyết 68-NQ/TW đặt ra, năm 2025 cần hoàn thiện và loại bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, các quy định chồng chéo không phù hợp, cản trở sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân.

Trong đó, cần thực hiện cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật, ít nhất 30% điều kiện kinh doanh và tiếp tục cắt giảm trong những năm tiếp theo.

Bổ sung quy định nội dung bãi bỏ ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Nghiên cứu bãi bỏ thủ tục đầu tư, chủ trương đầu tư và giấy chứng nhận đầu tư, chỉ giữ lại chính sách ưu đãi đầu tư, danh mục ngành nghề các ngành đầu tư kinh doanh có điều kiện.

“Vì nhà đầu tư hiện nay vẫn đang quản lý theo từng dự án thông qua thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, quy mô, tiến độ, thời gian thực hiện mà doanh nghiệp tự do kinh doanh, sản xuất bao nhiêu, sản xuất cái gì là việc của nhà đầu tư. Trong khi hiện nay nếu thay đổi lại phải xin phép điều chỉnh chủ trương đầu tư”, vị đại biểu này chia sẻ.

Xoay quanh vấn đề này, không ít ý kiến cũng bày tỏ, việc yêu cầu doanh nghiệp hay hộ kinh doanh phải xin chấp thuận chủ trương đầu tư từ cơ quan Nhà nước là không cần thiết, tạo thêm rào cản thủ tục, làm chậm trễ hoạt động kinh doanh chính đáng, cần thiết được nghiên cứu bãi bỏ.

Được biết, Dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) sẽ được Chính phủ trình Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV tới đây.