Tạo dư địa mới cho các nguồn lực đầu tư

Tiếp theo loạt bài của DĐDN về “Cơ chế nào cho địa phương đầu tư cao tốc?”, Phóng viên DĐDN đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể về việc phân cấp, phân quyền cho các địa phương triển khai các dự án trên địa bàn. 

- Để hiện thực hóa 05 quy hoạch ngành quốc gia theo đúng lộ trình thì đâu là “nút thắt” cần “gỡ”, thưa Bộ trưởng?

Trong điều kiện nguồn vốn NSNN dành cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông hạn chế, thu hút nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách khó khăn; cơ chế chính sách chưa đồng bộ, bất cập; nguồn nhân lực quản lý, chính sách triển khai quy hoạch còn yếu…., Bộ đã xây dựng cụ thể các giải pháp thực hiện 05 quy hoạch gồm: giải pháp huy động vốn đầu tư; giải pháp cơ chế, chính sách theo nhóm ngành; giải pháp về môi trường, khoa học và công nghệ; giải pháp phát triển nguồn nhân lực; giải pháp hợp tác quốc tế; giải pháp tổ chức thực hiện và giám sát thực hiện quy hoạch.

 Bộ Tài chính đang chủ trì xây dựng đề án đổi mới cơ chế phân cấp quản lý, phân bổ NSNN để bảo đảm vai trò của NSTW và chủ động của NSĐP, các cơ quan, đơn vị có liên quan. Bộ GTVT đang phối hợp, góp ý hoàn thiện đề án để trình các cấp có thẩm quyền.

Để thực hiện được mục tiêu của 05 quy hoạch đòi hỏi nguồn vốn đầu tư và nguồn nhân lực rất lớn, trong đó chúng ta cần sớm triển khai một số nội dung trọng tâm: Rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, các cơ chế chính sách nhất là các cơ chế về đầu tư để kịp thời tháo gỡ các vướng mắc; đánh giá tổng thể các mô hình đầu tư trong thời gian qua để nghiên cứu, rút kinh nghiệm và nhân rộng các mô hình làm tốt (như Quảng Ninh, Bình Dương); Đẩy mạnh thực hiện phân cấp cho các địa phương để nâng cao tính chủ động trong việc huy động các nguồn lực đầu tư, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra giám sát của cơ quan quản lý nhà nước; Thay đổi tư duy, nói cách khác là phải đột phá trong tư duy về phân bổ và huy động nguồn lực đầu tư. Trong đó, vốn đầu tư công chỉ là vốn mồi làm định hướng thu hút, dẫn dắt đầu tư tư nhân để huy động tối đa mọi nguồn lực đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng; việc phân bổ có tính đến các vùng động lực kinh tế và các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn.

- Tại buổi làm việc với lãnh đạo Bộ cuối tháng 4/2021, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ cần mạnh dạn phân cấp, phân quyền giao cho địa phương triển khai các dự án trên địa bàn. Bộ trưởng nhìn nhận như thế nào về vấn đề này?

Đúng vậy, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm và triển khai trên diện rộng một số mô hình thành công khi giao cho các địa phương triển khai đầu tư, quản lý các dự án trên địa bàn để tăng cường việc phân cấp, ủy quyền cho UBND các tỉnh quản lý đầu tư,... nhằm chủ động trong việc huy động, sử dụng các nguồn lực của địa phương và gắn với trách nhiệm của người đứng đầu. Hiện, Bộ đã triển khai lập Đề án để rà soát tình hình phân cấp, ủy quyền quản lý, đầu tư, bảo trì các công trình giao thông thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ; rà soát các quy định của pháp luật hiện hành để nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét điều chỉnh tạo hành lang pháp lý trong việc phân cấp, ủy quyền cho các địa phương.

Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư từ NSNN còn nhiều khó khăn như hiện nay, việc phân cấp, ủy quyền triệt để cho các địa phương là bước đột phá về tư duy, nguồn lực sẽ tạo dư địa mới trong huy động các nguồn lực đầu tư nhằm hiện thực hóa các mục tiêu quy hoạch đề ra.

- Bộ trưởng có thể cho biết những dự án trọng tâm, trọng điểm sẽ được Bộ thực hiện giai đoạn 2021 - 2030?

Giai đoạn 2021-2030 Bộ dự kiến sẽ ưu tiên đầu tư dự án: Hành lang Bắc - Nam đầu tư hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc và khởi công 02 đoạn đường sắt tốc độ cao (Hà Nội - Vinh và Nha Trang - TP HCM); Khu vực Trung du và miền núi phía Bắc: Đầu tư 05 tuyến đường bộ cao tốc; nâng cấp tuyến vận tải thủy Việt Trì - Yên Bái; đầu tư cảng hàng không Điện Biên, Sa Pa. Vùng đồng bằng sông Hồng: Đầu tư đường vành đai 4, 5 -Vùng thủ đô; đầu tư các bến thuộc khu bến Lạch Huyện; đầu tư cảng và nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Hồng; nâng cấp 02 cảng hàng không Nội Bài, Cát Bi; đầu tư đường sắt nối cảng Lạch Huyện, đường sắt vành đai phía Đông TP.Hà Nội và đầu tư tuyến đường sắt Yên Viên – Cái Lân. Vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung: Đầu tư đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy; cảng Liên Chiểu, mở rộng cảng Nghi Sơn; nâng cấp 06 cảng hàng không; đầu tư tuyến đường sắt Mụ Giạ – Vũng Áng. Vùng Tây Nguyên: Đầu tư 04 tuyến đường bộ cao tốc và 03 cảng hàng không....

- Bộ trưởng có thể cho biết rõ hơn việc lập quy hoạch mạng lưới đường sắt lần này?

Đường sắt đóng một vai trò quan trọng, được xác định là một trong ba khâu đột phá chiến lược, cần ưu tiên đầu tư đồng bộ, hiện đại…. Giao thông đường sắt có lợi thế so với các phương thức vận tải khác đó là khối lượng vận tải lớn, năng suất cao, chi phí thấp… Qua nghiên cứu kết quả của tư vấn lập quy hoạch, kỳ quy hoạch 2021-2030, Bộ dự kiến phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt trên các hành lang vận tải chính có nhu cầu vận tải lớn…, kết nối các vùng kinh tế trọng điểm, các đầu mối giao thông trọng yếu, cảng biển cửa ngõ quốc tế, cảng hàng không quốc tế quan trọng và kết nối với hệ thống đường sắt liên vận quốc tế.

Với định hướng trên, trên cơ sở khả năng cân đối nguồn lực, quy hoạch dự kiến sẽ ưu tiên tháo gỡ các điểm nghẽn nhằm khai thác hiệu quả các tuyến đường sắt hiện có và tập trung đầu tư xây dựng một số tuyến đường sắt mới có tính chất đột phá, trong đó triển khai xây dựng một số đoạn đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Đối với hành lang Bắc- Nam, quy hoạch tiếp tục ưu tiên đầu tư tuyến đường sắt mới tốc độ cao nhằm cơ cấu lại thị phần vận tải, phát triển hài hòa các phương thức vận tải trên hành lang trọng yếu này…

- Xin cảm ơn Bộ trưởng!