Tham vấn doanh nghiệp - chìa khóa kiến tạo hành lang pháp lý khả thi, minh bạch

Đây là chia sẻ của Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc Công ty Luật HPVN với Diễn đàn Doanh nghiệp.

Một số ý kiến cho rằng, phát triển khu vực kinh tế tư nhân không chỉ dừng lại ở các chính sách hỗ trợ, mà quan trọng hơn là cải cách toàn diện khung khổ pháp lý, thể chế, ông đánh giá sao về nhận định này?

Đúng như vậy, pháp luật kinh doanh được xem là sự sống còn của doanh nghiệp, bởi doanh nghiệp không chỉ là động lực của nền kinh tế mà còn là đối tượng chịu tác động trực tiếp, sâu sắc nhất của hệ thống pháp luật.

Thực tế, vai trò của doanh nhân, doanh nghiệp trong xây dựng thể chế được củng cố mạnh mẽ và nâng lên tầm chiến lược thông qua các Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị thời gian vừa qua.

​Cụ thể, tại ​Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” đã đặt ra yêu cầu xây dựng một hệ thống pháp luật minh bạch, khả thi và phải “mở đường cho kiến tạo phát triển”.

​Nghị quyết đặt mục tiêu cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định pháp luật gây ra. Theo đó, doanh nhân, doanh nghiệp, với vai trò là người chịu tác động, có trách nhiệm phản ánh chính xác các rào cản, giúp cơ quan Nhà nước xác định và ưu tiên tháo gỡ đúng và trúng.

​Đáng nói, Nghị quyết cũng khẳng định, cơ chế pháp luật phải chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy phục vụ và phải “huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội”. Điều này chính là cơ sở pháp lý cao nhất để tăng cường cơ chế tham vấn doanh nghiệp ngay từ khâu xây dựng ý tưởng chính sách.

​Không chỉ có vậy, tại ​Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về “Phát triển kinh tế tư nhân” cũng xác định kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Để khu vực này bứt phá, Nghị quyết đòi hỏi phải cải cách thể chế và pháp luật mạnh mẽ.

Cụ thể, Nghị quyết yêu cầu phải “khơi thông mạnh mẽ nguồn lực, xóa bỏ rào cản về thể chế”. Điều này đòi hỏi pháp luật phải được thiết kế để đảm bảo doanh nghiệp tư nhân tiếp cận công bằng các nguồn lực (vốn, đất đai, công nghệ...). Do đó, sự tham gia góp ý của doanh nhân, doanh nghiệp là cần thiết để đảm bảo các văn bản hướng dẫn không tạo ra sự phân biệt, ưu đãi bất hợp lý, làm rõ các thủ tục hành chính.

​Đặc biệt, Nghị quyết cũng đặt ra yêu cầu, chú trọng xây dựng đội ngũ doanh nhân có tinh thần thượng tôn pháp luật. Doanh nhân không chỉ là người tuân thủ mà phải là người chủ động, có trách nhiệm tham gia xây dựng và phản biện pháp luật, thể hiện vai trò là lực lượng kiến tạo kinh tế.

Sự ra đời của Nghị quyết 66-NQ/TW và Nghị quyết 68-NQ/TW đã đưa ra giải pháp đột phá để Việt Nam có một hệ thống chính sách pháp luật thực sự kiến tạo, trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, từ đó hiện thực hóa khát vọng trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Việc coi trọng tiếng nói và sự tham gia của doanh nhân, doanh nghiệp sẽ là chìa khóa để kiến tạo một hành lang pháp lý khả thi, minh bạch và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn về vấn đề này?

​Thực tế cho thấy, việc phát huy vai trò của cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp trong quá trình xây dựng chính sách pháp luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi, như đã nói doanh nhân, doanh nghiệp không chỉ là động lực của nền kinh tế mà còn là đối tượng chịu tác động trực tiếp, sâu sắc nhất của hệ thống pháp luật.

Quá trình hoạt động, doanh nhân, doanh nghiệp là những người trực tiếp áp dụng và tuân thủ các quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng ngày. Họ thấu hiểu rõ nhất những vướng mắc, bất cập, hay lỗ hổng của các văn bản hiện hành, đặc biệt là các văn bản dưới Luật như Nghị định, Thông tư.

​Vì vậy, ý kiến đóng góp của cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp sẽ không chỉ giúp cơ quan soạn thảo đánh giá được chi phí tuân thủ, mà còn đảm bảo tính khả thi của chính sách.

​Chưa kể, với các doanh nghiệp hàng đầu, nhất là các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ, đổi mới sáng tạo, họ sẽ có cái nhìn sâu sắc về xu hướng thị trường, công nghệ và mô hình kinh doanh mới. Sự tham gia của họ giúp pháp luật không bị lạc hậu, có tính dự báo cao, tạo hành lang pháp lý cho các mô hình kinh tế mới phát triển.

​Do đó, việc tham vấn rộng rãi cộng đồng doanh nghiệp, thông qua các kênh chính thức như Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) hay các hiệp hội ngành nghề, không chỉ là trách nhiệm mà còn là phương thức để tăng cường tính minh bạch của quá trình xây dựng pháp luật. Quá trình này giúp giảm thiểu nguy cơ ban hành các quy định mang tính cục bộ, lợi ích nhóm, đồng thời nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan soạn thảo trước cộng đồng xã hội và doanh nghiệp.

Vậy, để phát huy vai trò của doanh nhân, doanh nghiệp trong xây dựng chính sách, hoàn thiện pháp lý trong thời gian tới, ông có đề xuất, khuyến nghị gì?

Theo tôi, trong thời gian tới, cần gắn việc tăng cường vai trò tham vấn doanh nhân, doanh nghiệp trong xây dựng chính sách, pháp luật với chương trình hoàn thiện khung khổ pháp lý và nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức đại diện cho doanh nghiệp. Đồng thời, chú trọng tiếp tục tăng cường công khai, minh bạch và đặc biệt là bảo đảm thực chất trong hoạt động tham vấn, thay đổi quy trình để tạo thuận lợi hơn nữa cho quá trình tham vấn khi xây dựng chính sách, pháp luật.

Bên cạnh đó, để hoạt động lập pháp ngày càng chất lượng, cần tiếp tục đổi mới cách thức tổ chức, xử lý, sử dụng thông tin của việc lấy ý kiến góp ý, phản biện chính sách và pháp luật đảm bảo khách quan, thực chất hơn. Có cơ chế thuận lợi, thu hút sự tham gia ý kiến của các đối tượng chịu sự tác động, các chuyên gia, doanh nghiệp ngay từ khâu xây dựng chính sách, pháp luật thay vì chỉ góp ý vào các Dự án, Dự thảo văn bản pháp luật.

Đặc biệt, quá trình triển khai lấy ý kiến, cần chú trọng tới việc đa dạng cách thức tiếp cận, nội dung lấy ý kiến phải phù hợp với từng đối tượng cụ thể, tránh chung chung, hình thức. Có trách nhiệm phải có cơ chế phản hồi phù hợp, kịp thời đối với nội dung được lấy ý kiến, từ đó, tạo sự đồng thuận đối với mỗi chính sách, Dự án luật được ban hành.

Trân trọng cảm ơn ông!