Thấy gì từ làn sóng “chảy máu chất xám” công viên chức?

SÔNG HÀN• 24/08/2022 04:00

Tình trạng cán bộ, công viên chức xin nghỉ việc, rời khu vực công sang khu vực tư diễn ra ở nhiều nơi, nhiều ngành… đang nói lên điều gì?

>>Giải pháp "giữ chất xám" từ các bệnh viện công

Thời gian gần đây, tình trạng hàng loạt công chức, viên chức xin nghỉ việc ở nhiều ngành nghề tại nhiều tỉnh thành như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… đang trở thành vấn đề “nóng” trong dư luận cũng như trên các mặt báo, truyền thông.

Một con số thống kê chưa đầy đủ, riêng ngành y tế, cả nước tính từ 2021 và 6 tháng đầu năm 2022, có 9.397 viên chức y tế xin thôi việc, nghỉ việc. Không chỉ ngành y tế, mà ngành giáo dục cũng chung số phận. Năm học mới sắp bắt đầu, dù các tỉnh thành thiếu giáo viên trầm trọng nhưng vẫn có hiện tượng hàng loạt giáo viên nghỉ việc.

Rất nhiều cán bộ, nhân viên y tế đã nghỉ việc sau thời gian chiến đấu với dịch COVID-19. Ảnh: Hải Ngân

Tất cả đều có lý do của mình, nhưng lý do lớn nhất vẫn là vấn đề tiền lương, điều kiện làm việc, áp lực công việc và khả năng thăng tiến hoặc thấy mình không được coi trọng.

Cá nhân tôi đã có thời gian đứng trên giảng đường rồi lại nghỉ, rồi lại quay lại công tác ở môi trường giáo dục vì tôn trọng đam mê nghề “đưa đò” nhưng lại quyết định rời giảng đường. Tôi cũng đã chứng kiến nhiều người bạn, đồng nghiệp rời bỏ công việc hiện tại trong thời gian qua.

Dĩ nhiên, trong số những người nghỉ việc (gồm cả tôi), có những người không bao giờ đòi ưu đãi hay than vãn về thu nhập, một phần như đã nói vì chúng tôi yêu công việc. Một phần đều hiểu rằng, có chế độ ưu đãi thì cũng chỉ hơn người khác một chút, đòi hỏi để làm gì. Nhưng điều làm một số người bạn tôi đưa ra quyết định là vì cảm thấy môi trường làm việc mà “sếp” thiếu tôn trọng nhân viên hoặc môi trường thiếu không gian cho sự phát triển.

Đơn cử như việc, có người công tác ở trường Cao đẳng lại không được bố trí giảng dạy chính nơi mình công tác, trong khi nộp hồ sơ thỉnh giảng ở trường Đại học khác thì lại được mời dạy... Chuyện tưởng vô lý nhưng nó lại là sự thật và có lý nếu chúng ta soi xét nhiều khía cạnh của vấn đề.

Lại có người nghỉ việc vì ở môi trường mới không nặng nề chuyện lễ lạt hay làm gì cũng phải dò ý “sếp”, nặng nề chuyện giờ giấc. Ở đó, việc ai người nấy làm, hiệu quả công việc được lấy làm thước đo để đánh giá công việc và thu nhập. Chính sự đánh giá đúng khả năng và khích lệ nhân viên khiến nhiều người cảm thấy xứng đáng và được tôn trọng.

Cũng có người bỏ việc không phải vì sợ môi trường làm việc trong cơ quan Nhà nước, mà chủ yếu vì cơm áo gạo tiền. Với họ thì đồng lương hàng tháng không đủ để sống ở mức tối thiểu, nhất là đối với những người ở tỉnh xa phải thuê nhà..v..v.

>>Doanh nghiệp công nghệ “đảo chiều” dòng chảy “chất xám Việt”

>>Đừng lo chảy máu chất xám, đừng lo thiếu nhân tài

>>Từ thâm dụng vốn, lao động sang chất xám

Các diễn giả tại Diễn đàn Nhân sự RMIT-Deloitte 2022.

Các diễn giả tại Diễn đàn Nhân sự RMIT-Deloitte 2022 bàn về tương lai công việc từ làn sóng nghỉ việc hàng loạt. (Xem nội dung bài viết tại đây)

Liên quan đến vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội nói: “Việc chưa cải cách được chính sách tiền lương, chưa làm cho tiền lương thể hiện bằng giá cả và giá trị sức lao động trên thị trường. Thu nhập không cao và người ta thấy cái đóng góp, cống hiến, chi phí lao động của họ không được bù đắp bằng tiền lương và thu nhập… đó là điều quan trọng nhất”.

Suy cho cùng, sự dịch chuyển này là sự vận hành phù hợp với cơ chế thị trường, vì ai cũng muốn hướng tới công việc và môi trường làm việc tốt hơn, không “an phận thủ thường” như trước nữa. Và kể cả khu vực công hay tư, khi thái độ và khả năng làm việc tốt hơn thì hiệu suất đóng góp cho toàn xã hội cũng sẽ cao hơn.

Có điều, từ thực tế trên cho thấy, cần phải thẳng thắn nhìn nhận vấn đề vì “cơm áo không đùa với khách thơ”. Với đồng lương Nhà nước hoặc cơ chế “nửa công nửa tư” đó, chúng ta phải hiểu rằng, trong khi chưa lo được cho bản thân thì bản thân họ khó chăm lo được cho gia đình như vợ con, bố mẹ, người thân.

Đồng thời, việc này có đủ khiến các đơn vị, tổ chức, cơ quan Nhà nước phải xem xét lại mình. Tại sao người ta lại dịch chuyển từ công sang tư như vậy? Trong khi trước đây người ta lại ào ạt muốn vào cơ quan nhà nước, giờ lại muốn dịch chuyển ra ngoài?

Không chỉ vậy, những con số công chức, viên chức thôi việc, bỏ việc cũng khiến nhiều người thực sự băn khoăn. Bởi những người đã quyết từ bỏ công việc trong Nhà nước đa số là những người có năng lực thực sự. Họ dám thử thách khả năng ở một môi trường mới đòi hỏi yêu cầu cao hơn.

Điều đáng nói, hiện ở nhiều nơi, nhiều đơn vị, công chức viên chức chất lượng chuyên môn chưa cao không phải ít, họ làm việc theo kiểu “sáng cắp ô đi, tối cắp về”. Như lời của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khi còn vị trí Phó Thủ tướng thì: “Trong bộ máy chúng ta có tới 30% số công chức không có cũng được, bởi họ làm việc theo kiểu sáng cắp ô đi, tối cắp về, không mang lại bất cứ thứ hiệu quả công việc nào”.

Thành thử, với một đội ngũ công chức như vậy, giờ đây lại đang gặp phải việc “chảy máu chất xám” công chức, viên chức, sẽ ảnh hưởng lớn đến chất lượng, hiệu quả hoạt động trong các cơ quan Nhà nước.

Điều này cũng có nghĩa, thông qua việc “chảy máu chất xám” công chức, viên chức cũng là điều đáng suy ngẫm để chúng ta thấy cần phải có sự thay đổi mạnh mẽ, đồng bộ từ chính sách đến việc thực hiện nghiêm túc việc tuyển dụng, cơ chế tiền lương, đãi ngộ cũng như văn hóa công sở. Trong đó, cải cách tiền lương chính là một trong những động lực tăng năng suất lao động. Từ đó người ta yên tâm cống hiến, không muốn tham nhũng, tiêu cực.

Nếu những người quản lý có trách nhiệm không nghĩ đến “làn sóng” đó để giải quyết vấn đề một cách căn cơ nhất, thì rõ ràng đội ngũ công chức, viên chức Nhà nước sẽ di chuyển sang khu vực tư, điều đó là đương nhiên.