Gửi bình luận
Để thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, ngoài siết chặt và giám sát thực hiện các chính sách quản lý thuế, theo chuyên gia, cần mở rộng chính sách hỗ trợ.
Theo Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê), khu vực hộ kinh doanh cá thể tạo ra khoảng 2,2 triệu tỷ đồng doanh thu mỗi năm, đóng góp đáng kể vào nền kinh tế và giải quyết việc làm cho gần 8 triệu lao động.
Trong khi đó, báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cũng cho thấy, hiện nay chỉ có khoảng 1,7 triệu hộ kinh doanh thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, trong khi hơn 3,3 triệu hộ chưa đăng ký kinh doanh chính thức, gây thất thu ngân sách đáng kể. Đáng chú ý, mức đóng góp thuế của khu vực này vào ngân sách Nhà nước chỉ chiếm khoảng 1,5-2% tổng thu, thấp hơn nhiều so với tiềm năng thực tế.
Thực tế, những năm qua, Việt Nam đã có nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ hộ sản xuất, kinh doanh nhỏ chuyển đổi thành doanh nghiệp. Chẳng hạn, theo quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp sẽ được miễn, giảm nhiều loại thuế, phí, lệ phí.
Cụ thể, hộ sản xuất, kinh doanh nhỏ chuyển đổi thành doanh nghiệp sẽ được miễn lệ phí đăng ký doanh nghiệp và phí cung cấp thông tin doanh nghiệp lần đầu. Doanh nghiệp cũng được miễn lệ phí môn bài trong thời hạn 3 năm kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu. Đồng thời, còn được miễn, giảm tiền sử dụng đất có thời hạn theo quy định pháp luật về đất đai…
Tuy nhiên, cho đến nay, việc thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp vẫn chưa đạt như kỳ vọng, nguyên nhân dẫn đến hiện trạng này, theo chuyên gia, phần lớn các hộ kinh doanh đều không muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp vì cho rằng thủ tục phiền hà, nộp thuế nhiều hơn, hoạt động kinh doanh sẽ phải minh bạch hơn và chịu sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng.
Thậm chí, có những hộ kinh doanh đã chuyển lên doanh nghiệp, nhưng sau khoảng thời gian được hưởng ưu đãi thuế lại quay về mô hình hộ kinh doanh để được đóng thuế khoán đơn giản theo từng tháng và ở mức rất thấp. Đặc biệt, từ ngày 01/01/2026, các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng không phải chịu thuế giá trị gia tăng (VAT), thay vì mức 100 triệu đồng như hiện nay. Từ đó, để có thể thúc đẩy các hộ kinh doanh chuyển đổi, không ít ý kiến cho rằng, cần mở rộng chính sách hỗ trợ.
Theo bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, khi muốn các hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, thường mức thuế phải đóng của hộ kinh doanh phải cao hơn của doanh nghiệp. Ngoài ra, về cơ chế quản lý thuế, nhiều nước bắt buộc người kinh doanh phải kê khai, tính thuế đối với tất cả các hoạt động phát sinh. Kể cả ở các nước có áp dụng chế độ thuế khoán đơn giản nhất cũng phải nộp theo một mức tỷ lệ trên doanh thu của cá nhân, hộ kinh doanh.
Vì vậy, để thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp, Việt Nam cần có giải pháp về quản lý doanh thu của hộ kinh doanh và mức thuế khoán đúng, đủ. Cùng với đó, các hộ kinh doanh phải bảo đảm nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, thực hiện quy định an toàn lao động như một doanh nghiệp.
“Nếu mức đóng thuế và chi phí tuân thủ pháp luật của hộ kinh doanh thấp hơn nhiều so doanh nghiệp thì chắc chắn họ sẽ không muốn chuyển lên doanh nghiệp”, vị chuyên gia này chia sẻ.
Đồng quan điểm, Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI cũng cho rằng, trên thực tế, có những hộ kinh doanh doanh thu lên đến hơn chục tỷ đồng, thậm chí hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng… do đó, phải siết chặt lại hình thức thuế khoán cũng như giám sát việc thực hiện các chính sách quản lý thuế. Việc kiểm soát doanh thu của hộ kinh doanh sẽ chống thất thu thuế và từ đó cũng có thể các cơ sở kinh doanh sẽ tính toán chuyển dần lên thành doanh nghiệp.
Tuy vậy, việc chuyển đổi này cần phải có sự hỗ trợ từ phía Nhà nước về thuế, về thủ tục pháp lý, về phần mềm hạch toán, kế toán và ngành thuế phải có hướng dẫn chi tiết về thủ tục, lập báo cáo... hay có các chính sách như ưu đãi về vay vốn…
“Nếu chúng ta cứ để tồn tại mô hình này, dù vẫn có tác dụng và hiệu quả nhưng các hộ kinh doanh sẽ không bao “lớn” được và nền kinh tế cứ nhỏ lẻ và manh mún”, vị chuyên gia này bày tỏ.
Xoay quanh vấn đề này, mới đây, tại Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân”, để góp phần phát triển khu vực kinh tế tư nhân, TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, đề xuất 7 giải pháp đột phá, một trong số đó là việc khuyến khích hộ kinh doanh nâng cấp thành doanh nghiệp siêu nhỏ.
Theo đó, ông Lực đề xuất 3 cơ chế: Thứ nhất - miễn thuế từ 3 - 5 năm đầu, để nuôi dưỡng nguồn thu; Thứ hai - đơn giản quy trình thủ tục, không bắt buộc áp dụng ngay mô hình quản trị của doanh nghiệp hoàn chỉnh (không cần hội đồng quản trị, không cần ban kiểm soát, không cần kế toán trưởng…); Cuối cùng - hỗ trợ công cụ quản trị về mặt tài chính, giúp doanh nghiệp quản lý dòng tiền minh bạch, hiệu quả hơn.
