Các nhà sản xuất năng lượng sạch từ Trung Quốc đang mở rộng hoạt động và có thể nắm bắt thêm nhiều cơ hội đầu tư vào lưới điện ASEAN trong năm tới.
Các doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng sạch của Trung Quốc đang chuẩn bị mở rộng tầm ảnh hưởng tại Đông Nam Á trong năm tới khi tận dụng đà phát triển của toàn khu vực nhằm xây dựng các liên kết năng lượng xuyên biên giới.
Nỗ lực này, được đặt tên là Lưới điện ASEAN (APG), nhằm mục đích kết nối các hệ thống điện của các quốc gia thành viên trong khối vào năm 2045.
Theo Nevi Cahya Winofa, nhà phân tích nghiên cứu về năng lượng tái tạo và điện tại Rystad Energy, đây là một cơ hội chiến lược để các nhà đầu tư Trung Quốc mở rộng sự hiện diện của họ tại Đông Nam Á.
“Chúng tôi đã thấy xu hướng này ở Indonesia, nơi yêu cầu về tỷ lệ nội địa hóa đối với các dự án xuyên biên giới, đã khiến nhiều nhà sản xuất Trung Quốc thành lập các cơ sở sản xuất tại địa phương. Những khoản đầu tư này không chỉ hỗ trợ tham vọng sản xuất trong nước của Indonesia mà còn cho phép các công ty Trung Quốc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu trong bối cảnh bất ổn địa chính trị”, ông nói.
Các nhà sản xuất Trung Quốc đã mở rộng thị trường ra khu vực Đông Nam Á bao gồm cả công ty sản xuất tấm pin mặt trời LONGi. Được biết, doanh nghiệp này hồi tháng 6 đã thông báo hợp tác với công ty năng lượng nhà Nước Indonesia Pertamina để thành lập một nhà máy sản xuất tấm pin mặt trời.
Một nhà sản xuất tấm pin mặt trời khác của Trung Quốc là Trinasolar, đang cung cấp các mô-đun cho một dự án xuất khẩu điện mặt trời từ quần đảo Riau sang Singapore. Dự án này là sự hợp tác giữa Gurin Energy có trụ sở tại Singapore và Gentari, một công ty năng lượng sạch do Petronas của Malaysia thành lập.
Các doanh nghiệp Nhà nước Trung Quốc cũng đang tham gia vào lĩnh vực này. Vào tháng 10, Equator Renewables Asia của Singapore đã thông báo hợp tác với CRE International, một đơn vị thuộc tập đoàn China National Nuclear Corp (CNNC), trong một dự án riêng biệt nhằm nhập khẩu điện mặt trời từ quần đảo Riau vào Singapore.
Ông Nevi cho biết thêm, thỏa thuận này là minh chứng cho sự quan tâm ngày càng tăng của Trung Quốc trong việc đầu tư trực tiếp vào các dự án APG.
Ella Chen, nhà phân tích cấp cao về năng lượng và năng lượng tái tạo tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương của S&P Global Commodity Insights, cho biết Đông Nam Á là thị trường quan trọng đối với 5 "ông lớn" trong ngành năng lượng của Trung Quốc: CHN Energy, Huaneng, SPIC, Huadian và Datang.
Chuyên gia này lưu ý rằng khu vực này đóng góp gần 40% tổng danh mục đầu tư nước ngoài của 5 công ty này, xét về công suất lắp đặt đang hoạt động.
Ông Nevi cũng tin rằng các nhà sản xuất cáp Trung Quốc cũng có thể tham gia vào khu vực này, nhờ nhu cầu về cáp cao áp dưới biển cho các dự án APG.
Ông cho biết: “Các nhà thầu EPC (thiết kế, mua sắm và xây dựng) Trung Quốc có kinh nghiệm trong khu vực, bao gồm PowerChina và China Energy Engineering Corporation, có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các dự án quy mô lớn này”.
Ví dụ, dự án điện gió, dự kiến cung cấp điện từ Lào sang Việt Nam, sử dụng tuabin từ công ty điện gió Trung Quốc Envision và PowerChina là nhà thầu EPC.
Chuyên gia này dự đoán rằng các nhà đầu tư Trung Quốc cũng có thể đảm nhận những vai trò quan trọng trong các dự án khác của APG, chẳng hạn như dự án tích hợp điện Brunei-Indonesia-Malaysia-Philippines và các hành lang điện gió và thủy điện giữa Lào và Thái Lan.
Việc sử dụng các linh kiện sản xuất tại Trung Quốc trong các dự án của APG cũng có thể mở ra cơ hội tiếp cận nguồn vốn từ Trung Quốc, theo nhận định của Mel Chan, một đối tác tại công ty luật Clifford Chance.
Ông Chan cho biết: “Chúng tôi kỳ vọng một phần đáng kể nguồn tài chính cho các dự án này sẽ được cung cấp bởi các cơ quan tín dụng xuất khẩu và ngân hàng Trung Quốc”.
Các ngân hàng phát triển đa phương (MDB) như Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng Châu Á (AIIB) do Trung Quốc dẫn đầu, cũng sẽ đóng vai trò nổi bật trong việc tài trợ cho các dự án APG.
Vào tháng 10, AIIB cũng đã ký một thỏa thuận với các ngân hàng khu vực lớn, Maybank, CIMB, AmBank và BPMB để huy động tới 6 tỷ đô la Mỹ cho các dự án cơ sở hạ tầng, trong đó APG được nhấn mạnh là khu vực trọng điểm.
Đầu năm nay, Trung Quốc đã ký một bản thỏa thuận với Ngân hàng Phát triển châu Á và Quỹ Hạ tầng ASEAN để hợp tác về cơ sở hạ tầng khu vực, bao gồm cả APG.
Vince Heo, Phó giám đốc nghiên cứu về năng lượng và năng lượng tái tạo khu vực Đông Nam Á tại S&P Global Commodity Insights, cho biết sự hỗ trợ từ AIIB và các nhà phát triển Trung Quốc khác có thể nâng cao khả năng cạnh tranh về chi phí của các dự án nhập khẩu điện.
“Hiện nay, các nhà nhập khẩu đang đối mặt với những thách thức thương mại do khoảng cách giữa khả năng chi trả của người tiêu dùng và chi phí dự án, do giá chứng chỉ năng lượng tái tạo giảm và chi phí cơ sở hạ tầng và tài chính cao”, ông nhận định.
Ông Heo ước tính rằng chi phí dự án vượt quá khả năng chi trả của người tiêu dùng khoảng 20%, khiến việc tìm kiếm khách hàng mua sản phẩm trở nên khó khăn. “Các ngân hàng phát triển đa phương như AIIB có thể đóng vai trò then chốt trong việc giảm chi phí dự án bằng cách huy động nguồn tài chính giá rẻ”, ông nói.
Chuyên gia Mel Chan của Clifford Chance cho biết sự tham gia của các tổ chức đa phương cũng có thể giúp giảm thiểu một số rủi ro chính trị liên quan.
Mặc dù cơ hội tham gia của Trung Quốc vào APG rất hứa hẹn, nhưng các chuyên gia cũng lưu ý rằng các công ty có thể sẽ thận trọng hơn do yếu tố địa chính trị. Các dự án có mức độ bất ổn địa chính trị thấp hơn, mức độ sẵn sàng cao hơn về quy trình phê duyệt theo quy định và lợi nhuận kỳ vọng hợp lý sẽ được ưu tiên.
Bà Melissa Ng, một đối tác tại Clifford Chance, cho biết tính tiên phong trên thị trường của các dự án APG có nghĩa là các bên liên quan sẽ cần phải hợp tác để thống nhất về cấu trúc hợp đồng mua bán, truyền tải và các thỏa thuận tài chính.
"Họ cũng sẽ cần phải vượt qua những hạn chế về cơ sở hạ tầng và các quy định địa phương phức tạp cũng như các thủ tục cấp phép," bà Melissa Ng nói thêm.
