Gửi bình luận
VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc kỹ quy định về thời điểm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức bằng cổ phiếu để tránh gây bất lợi cho nhà đầu tư và doanh nghiệp.
Góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 126/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế (Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nêu rõ một số ý kiến góp ý đáng chú ý, đặc biệt là đối với đề xuất thay đổi thời điểm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân (TNCN) với cổ tức bằng cổ phiếu.
Theo quy định tại Điều 7 của Dự thảo, việc khấu trừ thuế TNCN đối với cổ tức bằng chứng khoán sẽ được thực hiện ngay tại thời điểm chia cổ tức, thay vì chờ đến khi nhà đầu tư thực hiện chuyển nhượng và có thu nhập thực tế. Quy định này tạo ra thay đổi lớn về mặt nghĩa vụ từ chỗ thuế chỉ phát sinh khi cổ đông thực sự có thu nhập từ bán cổ phần sang chỗ cổ đông phải nộp thuế ngay khi nhận cổ phiếu.
VCCI cho rằng, quy định này cần được cân nhắc thận trọng trên nhiều khía cạnh, bởi không chỉ tác động trực tiếp đến dòng vốn và động lực đầu tư của cổ đông, mà còn ảnh hưởng đến khả năng giữ lại nguồn lực tái đầu tư trong doanh nghiệp.
Một trong những điểm được VCCI nhấn mạnh là việc chia cổ tức bằng cổ phiếu không tạo ra thu nhập thực tế tại thời điểm nhận cổ phiếu. Bản chất đây là thay đổi kỹ thuật về cấu trúc vốn, làm tăng số lượng cổ phiếu lưu hành nhưng không làm tăng tổng tài sản của cổ đông. Ví dụ, một cá nhân nắm giữ 100.000 cổ phiếu có giá 30.000 đồng/cổ phiếu. Khi doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 2:1 (2 cổ phiếu cũ nhận thêm 1 cổ phiếu mới), cá nhân này nhận thêm 50.000 cổ phiếu. Đồng thời, theo quy định pháp luật, giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh còn 20.000 đồng/cổ phiếu. Tổng giá trị tài sản trước và sau khi nhận cổ tức vẫn là 3 tỷ đồng, không phát sinh thu nhập, nhưng cá nhân đó vẫn phải nộp 25 triệu đồng thuế thu nhập cá nhân.
Theo VCCI, việc đánh thuế tại thời điểm không có dòng tiền thực sự phát sinh sẽ tạo áp lực tài chính, đặc biệt với nhà đầu tư nhỏ lẻ. Mặt khác, điều này có thể làm suy giảm động lực đầu tư dài hạn, bởi nhà đầu tư phải “trả trước” khoản thuế cho lợi nhuận chưa hình thành.
Đáng nói, ở góc độ doanh nghiệp, chính sách thuế này có thể khiến phương án chia cổ tức bằng cổ phiếu trở nên kém hấp dẫn, trong khi đây lại là công cụ dung hòa lợi ích quan trọng giữa doanh nghiệp và cổ đông.
Hiện nay, lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp có thể được sử dụng theo ba cách bao gồm không chia lợi nhuận, chia cổ tức tiền mặt hoặc chia cổ tức bằng cổ phiếu. Việc đánh thuế ngay khi chia cổ phiếu sẽ khiến phương án chia cổ tức bằng cổ phiếu - phương án “vừa có lợi cho doanh nghiệp, vừa thuận cho cổ đông” trở lên kém hiệu quả, bởi nhà đầu tư sẽ có xu hướng chọn cổ tức tiền mặt - vừa có dòng tiền thực, vừa có sẵn nguồn để nộp thuế. VCCI nhấn mạnh, đây là điều cần đặc biệt cân nhắc trong bối cảnh nền kinh tế đang cần các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng, khuyến khích tái đầu tư và giữ lại vốn trong khu vực sản xuất - kinh doanh.
Theo số liệu của cơ quan thuế, trong giai đoạn 2016 - 2024, tổng số thuế TNCN thực thu từ cổ tức bằng chứng khoán chỉ đạt khoảng 1.318 tỷ đồng, trong khi nếu thu ngay tại thời điểm chia, con số ước tính có thể lên đến 17.420 tỷ đồng. Tuy nhiên, con số “hơn 10.000 tỷ đồng chưa thu” này, theo VCCI, thực chất đang nằm lại trong doanh nghiệp - phục vụ tái đầu tư, tạo ra tăng trưởng GDP, việc làm và nguồn thu ổn định trong dài hạn. Nếu buộc thu ngay, dòng vốn này sẽ có thể bị rút ra, làm giảm khả năng tái đầu tư và phát triển của doanh nghiệp.
