Vì sao Ấn Độ rơi vào khủng hoảng do làn sóng dịch Covid-19 mới?

Trong những tháng đầu năm 2021, các số liệu cho thấy số ca nhiễm COVID-19 tại Ấn Độ tăng vọt rất nhanh rồi biến mất. Các đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) của bệnh viện đã giảm xuống. Mọi chỉ số đều thể hiện sự suy giảm của đại dịch. Khi đó, các chuyên gia cho rằng, Ấn Độ đã đạt được miễn dịch cộng đồng tại nhiều vùng trên cả nước.

Tuy nhiên, những tháng gần đây, Ấn Độ ghi nhận có 314.835 ca nhiễm tăng thêm chỉ trong một ngày, lập kỷ lục toàn cầu về số ca nhiễm mới. Nhiều bệnh viện ở New Delhi đã phát cảnh báo trong tuyệt vọng, rằng bệnh nhân có thể chết nếu không có oxy tươi.

Các chuyên gia dịch tễ cho rằng, những nguyên nhân lớn như ý thức tuân thủ quy định an toàn phòng dịch kém và các biến thể dễ lây lan, nhất là biến thể mang đột biến kép (B.1.617), đã khiến số ca bệnh tăng vọt ở Ấn Độ những ngày qua.

Shahid Jameel, nhà virus học tại Đại học Ashoka ở Sonipat chỉ ra, sau khi làn sóng thứ nhất được kiểm soát, từ tháng 2 đến tháng 4/2021, chính phủ Ấn Độ không quyết tâm thực thi các biện pháp phòng dịch y tế công cộng và buông lỏng quản lý khi cho phép người dân tụ tập đông người trong những lễ hội lớn như Holi vào cuối tháng 3, Kumbh Mela ở Haridwar (tháng 3 và 4)… Thậm chí, người dân khi tham gia lễ hội cũng không đeo khẩu trang.

“Tương tự như các nước châu Âu, nơi đang phải đối mặt với làn sóng tiếp theo của dịch Covid-19, các quan chức Ấn Độ đã có niềm tin sai lầm rằng tiêm chủng diện rộng sẽ đẩy lùi được dịch bệnh, trong khi tác dụng của một số loại vắc xin đã được cảnh báo là có ít tác dụng với các chủng biến thể mới”, chuyên gia này cho biết.

Mặt khác, chuyên gia Gagandeep Kang, nhà virus học tại Đại học Y Christian ở Vellore, Ấn Độ nhận định, làn sóng đầu tiên chủ yếu xảy ra tại khu vực ven các khu đô thị. Dữ liệu về kháng thể không phản ánh sự lây lan không đồng đều của virus.

 “Virus có thể xâm nhập vào các quần thể có thể tự trang bị các biện pháp phòng bệnh tốt hơn như nhóm người sống trong các khu đô thị giàu có hơn, và sau đó lan ra cộng đồng khi những người này bắt đầu đến những nơi tụ tập đông người”, bà đánh giá.

Cùng với đó, tốc độ và quy mô của đợt bùng phát hiện nay cho thấy, đang có chủng đột biến mới lây lan nhanh hơn bao giờ hết ở Ấn Độ.

Chủng mới này có tên gọi B.1.617 đáng lo ngại do chứa hai biến thể độc lập khác của virus corona là E484Q và L452R, tức đột biến kép, thay vì chỉ có một, giúp virus có thể bám và thoát khỏi khả năng miễn dịch của con người tốt hơn.

Các bác sĩ tại Ấn Độ cho biết, chủng biến thể mới này này “dễ lây lan hơn” và chủ yếu ảnh hưởng tới thanh niên trong độ tuổi 20-30 với triệu chứng rất nghiêm trọng, thậm chí dẫn tới tử vong. Được biết, chủng mới này đang có mặt tại 20 quốc gia trên thế giới.

Hiện tại, bang Maharashtra, nơi đang là tâm dịch ở Ấn Độ hiện nay ghi nhận mức độ phổ biến của virus chứa đột biến kép là hơn 60% và đã xuất hiện tại 10 bang của Ấn Độ với mức độ phổ biến khác nhau. Đáng lo ngại, các chuyên gia chưa thể xác định liệu chủng virus đột biến này có làm tăng nguy cơ tử vong, hoặc liệu các vắc xin đang có trên thị trường hiện nay có tác dụng với chủng này hay không?

Có thể thấy, Ấn Độ đã đi vào “vết xe đổ” của một số quốc gia đã từng buông lỏng quản lý sau khi số ca bệnh đã giảm và việc tiêm chủng diện rộng được triển khai mạnh mẽ. Chính vì vậy, khi nhiều người dân chưa được tiêm thì Covid-19 vẫn là một mối đe dọa mạnh mẽ và có thể gây áp lực cho hệ thống y tế.

Mặt khác, Ấn Độ và các quốc gia khác cần nhìn từ kinh nghiệm của các quốc gia châu Âu rằng, sự kết hợp giữa tiêm chủng tích cực, ngăn chặn và giám sát sẽ mang lại cơ hội tốt nhất để giảm thiểu tác động của đại dịch.

Theo Srinath Reddy, nhà dịch tễ học và là người đứng đầu Tổ chức Y tế Công cộng của Ấn Độ ở New Delhi, thông thường, làn sóng dịch Covid-19 thường đi theo mô hình bùng phát mạnh mẽ tại một vài điểm nóng đầu tiên, sau đó lan rộng hơn đến các điểm khác với quy mô trung bình. Điều này rất quan trọng bởi vì đây có thể là tín hiệu báo trước về làn sóng dịch tiếp theo.

Do đó, nếu các cơ quan y tế tại các quốc gia có thể tập trung áp dụng các biện pháp quyết liệt ngay từ những điểm nóng ban đầu để kiểm soát sự lây lan, giai đoạn lan rộng có khả năng sẽ diễn ra chậm hơn hoặc với quy mô nhỏ hơn.