"Báo động đỏ" thiếu hụt gạo toàn cầu

CẨM ANH• 05/02/2024 04:00

Tình trạng thiếu gạo toàn cầu sẽ trở nên tồi tệ hơn khi việc xuất khẩu các loại gạo cao cấp của Ấn Độ gặp phải rào cản, nhất là khi căng thẳng trên Biển Đỏ gia tăng.

>> Ấn Độ sớm soán “ngôi vương” kinh tế của Trung Quốc?

Việc xuất khẩu gạo của Ấn Độ đang gặp nhiều khó khăn do tác động của cuộc khủng hoảng tại biển Đỏ

Xuất khẩu gạo basmati cao cấp của Ấn Độ trong tháng trước chỉ bằng một nửa so với một năm trước, do giá cước vận chuyển đã tăng gấp đôi sau một loạt cuộc tấn công vào tàu thương mại của phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn.

“Vấn đề ở Biển Đỏ đang leo thang. Một giải pháp nhanh chóng sẽ không được đưa ra, bất chấp sự can thiệp của Mỹ để ngăn chặn các cuộc tấn công của Houthi. Các doanh nghiệp đều đang trong trạng thái chờ đợi và chỉ xuất khẩu gạo với số lượng hạn chế”, ông Vijay Setia, cựu Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo toàn Ấn Độ cho biết.

Trung Đông là thị trường quan trọng cho xuất khẩu gạo basmati của Ấn Độ. Nhưng ông Setia cho biết thời gian vận chuyển hàng hóa từ Ấn Độ đến khu vực này đã tăng thêm ba hoặc bốn tuần sau khi bạo lực bùng phát ở Biển Đỏ. Các thương nhân cũng cho biết thêm giá gạo basmati Ấn Độ hiện dao động từ mức khoảng 950 USD đến 1.800 USD/tấn.

Trong khi đó, giá gạo đồ 5% tấm xuất khẩu từ Ấn Độ tăng vọt lên mức cao kỷ lục từ 533 - 542 USD/tấn trong tuần này do nguồn cung hạn chế và nhu cầu ổn định từ người mua châu Á và châu Phi.

Nhiều nguồn tin cho biết, các nguồn cung gạo của Ấn Độ có thể sẽ được giữ lại trong nước để kiềm chế tăng giá khi quốc gia này chuẩn bị tiến hành cuộc bầu cử vào cuối năm nay. Lạm phát lương thực từ lâu đã là một vấn đề quan trọng đối với cử tri ở Ấn Độ.

Ông Prem Garg, Chủ tịch Liên đoàn các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ cho biết, xuất khẩu các loại gạo khác của Ấn Độ cũng đang bị ảnh hưởng bởi số lượng gạo dành cho doanh nghiệp tư nhân bị hạn chế, cũng như thời gian vận chuyển kéo dài và chi phí vận chuyển đắt đỏ hơn đến các vùng của châu Phi và những nơi khác.

Chi phí vận chuyển hàng hóa cao cũng dẫn đến tranh chấp khi các nhà xuất khẩu đẩy mạnh đàm phán hợp đồng với người mua. “Hợp đồng cũ với người mua đang bị tranh chấp. Nhiều người muốn hủy đơn đặt hàng của họ”, ông Garg nói, đồng thời cho biết thêm rằng chi phí đặt một container trên tàu đến châu Phi đã tăng gấp ba lần lên 4.000 USD.

Các chuyên gia nhận định, thời tiết xấu ở các quốc gia sản xuất gạo khác như Trung Quốc và Pakistan, cũng như cuộc chiến tại Ukraine cũng góp phần gây ra khó khăn về nguồn cung gạo. Trên thực tế, cuộc khủng hoảng tại biển Đỏ ít ảnh hưởng hơn đến Thái Lan và Việt Nam, các nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai và thứ ba thế giới do các quốc gia này gửi ít lô hàng hơn qua điểm nóng Trung Đông.

“Xuất khẩu gạo của Ấn Độ và Pakistan bị ảnh hưởng nhiều hơn. Xuất khẩu gạo của Thái Lan và Việt Nam đang trong giai đoạn tạm lắng và sẽ phục hồi sau tháng Ramadan [dự kiến kết thúc vào ngày 9/4]”, một thương nhân gạo ở Thái Lan trao đổi với SCMP.

>> Nhờ đâu kinh tế Ấn Độ bùng nổ?

Ấn Độ xuất

Ấn Độ có thể hạn chế xuất khẩu gạo để ổn định giá cả trong nước

Thương nhân này cho biết thêm, gạo Ấn Độ thường rẻ hơn so với các loại gạo tương đương của Thái Lan và Việt Nam và được ưa chuộng ở một số vùng ở châu Phi. Cả Thái Lan và Việt Nam cũng xuất khẩu số lượng lớn sang các quốc gia khác ở châu Á, chẳng hạn như sang Philippines.

Gạo 5% tấm tiêu chuẩn của Việt Nam đang được chào bán ở mức khoảng 630 USD/tấn, giảm so với mức 653 USD một tuần trước đó. Các thương nhân cho biết, giống gạo Ấn Độ thường được bán với giá thấp hơn khoảng 100 USD/tấn.

Vụ thu hoạch lúa gạo mới bắt đầu ở Việt Nam và Thái Lan và dự kiến sẽ đạt đỉnh vào tháng 3. Gạo Ấn Độ được thu hoạch từ tháng 10 đến tháng 11 và nguồn cung đạt đỉnh điểm từ tháng 12 đến tháng 1.

Ở Đông Nam Á, xuất khẩu gạo của Ấn Độ sụt giảm có thể ảnh hưởng nhiều nhất đến Philippines và Malaysia. Trong khi đó các quốc gi ở châu Phi sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Theo Greg Evans, nhà phân tích nông nghiệp và thực phẩm tại S&P Global Commodity Insights, tình trạng thiếu gạo cũng có thể trở nên trầm trọng hơn do sản lượng gạo ở Trung Quốc và Indonesia nói riêng thấp hơn.

Dự kiến khu vực Bắc bán cầu, nơi có nhiều nhà sản xuất lúa gạo lớn trên thế giới, có thể gặp khó khăn bởi El Nino trong suốt thời gian từ tháng 4 đến tháng 6, thời điểm mùa gieo trồng lúa chính trên khắp châu Á.

Ông Joseph Glauber, chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế ở Washington cho biết: “Chúng tôi nhận thấy xuất khẩu gạo từ Thái Lan, Việt Nam và Pakistan tăng lên, nhưng Đông Nam Á cũng bị ảnh hưởng bởi El Nino nên khó có khả năng họ sẽ lấp đầy hoàn toàn khoảng trống mà Ấn Độ để lại trên thị trường gạo. Do đó, tình trạng thiếu gạo toàn cầu vẫn đang bị báo động”.