Bị EU phạt nặng: Lối nào cho Meta

>>Meta phải bán tháo tài sản vì Anh Quốc

Theo quyết định của Ủy ban Bảo vệ Dữ liệu Ireland, trong chưa đầy năm tháng tới, tức giữa tháng 10, Meta phải ngừng hoàn toàn việc gửi dữ liệu cá nhân của người dân Châu Âu về máy chủ tại Mỹ. Ngoài ra công ty này phải chịu số tiền phạt kỷ lục 1,3 tỷ USD vì các hoạt động truyền dữ liệu trái phép trong quá khứ.

Đây không chỉ là một án phạt thông thường, hay là một số tiền phạt kỷ lục, mà Meta thậm chí có nguy cơ không thể tiếp tục hoạt động ở Châu Âu. Bởi vì trong quá trình chuyển dữ liệu về Mỹ, Meta không thể ngăn chặn các cơ quan tình báo của quốc gia này truy cập vào cơ sở dữ liệu cá nhân của người dùng Châu Âu. Hay nói cách khác, họ không thể tuân thủ theo luật bảo vệ quyền riêng tư mà Châu Âu đã đề ra.

Trong bối cảnh ấy, Meta có 4 phương án để cân nhắc

Lựa chọn 1 - Thỏa thuận mới: Ủy ban Châu Âu tiến hành một hiệp ước chia sẻ dữ liệu mới với Mỹ. Từ đó Meta sẽ có cơ sở pháp lý cho việc chuyển dữ liệu trước hạn chót giữa tháng 10 đã đề cập ở trên.

Lựa chọn 2 - Thích ứng: Meta sẽ tìm cách nào đó để chấm dứt việc chuyển dữ liệu cá nhân người dùng Châu Âu về Mỹ mà không làm rối loạn các chức năng của Facebook và Instagram.

Lựa chọn 3 - Đấu tranh: Meta kháng cáo phán quyết này và thành công. Mọi chuyện êm xuôi như cũ.

Lựa chọn 4 - Rời đi: Nếu ba phương án trên đều không diễn ra, thì Meta sẽ phải rút Facebook và Instagram ra khỏi Châu Âu. Họ đã từng cảnh báo điều tương tự trước đó.

Phương án thứ nhất có lẽ là khả thi và dễ xảy ra nhất. Đồng thời đây cũng là thứ mà nhiều doanh nghiệp Mỹ mong đợi. Tuy nhiên trước đó các bên đã từng đưa ra 2 thỏa thuận kiểu này, nhưng đều bị tòa án cấp cao nhất của EU bác bỏ vì không kiểm soát được sự giám sát hàng loạt từ phía Mỹ. Và hiện giờ còn chưa biết liệu thỏa thuận mới (thường gọi là Khung Bảo mật Dữ liệu - DPF) có đạt được mục tiêu này hay không.

Nghị viện Châu Âu và các cơ quan bảo vệ dữ liệu của họ trước đó đều nhận định rằng các biện pháp bảo vệ mà phía Mỹ đưa ra quá mơ hồ, tính khả thi không cao. Trên thực tế EU có thể “mắt nhắm mắt mở” bỏ qua các cảnh báo này và ký thỏa thuận, miễn sao các nước thành viên đồng ý. Tuy nhiên cuối cùng thì Tòa án Công lý EU vẫn có khả năng hủy bỏ thỏa thuận này (như 2 lần trước đó) nếu Mỹ không thể giải quyết các vấn đề về bảo vệ dữ liệu.

Luật sư Max Schrems người Áo, người từng đâm đơn khiếu nại năm 2013 với giới chức Ireland và biến mọi chuyện đến tình huống như hiện nay, tin rằng mọi thứ vẫn có hướng giải quyết nếu Mỹ thực sự đặt ra các giới hạn với các cơ quan giám sát của mình.

Hướng đi này có thể là một lựa chọn khả thi về mặt pháp lý đối với Meta. Tuy nhiên ý muốn của công ty lại không như vậy.

Phát ngôn viên Meta chia sẻ: “Theo ý kiến của chúng tôi, bản địa hóa không phải là biện pháp. Dịch vụ toàn cầu cần kết nối toàn cầu, và internet thì dựa trên mô hình toàn cầu mở. Meta không thể chặn dữ liệu EU khỏi người dùng ngoài EU. Điều này cũng bất đồng với bản chất của một dịch vụ toàn cầu mà chúng tôi đang vận hành.”

Đó là lập trường của Meta. Nhưng theo Schrems, cơ hội kháng cáo thành công của Meta khá thấp, vì tòa án tối cao EU đã hơn một lần phán quyết rằng các hoạt động giám sát của Mỹ khiến việc truyền dữ liệu từ EU về máy chủ ở Mỹ trở thành trái pháp luật. Do đó Schrems dự đoán rằng Meta sẽ nhượng bộ vào phút cuối và chuyển sang mô hình liên kết cho các dịch vụ mạng xã hội của mình (phương án 2). Ông không tin Meta sẽ rút khỏi EU như họ từng dọa, vì EU chiếm đến 22% doanh thu trong quý 1 của Meta.

Hiện vẫn chưa rõ liệu câu chuyện sẽ tiếp diễn theo chiều hướng nào. Thế nhưng có một điểm cần lưu ý rằng, trong phán quyết của mình, EU yêu cầu Meta trong vòng 6 tháng phải xóa dữ liệu cá nhân EU mà công ty này đưa vào các hệ thống của Mỹ trong những năm gần đây. Thế nhưng các tài liệu bị rò rỉ cho thấy Meta còn chẳng biết dữ liệu của mình đi đâu về đâu trong hệ thống. Do đó thời hạn 6 tháng có vẻ sẽ là thử thách khó nhằn đối với ông lớn mảng công nghệ.