Cần có cơ chế để nâng cao văn hóa xếp hạng tín nhiệm

YẾN NHUNG• 22/03/2024 04:00

Dù có vai trò quan trọng đối với thị trường trái phiếu, tuy nhiên, văn hoá xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam còn hạn chế, theo chuyên gia, cần phải có thêm cơ chế để phát triển lĩnh vực này.

>> PV GAS duy trì xếp hạng tín nhiệm ở mức BB+: Triển vọng “Ổn định”

Theo đó, Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, đã hết hiệu lực vào ngày 31/12/2023. Khi đó quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc của Nghị định 65/2022/NĐ-CP đã có hiệu lực trở lại. Đây là bước đi để tạo tiền đề phát triển thị trường xếp hạng tín nhiệm ở Việt Nam.

Dù có vai trò quan trọng đối với thị trường trái phiếu, tuy nhiên, văn hoá xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam còn hạn chế - Ảnh minh họa: ITN

Thực tế, hoạt động xếp hạng tín nhiệm là cấu phần quan trọng của thị trường tài chính nói chung và thị trường trái phiếu nói riêng. Thông qua kết quả xếp hạng tín nhiệm, nhà đầu tư có thêm thông tin về mức độ rủi ro trên thị trường tài chính và trái phiếu trên thị trường đầu tư. Kết quả xếp hạng tín nhiệm là thông tin tham khảo quan trọng, được các chủ thể trên thị trường quan tâm khi ra quyết định đầu tư.

Cùng với hoạt động kiểm toán độc lập, hoạt động xếp hạng tín nhiệm là công cụ hữu hiệu giúp thị trường vốn phát triển bền vững, khơi thông nguồn vốn quan trọng cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, dù mang lại những mặt tích cực, nhiều ý kiến cho rằng, chúng ta vẫn chưa có văn hóa về xếp hạng tín nhiệm. Bên cạnh đó, xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam còn khá sơ khai và mới chỉ có 3 đơn vị được cấp phép, dẫn đến thị trường thiếu thông tin đánh giá về doanh nghiệp có khả năng so sánh tương đối về chất lượng tín dụng. Tỷ lệ doanh nghiệp sử dụng xếp hạng tín nhiệm còn rất thấp cho thấy, doanh nghiệp chưa quan tâm đến vấn đề này.

>>> PV GAS triển khai cung cấp LNG phục vụ sản xuất công nghiệp

Theo chuyên gia, cần thêm cơ chế để đẩy mạnh văn hóa xếp hạng tín nhiệm - Ảnh minh họa: ITN

Chia sẻ về những hạn chế còn tồn tại, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần FiinRatings cho rằng, khó khăn xuất phát từ nhiều phía. Khó khăn lớn nhất đối với các đơn vị xếp hạng tín nhiệm là thuyết phục được các nhà đầu tư dùng kết quả xếp hạng tín nhiệm này.

“Muốn như vậy thì phải có uy tín và cung cấp thông tin rất là sâu. Tiếp theo là về phía doanh nghiệp thì không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng do đặc thù, do tình trạng, do chiến lực vốn của họ. Và đương nhiên 1 phần cũng là chi phí, lợi ích họ chưa thấy rõ giữa việc có xếp hạng tín nhiệm để có lợi ích trong việc huy động vốn rẻ hơn với kì hạn dài hơn so với phí bỏ ra”, ông Thuân chia sẻ.

Trước thực trạng nêu trên, theo chuyên gia, cần phải có cơ chế để tạo ra văn hóa và phát triển lĩnh vực xếp hạng tín nhiệm, giúp cho thị trường trái phiếu trở lên minh bạch, an toàn, hiệu quả hơn.

Nêu quan điểm về vấn đề này, ông Phạm Xuân Hoè, Nguyên phó Viện trưởng Viện chiến lược Ngân hàng Nhà nước nhận định, cần có cơ chế khuyến khích các bên tham gia, đặc biệt cần thay đổi tư duy và tiếp cận một cách minh bạch hơn.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần phải có nhiều chính sách hỗ trợ đặc biệt là chi phí xếp hạng tín nhiệm, hoặc khuyến khích phát triển sự xếp hạng tín nhiệm.

“Tất cả quy định của pháp luật phải có lộ trình và bước đi để quy định tiến tới câu chuyện phát hành tín phiếu hoặc vay trái phiếu xanh, các tổ chức quốc tế phải được xếp hạng tín nhiệm” chuyên gia này bày tỏ.

Ngoài ra, Nguyên phó Viện trưởng Viện chiến lược Ngân hàng Nhà nước cho rằng, các công ty xếp hạng tín nhiệm có thể chưa cần thu phí mà hi sinh một giai đoạn nào đó nhất định để khuyến khích các doanh nghiệp tham gia. Như vậy, thị trường tín nhiệm mới có thể phát triển.

Về phía các doanh nghiệp, theo ông Hòe, nhà đầu tư Việt Nam cần quan tâm đến chỉ số xếp hạng tín nhiệm trong quá trình đầu tư để giảm thiểu rủi ro như vĩ mô, chính sách, thị trường, tài sản, dòng tiền…

Còn theo, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng, Việt Nam có thể nghiên cứu mô hình của Mỹ để để hỗ trợ thúc đẩy văn hoá xếp hạng tín nhiệm.

Cụ thể, năm 2010 Mỹ ban hành Đạo luật cải cách và bảo vệ người tiêu dùng của Phố Wall Dodd – Frank. Đạo luật này đã cải tổ lại toàn hệ thống tài chính của Mỹ, trong đó có việc cải tổ lại các công ty xếp hạng tín nhiệm. Tại thời điểm đó, họ nhìn thấy những thiếu sót, tiêu cực trong hệ thống xếp hạng tín nhiệm và họ đưa ra quy định siết chặt lại, đồng thời thành lập một ủy ban để kiểm tra các công ty xếp hạng tín nhiệm.

Theo ông Hiếu, trước hết, tại Việt Nam, việc giao cho Bộ Tài chính ban hành giấy phép và thanh tra các công ty xếp hạng tín nhiệm là tốt, nhưng chưa đủ. Cần phải có một uỷ ban độc lập. Đó có thể là một ủy ban liên ngành, trong đó có thành viên của Quốc hội, Chính phủ để xem xét công việc của các công ty xếp hạng tín nhiệm và đề nghị có sự cải cách nếu cần.

Bên cạnh những vấn đề đã nêu, theo chuyên gia, các doanh nghiệp xếp hạng cần phải truyền thông mạnh mẽ hơn tới đại chúng về vai trò quan trọng, sự cần thiết của xếp hạng tín nhiệm để giúp người dân hiểu rõ hơn về xếp hạng tín nhiệm và bắt đầu tạo ra văn hóa xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam, qua đó góp phần thúc đẩy xây dựng một thị trường vốn an toàn, minh bạch, hiệu quả, bền vững.