Có một cuộc chiến song song với COVID-19

Sáng sớm ngày 7/8, lần đầu tiên hàng chục vạn dân tại Quảng Trị “có cơ hội” thử lửa với COVID-19 sau khi 2 trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên được chính thức công bố. Chỉ trong phút chốc, thông tin này loang ra dữ dội, đến mức cánh báo chí cảm thấy “không kịp trở tay”.

Nếu có sự so sánh giữa tốc độ lan truyền thông tin của báo chí và mạng xã hội thì đây là ví dụ không thể điển hình hơn. Rất đơn giản, chỉ một mẩu tin nhỏ, một cái ảnh chụp màn hình, một cái công văn chưa rõ nguồn gốc có chứa nội dung được “khát khao tìm kiếm” là vừa đủ để mạng xã hội “cầm đèn phóng trước máy bay”.

Vì sao vậy? Có thể ví, mạng xã hội và không ít người dùng giống như “điếc không sợ súng”, cứ thấy thông tin là chia sẻ, phát tán, bất chấp sự việc đã đúng bản chất của nó hay chưa.

Còn cánh báo chí, họ - với tư cách cũng là người dùng mạng xã hội nhưng vì sự an toàn cho bản thân, tờ báo mà không thể sử dụng ngay những thông tin “thô” kiểu ấy (dù có thể là chính xác), thời gian xác minh, truy vết và khi lên mặt báo thì đã trở thành “tối cổ”.

Sự lỗ mãng của mạng xã hội đã kéo theo không ít hậu quả. Đơn cử, tại Quảng Trị khá nhiều trang mạng nhanh nhảu đưa tin về mấy ca nhiễm bệnh, kéo luôn cả danh tính, nghề nghiệp, địa chỉ của người bệnh phơi ra trước bàn dân thiên hạ.

Vi phạm nghiêm trọng khoản 5 điều 8 Luật phòng chống bệnh truyền nhiễm về những hành vi bị nghiêm cấm “phân biệt đối xử và đưa hình ảnh, thông tin tiêu cực về người mắc bệnh truyền nhiễm”.

Tại điều 8 Luật khám chữa bệnh về quyền được tôn trọng bí mật riêng tư, theo đó “người bệnh được giữ bí mật thông tin về tình trạng sức khỏe và đời tư được ghi trong bệnh án”,…

Theo ông Nguyễn Hoàn - Phó Giám đốc Sở TTTT Quảng Trị, trong đợt dịch COVID-19 này, Sở đã xử lý rất nhiều trường hợp phát tán thông tin không đúng sự thật, gây hoang mang dư luận.

Bệnh nhân “nổi tiếng” số 17 tại Hà Nội mấy tháng trước từng gây “sốt” thông tin khủng khiếp, đến mức có 23 trường hợp bị xử lý vì phao tin không đúng sự thật.

Tại Đắc Lắc, chỉ 1 ngày sau khi tỉnh này ghi nhận ca dương tính đầu tiên với COVID-19, đã có 30 trường hợp đăng thông tin sai lệch bị xử lý. Tính toàn quốc, chỉ trong vòng 2 tháng dịch đợt 1 đã có tới 300.000 tin, bài đăng trên các trang thông tin điện tử, blog, diễn đàn; gần 600.000 tin, bài, video clip liên quan đến dịch bệnh đã đăng trên mạng xã hội, trong đó 654 trường hợp đưa tin sai lệch bị lãnh hậu quả.

Sẽ chẳng có gì đáng bàn luận nếu như mạng xã hội phát đi những thông tin chính xác, kể cả đúng bản chất trong trường hợp được cho là “nhạy cảm”. Nhưng với COVID-19 - nó không chỉ là một trạng thái bệnh lý, mà còn là “trạng thái tâm lý”, sự nguy hiểm của nó, cho đến nay, với người dân hầu hết chỉ biết được qua truyền thông.

COVID-19 rất đáng sợ, nhưng cũng rất đáng để… tò mò, tìm hiểu. Đặc điểm này khi gặp tính hiếu kỳ sẵn có của người Việt, được mạng xã hội tiếp sức,… sẽ bùng nhanh như cơn lốc.

Như một quy luật tâm lý, cả thèm thì chóng chán. Tâm lý đám đông nhanh chóng được hình thành thông qua mỗi sự kiện lạ, nhưng mối quan tâm về nó không được lâu dài, đó là cái dở của người Việt, cản trở không nhỏ trong quá trình chống dịch.

Khi chiếc khẩu trang “lên ngôi”, cả xã hội lao vào giành giật, gom góp tích trữ, không quan tâm “người đến sau”. Thế nhưng dịch vừa tạm lắng, với nhiều người - chiếc khẩu trang trở nên thừa thãi!

Dịch bùng phát trở lại, vắc-xin chưa có, còn theo các chuyên gia, đeo khẩu trang và rửa tay sát khuẩn, giữ khoảng cách vẫn là phương pháp kinh điển để phòng dịch. Vậy mà, khắp các con phố, người ta vẫn bình thản tụ tập, không khẩu trang vô tư bàn luận và không quên bày tỏ lo lắng về căn bệnh này.

Ý thức, ý thức và ý thức vẫn là phương pháp kinh điển để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và toàn xã hội. Thiếu ý thức, mọi nỗ lực, sự hy sinh của những người ở tuyến đầu là vô ích!