Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): Cần ưu tiên đảm bảo an sinh xã hội lâu dài

GIA NGUYỄN• 11/12/2022 03:50

Trước hàng loạt tồn tại, bất cập, đặc biệt là hiện trạng rút bảo hiểm xã hội một lần, theo các chuyên gia, xây dựng Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), cần ưu tiên đảm bảo an sinh xã hội lâu dài…

>> Sớm sửa luật để giảm tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần

Theo đó, sau 6 năm thi hành Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH), bên cạnh những kết quả đạt được, đã bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế. Đó là thời gian đóng quá dài, tối thiểu 20 năm mới được hưởng lương hưu với tỉ lệ 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH, khiến nhiều người không chờ được, chọn rút BHXH một lần. Người đóng BHXH tự nguyện chỉ được hưởng chế độ hưu trí, tử tuất, không có ốm đau, thai sản…

Đáng nói, tình trạng người lao động ồ ạt rút BHXH một lần ngày càng gia tăng trong thời gian qua, tiềm ẩn nhiều hệ lụy cho hệ thống an sinh xã hội sau này.

tình trạng người lao động ồ ạt rút BHXH một lần ngày càng gia tăng trong thời gian qua, tiềm ẩn nhiều hệ lụy cho hệ thống an sinh xã hội - Ảnh minh họa: Internet

Tình trạng người lao động ồ ạt rút BHXH một lần ngày càng gia tăng trong thời gian qua, tiềm ẩn nhiều hệ lụy cho hệ thống an sinh xã hội - Ảnh minh họa: Internet

Trước thực trạng đã nêu, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đề xuất, tới đây sửa đổi Luật BHXH theo hướng, điều kiện hưởng chế độ hưu trí giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm, tiến tới còn 10 năm. Quy định như vậy nhằm tạo điều kiện cho người lao động tham gia BHXH muộn, có thời gian tham gia BHXH ngắn được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH.

Thực tế, trong hồ sơ đề nghị sửa Luật BHXH mới đây, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã đưa ra phương án người lao động chưa đến tuổi nghỉ hưu mà yêu cầu hưởng BHXH một lần thì chỉ được rút phần mình đóng là 8% thay vì nhận 22% như quy định hiện nay, còn phần của người sử dụng lao động đóng chiếm 14% sẽ để lại quỹ và sử dụng theo nguyên tắc chia sẻ.

Thông tin với báo chí, ông Lê Hùng Sơn - Phó tổng giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội được Chính phủ giao chủ trì sửa luật BHXH. Phương án trên là một trong nhiều phương án do các chuyên gia trong tổ soạn thảo đề xuất, ngoài phương án trên, các thành viên tổ soạn thảo sẽ nghiên cứu và đề xuất một số phương án mới theo hướng ưu tiên đảm bảo an sinh xã hội lâu dài.

>> Sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội để bảo đảm an sinh xã hội bền vững

Vì vậy, các chuyên gia đề xuất, xây dựng Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) cần có những quy định cụ thể, ưu tiên đảm bảo an sinh xã hội lâu dài - Ảnh minh họa: Internet

Đồng tình với quan điểm của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, theo các chuyên gia, tình trạng hưởng BHXH một lần gia tăng trong bối cảnh bao phủ BHXH chậm sẽ dẫn đến nguy cơ mất an ninh thu nhập tuổi già, làm tăng gánh nặng ngân sách chi cho trợ cấp và hỗ trợ sau này. Vì vậy, cần đánh giá việc rút BHXH một lần một cách chi tiết, bởi đây là vấn đề nhạy cảm và phức tạp, xây dựng Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) cần có những quy định cụ thể, ưu tiên đảm bảo an sinh xã hội lâu dài.

Ông Lê Đình Quảng - Phó trưởng ban Chính sách pháp luật, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo sửa đổi, bổ sung Luật BHXH nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá toàn diện. Việc tăng quyền lợi cho người lao động cũng là cách giữ họ ở lại với hệ thống BHXH.

Bên cạnh những nội dung đã nêu, một kết quả nghiên cứu mới đây cho thấy, người lao động thường rút BHXH một lần với những trường hợp đóng dưới 10 năm trở lại. Thực tế, có rất nhiều người lao động sau khi rút BHXH một lần đã trở lại đề nghị đóng tiếp và sẵn sàng hoàn trả số năm họ đã nhận BHXH một lần để được tiếp tục cộng dồn thời gian đóng.

Trong khi đó, theo quy định hiện hành, khi rút BHXH một lần toàn bộ thời gian đã đóng BHXH trước đó của người lao động không được bảo lưu.

Vì vậy, nhiều ý kiến cũng cho rằng, khi xây dựng Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) cũng nên cân nhắc nội dung này. Và trong trường hợp nếu áp dụng cũng nên có quy định rõ ràng về thời gian bảo lưu và thiết kế chính sách theo hướng bao phủ hết thực tế đời sống, tránh tình trạng lạm dụng việc rút BHXH một lần sau đó đóng bổ sung.

Trước đó, lý giải về việc người lao động ồ ạt rút BHXH một lần trong thời gian qua, nhiều ý kiến cho rằng, do một bộ phận người lao động không có việc làm, thu nhập không ổn định; chính sách BHXH chưa đủ hấp dẫn; thủ tục rút BHXH một lần ngày càng dễ dàng; việc giải thích, tuyên truyền chưa tốt, chưa làm cho người lao động thấy tin tưởng vào chính sách an sinh xã hội. Có người rút do khó khăn thực sự nhưng cũng có người rút theo phong trào vì họ thấy không yên tâm, liệu để tiền 20 - 25 năm nữa có bảo toàn được không, đến khi không đủ sức lao động có rút được hết hay không?

Vì vậy, theo các chuyên gia, trong khi chờ Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) được hoàn thiện, thông qua và đi vào cuộc sống, giải pháp trước mắt, cần tăng cường tuyên truyền, giải thích cho người lao động hiểu, tiền của người lao động vẫn là của người lao động không mất đi, việc giữ lại BHXH là để đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động.

Bên cạnh đó, các bên liên quan cần cùng vào cuộc đưa ra các giải pháp hỗ trợ khó khăn cho người lao động trong lúc này, như: Về phía doanh nghiệp, chuyển sang làm luân phiên, giảm giờ làm để đảm bảo người lao động vẫn có thu nhập; Chính quyền địa phương, tiếp tục nghiên cứu hỗ trợ về nhà ở, tiền thuê trọ, tiền điện nước, trường học cho con em người lao động… để người lao động bớt gánh nặng, yên tâm làm việc.

Được biết, Dự án Luật BHXH (sửa đổi) dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 6, tháng 10/2023; thông qua vào kỳ họp thứ 7, tháng 5/2024 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2025.