Được và mất từ làn sóng hàng hóa giá rẻ Trung Quốc

“Cú sốc Trung Quốc” là cụm từ ám chỉ đến hàng giá rẻ của nước này xuất khẩu tràn lan khắp thế giới. Dĩ nhiên đã mang đến cơ hội không thể tuyệt vời hơn với hàng tỷ người thu nhập thấp, nhưng để lại nhiều nỗi lo cho các nhà quản lý kinh tế vĩ mô.

Giai đoạn 1990 đến 2000, nền kinh tế thế giới đã chứng kiến tác động kép của “cú sốc Trung Quốc”, khi sự gia tăng hàng nhập khẩu giá rẻ do Trung Quốc sản xuất đã giúp duy trì lạm phát ở mức thấp, trong khi làm trầm trọng thêm tình trạng thất nghiệp.

Webuy Global là một công ty bán lẻ trực tuyến các mặt hàng thực phẩm tươi sống, đồ hộp, và nguyên liệu nấu ăn tiện lợi, tập trung vào việc phục vụ người tiêu dùng có thu nhập trung bình và thấp. Người điều hành công ty này là Vincent Xue - ông đã sửng sốt khi các nhà cung cấp phía Trung Quốc đã đưa ra mức chiết khấu lớn lên tới 70%.

Nguyên nhân là gì? Doanh nghiệp Trung Quốc vận dụng toàn bộ lợi thế để tạo ra năng suất lao động cao nhất, đưa giá thành sản phẩm về mức thấp nhất. Với năng lực sản xuất khổng lồ của doanh nghiệp Trung Quốc dẫn đến dư thừa khối lượng hàng hóa đồ sộ.

Khi đối mặt với nhu cầu trong nước suy yếu, hàng loạt doanh nghiệp Trung Quốc đã vật lộn để giải phóng hàng tồn kho, trong đó có tăng cường xuất khẩu. Vào thời điểm thuế quan cao đang cản trở xuất khẩu của Trung Quốc sang Hoa Kỳ, trong khi tiêu dùng trong nước vẫn là mối lo ngại, thì tình trạng dư thừa công suất đã khiến giá sản xuất của Trung Quốc duy trì ở mức thấp trong hơn hai năm qua.

Các chuyên gia cho rằng quốc gia này đang tăng gấp đôi sản xuất và tình trạng sản xuất quá mức này đang lan rộng khắp các thị trường toàn cầu, một làn sóng nhập khẩu giá rẻ sắp tới có thể gây sức ép lên các ngành công nghiệp nhiều quốc gia.

Nhưng đối với các nền kinh tế đang đối mặt với lạm phát, sự tràn ngập của hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc đồng thời đem đến giải pháp: chi phí thấp hơn cho người tiêu dùng. Điều đó giúp cho các ngân hàng trung ương giảm bớt “cơn đau đầu” chính sách.

Nick Marro, nhà kinh tế trưởng tại Economist Intelligence Unit cho biết: “Đối với các quốc gia có cơ sở sản xuất hạn chế, chẳng hạn như Australia, hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc có thể làm dịu cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt và giúp giảm áp lực lạm phát”.

Các nhà kinh tế tại Goldman Sachs ước tính các sản phẩm từ Trung Quốc mà Nhật Bản nhập khẩu trong hai năm qua đã rẻ hơn khoảng 15% so với các sản phẩm từ các quốc gia khác.

Theo Nomura, việc lạm phát được kiềm chế có thể mở đường cho nhiều đợt cắt giảm lãi suất hơn nữa trên khắp châu Á - sẽ tiếp tục tách khỏi FED và đưa ra các biện pháp dứt khoát độc lập.

Nhóm nghiên cứu tại Nomura dự đoán Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ sẽ đưa ra thêm các đợt cắt giảm lãi suất 100 điểm cơ bản trong thời gian còn lại của năm nay, các ngân hàng trung ương ở Philippines và Thái Lan sẽ cắt giảm lãi suất 75 điểm cơ bản, trong khi Ngân hàng trung ương Australia và Indonesia có thể hạ lãi suất 50 điểm cơ bản và Hàn Quốc có thể hạ lãi suất 0,25%.

Tính đến hết 4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu của Trung Quốc sang khối ASEAN đã tăng 11,5% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ riêng trong tháng 4 đã tăng hơn 20%. Các quốc gia châu Á sẽ cảm nhận được tác động từ “cú sốc Trung Quốc” rõ rệt hơn trong những tháng tới.