Gay cấn cuộc đua AI Mỹ - Trung Quốc

>> “Ẩn họa” từ tư bản dữ liệu

Suốt chiều dài lịch sử loài người, công nghệ đóng vai trò xác định quốc gia nào thống trị toàn cầu. Với mỗi cuộc cách mạng công nghệ, nơi khởi nguồn bao giờ cũng trở thành trung tâm toàn cầu sau đó nhiều thập kỷ.

Đầu thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, khối Tây Âu xác lập vị trí dẫn đầu về công nghệ, sau thế chiến I đến nay là thời đại của Mỹ. Từ 20 năm sau thế kỷ 21 chứng kiến sự vươn lên mạnh mẽ của Trung Quốc và Ấn Độ.

AI là đại diện cho sự phát triển khoa học công nghệ ngày nay. ChatGPT từ Mỹ gây sốt nhưng chỉ mới là khởi đầu. GPT-4, phiên bản kế nhiệm của ChatGPT, gần đây đã đạt được thành tích ở cấp độ con người trong kỳ thi SAT, GRE và sát hạch luật sư.

Công ty công nghệ Baidu (Trung Quốc) mới trình làng Ernie Bot có nền tảng tương tự ChatGPT. Alibaba, JD.com và Tencent cũng gấp rút thử nghiệm những bước cuối cùng về công nghệ AI.

Tương quan công nghệ AI hiện nghiêng về phía Mỹ, do họ nắm lợi thế phần cứng như công nghệ chip, bo mạch, máy chủ và rất nhiều công ty xuất sắc trong lĩnh vực này như Google, Microsoft, Intel, IBM cộng với đội ngũ kỹ sư chất lượng cao đông đảo nhất thế giới.

Nhưng Trung Quốc đang nhanh chóng bắt kịp Mỹ trong cuộc đua công nghệ. Hệ sinh thái AI rất cởi mở và các bước đột phá nhanh chóng sinh sôi nảy nở dựa trên chiến lược của chính phủ Trung Quốc để thúc đẩy AI tốt hơn so với Washington. Trung Quốc đang đi trước Mỹ trong một số phân khúc AI.

Trong khi đó, nỗ lực của Mỹ “cách ly” Trung Quốc khỏi công nghệ tiên tiến nhất đang đẩy nhanh tiến trình “tự lực cánh sinh” của Bắc Kinh. Giới phân tích dự báo ngày Bắc Kinh không cần đến công nghệ phần cứng của Mỹ không còn xa. Đây chính là điểm mấu chốt trong cuộc cạnh tranh đang diễn ra.

Suốt nhiều thập kỷ, Trung Quốc cậy nhờ công nghệ lõi từ Mỹ, do đó quan hệ giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới ở trạng thái tốt, tạo ra bầu không khí hòa bình, tin tưởng cùng có lợi cho tất cả.

>> Thống lĩnh công nghệ AI, cần đáp ứng 3 yếu tố

Nhưng quan trọng hơn, việc giữ Trung Quốc ở vị trí phụ thuộc công nghệ đã loại trừ bớt đối thủ lợi hại duy nhất có khả năng vượt qua Mỹ trong nửa đầu thế kỷ 21.

Ông Paul Scharre, Giám đốc Nghiên cứu tại Trung tâm An ninh (Mỹ) cho rằng: “Nếu Mỹ muốn giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh AI, họ phải tiếp cận Bắc Kinh một cách cẩn thận và xây dựng các sáng kiến của riêng mình một cách thận trọng. Nó cần một chiến lược khiến Trung Quốc phải phụ thuộc vào các con chip do nước ngoài sản xuất”.

Đây là con số chứng minh: Mỗi năm Trung Quốc chi 400 tỷ USD nhập khẩu chip từ nước ngoài. Đây là sản phẩm tối quan trọng nên dù muốn hay không Bắc Kinh phải giữ tốt mối quan hê với Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hà Lan, những quốc gia nắm công nghệ bán dẫn.

Tất nhiên, AI và công nghệ bán dẫn là hai lĩnh vực không thể cùng phát triển trên một nền tảng. Mỹ có lợi thế phần cứng nhưng Trung Quốc có thế mạnh về dữ liệu. Dân số Trung Quốc quá lý tưởng để xây dựng cơ sở dữ liệu lớn khi nước này có đặc điểm kinh tế trải dài từ tầng lớp nghèo khổ đến giới tinh hoa giàu có nhất thế giới.

Xét về lợi thế tài chính, Trung Quốc không hề kém cạnh, họ có hệ thống ngân hàng sẵn sàng làm nhiệm vụ chính trị - tập trung bơm vốn vào những lĩnh vực mà Chính phủ nước này quyết tâm phát triển.

Trung Quốc đưa ra nhiều tài liệu nghiên cứu về AI hơn Mỹ và số lượng tác giả Trung Quốc đóng góp cho các tạp chí AI hàng đầu đã tăng gấp 12 lần từ năm 2009 đến 2019 và hiện cao hơn khoảng 2,5 lần so với số lượng người đóng góp ở quốc gia Bắc Mỹ.