Hoàn thiện sắc thuế bất động sản

>>> Cải cách thuế bất động sản: Ưu tiên và kiên quyết

Tại Tờ trình gửi Chính phủ về việc xây dựng Nghị quyết về cơ chế, chính sách thí điểm tạo động lực phát triển TP.HCM, UBND TP.HCM đề xuất, thực hiện quyết định chính sách thuế thu bổ sung đối với quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản trên đất của bất động sản thứ hai trở lên của người dân (trừ bất động sản duy nhất).

Mục đích của quy định này là thí điểm chính sách về thuế bất động sản làm cơ sở thực tiễn để xây dựng chính sách chung về sau. Đồng thời tăng nguồn thu ổn định, bền vững cho ngân sách địa phương, hạn chế tình trạng đầu cơ bỏ hoang nhà ở, đất ở trong các dự án bất động sản hiện nay gây lãng phí nguồn lực.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đánh giá, việc TP.HCM đề xuất thí điểm thu thuế bất động sản thứ 2 trở lên là đi đúng với dự định đánh thuế tài sản của Bộ Tài chính đã nêu ra suốt thời gian qua.

Theo ông Châu, sắc thuế đánh vào bất động sản thứ 2 sẽ có tác động tích cực là hạn chế nguy cơ đầu cơ trên thị trường bất động sản, ngăn chặn nhà đầu tư thứ cấp, giá bất động sản sẽ không bị đẩy lên cao, giúp thị trường ngày càng minh bạch.

Ở khía cạnh pháp luật, luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật Anvi cho rằng, việc có đánh thuế hay không đều phải theo luật và sẽ là vi hiến khi áp dụng bởi chưa có luật.

Theo luật sư Đức, nhà đất rất nhiều mà không đưa vào sản xuất kinh doanh hay sử dụng thì phải chấp nhận một mức thuế suất cao mới tạo ra sự công bằng xã hội và hướng tới sử dụng hiệu quả hợp lý nguồn tài nguyên đất đai. Nhưng cần phải sửa luật, phải có quy định của Quốc hội, quy định rõ ràng đánh thuế như thế nào, đánh thuế bao nhiêu cho hợp lý, công bằng.

"Đồng thời, việc tính thuế suất cao với giao dịch bất động sản sở hữu ngắn hạn cần đưa vào Luật Thuế tài sản thay vì Luật Thuế thu nhập cá nhân" - ông Đức bày tỏ quan điểm.

Đồng quan điểm, ThS Nguyễn Văn Đỉnh - Chuyên gia pháp lý độc lập cho rằng đề xuất đánh thuế bất động sản của TP.HCM (đánh thuế với người sở hữu nhiều nhà, đất để chống đầu cơ) có vi hiến không là vấn đề gây tranh cãi.

>>> Nguồn lực xã hội đang “chôn” hết vào đất: Rủi ro tiềm tàng

Ông Đỉnh dẫn chứng: Điều 70 Hiến pháp năm 2013 quy định Quốc hội nhiệm vụ, quyền hạn “quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế”. Và hơn nữa, Điều 15 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 cũng quy định Quốc hội ban hành nghị quyết để quy định “Thực hiện thí điểm một số chính sách mới thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội nhưng chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành”. Nghĩa là nếu Quốc hội thông qua một Nghị quyết quy định chính sách đặc thù của TP.HCM, bao gồm chính sách thuế bất động sản là đúng nhiệm vụ, quyền hạn được hiến định của mình và phù hợp với Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Nhưng lại cần phải nhấn mạnh rằng cũng tại Điều 47 Hiến pháp năm 2013 (thuộc Chương II quy định về Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân) lại quy định: “Mọi người có nghĩa vụ nộp thuế theo luật định”, lưu ý là “theo luật định” chứ không phải “theo quy định”.

"Điều đó có nghĩa rằng nếu tôi là công dân Việt Nam hoặc người nước ngoài làm ăn, sinh sống, có thu nhập tại Việt Nam, tôi chỉ có nghĩa vụ nộp các khoản thuế đã được quy định trong luật. Theo phương thức loại trừ, tôi không phải nộp các khoản thuế không quy định trong luật, kể cả nếu nó trong Nghị quyết của Quốc hội ban hành các chính sách đặc thù cho một địa phương. Quy định này theo tôi là hoàn toàn hợp lý nhằm bảo đảm quyền con người, quyền cơ bản của công dân" - ông Đỉnh bày tỏ.

Bởi vậy, ông Đỉnh cho rằng: Việc đánh thuế nhà, đất là giải pháp bắt buộc phải làm, đã quy định rõ trong Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, nhưng phải theo luật, và phải đồng bộ. Nếu một người sở hữu 10 căn nhà ở Quận 1 phải chịu thuế hàng năm, trong khi một đại gia khác cũng sở hữu 10 căn nhà ở phố cổ Hà Nội không phải chịu thuế thì sự công bằng nằm ở đâu?

Mặc dù tại Điều 4 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định về Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước ta đã liệt kê như sau: Khoản 1 là Hiến pháp; khoản 2 là Bộ luật, luật, nghị quyết của Quốc hội. Điều này dẫn đến cách hiểu cho rằng Nghị quyết của Quốc hội có hiệu lực ngang luật (cả 2 văn bản này đều do cùng một cơ quan ban hành với trình tự, thủ tục gần tương tự). Nhưng trong những vấn đề hệ trọng như chính sách thuế, chính sách hình sự... thì bắt buộc phải quy định trong luật để đảm bảo chặt chẽ, thống nhất áp dụng, tránh gây bất bình đẳng, thiếu công bằng giữa mọi người, giữa các địa phương.