Kinh tế Việt Nam 2022: (Kỳ 1) Bức tranh không chỉ màu xám

LINH NGA• 20/12/2021 04:00

Theo HSBC, ảnh hưởng tiêu cực của thâm hụt dịch vụ lên tài khoản vãng lai sẽ còn kéo dài, mặc dù nhiều khả năng sẽ không quá nhiều song, mọi thứ không hoàn toàn quá tệ.

>>Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021: Cần phân bổ nguồn lực hỗ trợ hợp lý!

Việt Nam cần hết sức thận trọng bởi tốc độ khôi phục chuỗi cung ứng của Việt Nam đang phụ thuộc rất nhiều vào khả năng kiểm soát được đợt bùng dịch Covid-19 hiện tại.

Năm 2020, khả năng chống chịu trước các cú sốc bên ngoài của Việt Nam ngày càng tốt lên theo thời gian nhờ có thặng dư tài khoản vãng lai tăng. Tuy nhiên, tấm khiên này đã mỏng dần trong năm 2021.

Trong báo cáo Vietnam at a glance tháng 12/2021, HSBC lưu ý, tại giai đoạn xảy ra khủng hoảng tài chính toàn cầu, thâm hụt tài khoản vãng lai của Việt Nam đạt mức cao nhất tương đương 11% GDP. Đồng thời, khả năng vượt qua các cú sốc bên ngoài lại ngày một tốt lên theo thời gian.

Rõ ràng, sự cải thiện của tài khoản vãng lai luôn song hành cùng với sự phát triển vị thế của Việt Nam trong thương mại toàn cầu. Ngay cả trong năm đầu tiên đại dịch xảy ra, thặng dư tài khoản vãng lai của Việt Nam ghi nhận mức cao kỷ lục, tương đương 5,5% GDP nhờ xuất khẩu tăng trưởng vượt bậc trong khi nhập khẩu thu hẹp bất thường.

Tuy nhiên, theo HSBC quan sát, các chỉ số thương mại cơ bản đã thay đổi kể từ đợt bùng dịch do biến chủng Delta xuất hiện trong tháng 5 vừa qua. Trong quý 2/2021, Việt Nam chứng kiến mức thâm hụt tài khoản vãng lai theo quý cao nhất từ trước tới giờ, tương đương 6,7% GDP trong bối cảnh cán cân thương mại chuyển dịch từ thặng dư sang thâm hụt.

>>Làm rõ năng lực hấp thụ của nền kinh tế

"Số liệu về tài khoản vãng lai cho nửa năm 2021 chưa được công bố, nhưng dữ liệu về thương mại chúng tôi có được cho thấy tài khoản vãng lai trong quý 3/2021 nhiều khả năng bị âm", báo cáo của HSBC đánh giá.

Ngoài ra, báo cáo cũng nhấn mạnh thêm rằng, thâm hụt về dịch vụ cũng là yếu tố ảnh hưởng tiêu cực. Trước đại dịch, ngành du lịch phát triển mạnh mẽ mang lại nguồn thu ngoại hối quan trọng khiến thâm hụt dịch vụ trường kỳ của Việt Nam giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử là 1,5 tỷ USD vào năm 2019. Thế nhưng, khi ngành du lịch bị “đóng băng”, thâm hụt dịch vụ tăng gần 10 lần lên đến 10 tỷ USD trong năm 2020. Tình hình chưa mấy cải thiện trong năm 2021.

Theo báo cáo, điều đáng khích lệ là Việt Nam đã bước đầu mở cửa lại biên giới đón khách du lịch nước ngoài đến năm địa phương từ tháng 11. Dẫu vậy, những yếu tố kết hợp như sự thiếu vắng du khách Trung Quốc và việc trì hoãn mở lại các đường bay quốc tế dự báo khả năng phục hồi ngắn hạn nhanh chóng theo hình chữ V của ngành du lịch ít có cơ hội xảy ra trong năm 2022.

"Như vậy, ảnh hưởng tiêu cực của thâm hụt dịch vụ lên tài khoản vãng lai sẽ còn kéo dài, mặc dù nhiều khả năng sẽ không quá nhiều", nhóm nghiên cứu tại HSBC nhấn mạnh.

Song, mọi thứ không hoàn toàn quá tệ. Bởi lẽ, lượng kiều hối gửi về đều đặn từ cộng đồng rất đông người Việt ở nước ngoài là một trong những điểm sáng. Bất chấp đại dịch, trong năm 2021, Việt Nam vẫn là nước nhận kiều hối cao thứ ba ở châu Á với tổng giá trị chuyển về đạt 18 tỷ USD, chỉ đứng sau Trung Quốc và Philippines. Trong những giai đoạn như hiện nay, kiều hối ổn định là nguồn hỗ trợ có giá trị cho tài khoản vãng lai của Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, cán cân thương mại của Việt Nam nhiều khả năng sẽ có thặng dư trong Quý 4 sau khi nền kinh tế mở cửa trở lại từ 1/10. Xuất khẩu tháng 11 tăng 18,5% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu là nhờ tăng trưởng mạnh mẽ mặt hàng điện thoại thông minh (tăng 23% so với cùng kỳ năm trước) và máy móc (tăng 29% so với cùng kỳ năm trước). Hiệu ứng cơ sở thuận lợi phần nào lý giải cho mức tăng trưởng cao đáng ngạc nhiên, hoạt động xuất khẩu cũng đã trở lại mức trước khi biến chủng Delta xuất hiện.

Trong nhóm những ngành hàng bị ảnh hưởng nặng nề nhất, dệt may đã dần hồi phục (tăng 25% so với cùng kỳ năm trước) còn da giày thì chưa (giảm 14% so với cùng kỳ năm trước). Trong tháng 10 và 11, cán cân thương mại đat thặng dư cộng dồn 2,8 tỷ USD sau hai quý thâm hụt liên tiếp và góp phần đẩy thặng dư thương mại của cả năm tính đến thời điểm này lên mức 0,9 tỷ USD (Biểu đồ 3). Tuy nhiên, ngay cả khi chúng ta thấy năm 2021 có thặng dư thương mại, mức độ thặng dư này không có khả năng bù đắp được thâm hụt chính và thâm hụt dịch vụ.

Do vậy, nhóm phân tích dự đoán tài khoản vãng lai sẽ thâm hụt nhẹ vào khoảng 0,5% GDP trước khi đạt thặng dư khiêm tốn tương đương 2,3% GDP trong năm 2022. Cho tới thời điểm này, HSBC lưu ý, Việt Nam cần hết sức thận trọng bởi tốc độ khôi phục chuỗi cung ứng của Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào khả năng kiểm soát được đợt bùng dịch Covid-19 hiện tại.

Kỳ 2: Việt Nam có là điểm đến hấp dẫn về đầu tư?