Móng Cái sẽ là trung tâm nông sản châu Á - Thái Bình Dương

Những năm gần đây, thương mại nông, lâm, thủy sản giữa Việt Nam và Trung Quốc tăng nhanh và ổn định. Chỉ tính riêng năm 2020, xuất khẩu nông lâm thủy sản sang Trung Quốc đã đem về hơn 10,3 tỷ USD, chiếm 25,1% giá trị xuất khẩu của toàn ngành nông nghiệp Việt Nam, trong khi nhập khẩu nông sản từ Trung Quốc chỉ là 2,87 tỷ USD.

Các nhóm mặt hàng nông sản chính xuất khẩu sang Trung Quốc gồm rau quả, thủy sản, hạt điều, cà phê, chè, gạo, sắn và sản phẩm từ sắn, thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, cao su, sản phẩm từ cao su, gỗ và sản phẩm từ gỗ. Rau quả là mặt hàng có tỷ trọng lớn nhất, chiếm 35% trong tổng giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang thị trường này và chiếm 71% trong tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam.

Mặc dù là một trong những khu vực xuất nhập khẩu nông, lâm, thủy sản lớn nhất cả nước, nhưng thực tế cho thấy hoạt động thương mại biên giới thông qua cửa khẩu Móng Cái vẫn còn đối mặt với nhiều tồn tại, hạn chế chưa tương xứng với tiềm năng, vị thế.

Do đích cảng thường là cảng Hải Phòng nên các doanh nghiệp phải về làm thủ tục hải quan ở Hải Phòng và thuê phương tiện vận tải thủy hoặc bộ đưa ra Móng Cái, từ đó mới xuất hàng đi Trung Quốc được.

Việc này đã gây tốn kém nhiều thời gian đi lại và công sức, chi phí cũng như rủi ro cho doanh nghiệp, nhất là trong thời gian gần đây, tại các cảng biển Hải Phòng thường xuyên xảy ra tình trạng ách tắc hàng hóa do hạ tầng cảng biển và hạ tầng giao thông bị quá tải.

Bên cạnh đó, Quảng Ninh cũng chưa có một trung tâm cung ứng nông sản nào đặt tại vị trí đường biên đủ quy mô và năng lực để thúc đẩy thương mại biên giới và tiến hành các dịch vụ giá trị gia tăng cũng như đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm của nông sản nhập khẩu. Các kho ngoại quan chủ yếu nằm rải rác trên địa bàn thành phố Móng Cái, thậm chí nằm xen kẽ trong các khu dân đã gây khó khăn đến việc kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng.

Ông Nguyễn Văn Nghiên, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Nếu quy hoạch duy nhất một khu vực để tập kết và kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu nông sản sẽ khắc phục bất cập trên. Đặc biệt là sẽ đảm bảo hàng hóa đáp ứng các quy chuẩn, tiêu chuẩn một cách thống nhất theo quy định của Hải quan Trung Quốc. Điều này giúp tăng uy tín về chất lượng và nâng cao giá trị cho hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam”.

Đại diện Công ty cổ phần Thành Đạt, đơn vị quản lý Cảng cạn ICD Thành Đạt cho biết, thành phố Móng Cái có tiềm năng vô cùng lớn trong hoạt động XNK nông sản; hệ thống đường bộ cao tốc đang hoàn thiện đi Móng Cái sẽ thu hút lượng hàng lớn thông quan. Tuy nhiên, hiện chưa có một trung tâm cung ứng nông sản nào đặt tại các vị trí đường biên đủ quy mô và năng lực để thúc đẩy thương mại biên giới và tiến hành các dịch vụ giá trị gia tăng cũng như đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm của nông sản xuất nhập khẩu tại đây.

Để giải quyết những tồn tại trên, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có văn bản đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xin chấp thuận đưa Trung tâm giao dịch nông, lâm, thủy sản châu Á - Thái Bình Dương vào danh mục hoạt động tham gia dự án Thực phẩm nông nghiệp an toàn Việt Nam sử dụng nguồn vốn vay của Ngân hàng Thế giới (WB).

Trong đó, tỉnh sẽ xây dựng Trung tâm giao dịch nông, lâm, thủy sản châu Á - Thái Bình Dương trong hệ thống trung tâm cung ứng nông sản hiện đại tại Km3+4 (sông Ka Long, Tp.Móng Cái). Dự án bao gồm 3 hợp phần: xây dựng Trung tâm giao dịch nông, lâm, thủy sản châu Á - Thái Bình Dương; xây dựng năng lực thể chế về an toàn thực phẩm; quản lý dự án. Tổng kinh phí xây dựng là 2.760 tỷ đồng, trong đó vốn doanh nghiệp là 1.884 tỷ đồng; ngân sách Trung ương khoảng 816 tỷ đồng, vốn đối ứng ngân sách tỉnh 60 tỷ đồng.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Bùi Văn Khắng chia sẻ: “Trung tâm trên sẽ là giải pháp hỗ trợ mặt bằng tập kết các mặt hàng nông sản của nhiều vùng trên cả nước, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ hiện đại nhằm kiểm soát chặt chẽ chất lượng và tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Vừa qua, sau khi khảo sát thực địa tại Móng Cái, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến đã hoàn toàn nhất trí với đề xuất này của tỉnh Quảng Ninh. “Việt Nam có lợi thế rất lớn về xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc do có chung đường biên giới dài 1.450 km. Tuy nhiên, cũng chính đường biên giới dài lại là khó khăn cho việc kiểm soát thương mại, xuất nhập khẩu tiểu ngạch hay hoạt động giao thương cư dân biên giới cho nhiều mặt hàng, đặc biệt là nông sản. Nếu thiết lập được một trung tâm nông sản tại Móng Cái, thì đây sẽ làm tiền đề để xuất khẩu chính ngạch nông sản sang Trung Quốc một cách bài bản, giảm thiểu các rủi ro biên mậu”, Thứ trưởng nhận định.