Vướng mắc từ cơ chế tạo rào cản cho kinh tế báo chí

HẠNH LÊ• 14/06/2024 13:23

Không chỉ sụt giảm mạnh nguồn thu quảng cáo, các cơ quan báo chí còn đối mặt với nhiều vướng mắc liên quan đến cơ chế tự chủ tài chính, đặt hàng.

>>>Đi tìm “lời giải” cho kinh tế báo chí

Phát biểu tại hội thảo “Kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế số”, ông Nguyễn Huy Dũng - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông nhấn mạnh: kinh tế góp phần tạo nên sự phát triển lành mạnh của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Nếu không có sự hỗ trợ đắc lực của kinh tế, không thể có một cơ quan báo chí mạnh được.

ông Nguyễn Huy Dũng - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông

Ông Nguyễn Huy Dũng - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông

Dẫn số liệu từ Báo cáo tại hội nghị Báo chí toàn quốc năm 2023, ông Nguyễn Huy Dũng cho biết, đến hết năm 2023, tỷ lệ báo, tạp chí tự đảm bảo chi thường xuyên chiếm 39%, tự đảm bảo một phần chi thường xuyên chiếm 36%, ngân sách Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên chiếm 25%. Đối với phát thanh, truyền hình, tỷ lệ đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư chiếm 6,94%; tự đảm bảo chi thường xuyên chiếm 26,39%; tự đảm bảo một phần chi thường xuyên chiếm 66,67%.

Doanh thu của các báo, tạp chí 9 tháng đầu năm 2023 đã giảm 9,4% so với cùng kỳ năm 2022. Tổng nguồn thu năm 2023 của các đài phát thanh truyền hình giảm 23% so với năm 2022. Hầu hết các đài đều không khai thác được hết thời lượng quảng cáo/ngày trên kênh chương trình theo quy định cho phép của Luật Quảng cáo; thậm chí có đài, thời lượng quảng cáo trên kênh chỉ đạt vài phút/ngày.

“Các cơ quan báo chí đang phải đối diện với nguy cơ sụt giảm doanh thu mạnh mẽ, trong bối cảnh các nền tảng mạng xã hội như facebook hay google đã lấy đi khoảng 70% doanh thu quảng cáo của báo chí chính thống” - ông Nguyễn Huy Dũng cho biết.

Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí đang gặp một số khó khăn, vướng mắc trong các quy định về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập; cơ chế giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu sản xuất, cung cấp dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước. Chính sách thuế đối với các cơ quan báo chí cần tiếp tục hoàn thiện để thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí.

>>>Chuyển đổi số báo chí là chuyển đổi nguồn thu và sản phẩm

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, chi thường xuyên hàng năm cho báo chí dưới 0,5% tổng chi thường xuyên của ngân sách Nhà nước. Chi cho đầu tư báo chí cũng thấp, chỉ chiếm khoảng 0,25% tổng chi đầu tư của ngân sách Nhà nước. Đặc biệt, một số cơ quan báo chí lớn lại không có hoặc có rất ít hỗ trợ hay đặt hàng từ ngân sách.

Trong điều kiện nguồn thu báo chí ngày càng thu hẹp, một số cơ quan báo chí đã triển khai thu phí nội dung trên báo chí điện tử nhưng mới chỉ thử nghiệm ở một số chuyên mục, được đầu tư hơn về chất lượng và nội dung. Do đó, mô hình này chưa tạo ra doanh thu đáng kể cho cơ quan báo chí.

Thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã nỗ lực điều hướng quảng cáo sang báo chí với việc lập danh sách Whitelist với thông điệp “Làm nội dung sạch sẽ nhận được quảng cáo, và quảng cáo sẽ tìm đến những nội dung sạch”. Việc triển khai đã có kết quả bước đầu, song cần tiếp tục đẩy mạnh triển khai để phát huy hiệu quả như kỳ vọng.

đề xuất và kiến nghị với cơ quan chỉ đạo báo chí, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, cơ quan chủ quản, cơ quan báo chí và cơ quan có thẩm quyền những kiến giải tháo gỡ những “nút thắt” liên quan đến kinh tế báo chí truyền thông

Những đề xuất và kiến nghị từ hội thảo được tổng hợp, báo cáo để các cơ quan quản lý xem xét tháo gỡ những “nút thắt” liên quan đến kinh tế báo chí truyền thông

Một số cơ quan báo chí chuyển đổi số trở thành các đơn vị báo chí đa phương tiện. Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành 6/4/2023, mục tiêu đến năm 2025, các cơ quan báo chí tối ưu hóa nguồn thu, trong đó 30% cơ quan báo chí tăng doanh thu tối thiểu 20%.

Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng bày tỏ: đây là một thách thức lớn trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, việc bố trí kinh phí, đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các cơ quan báo chí thực hiện tuyên truyền nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu, truyền thông chính sách còn hạn chế.

PGS. TS. Đặng Thị Thu Hương - Phó Hiệu trưởng trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn cùng quan điểm khi đề cập đến những khó khăn của các cơ quan báo chí trước sự cạnh tranh quyết liệt, gay gắt với các nền tảng số trong việc thu hút công chúng và lôi kéo nhà quảng cáo. Khả năng bứt phá kinh ngạc của công nghệ thông tin đang thách thức các mô hình kinh doanh truyền thống, từng đem lại thành công cho các cơ quan báo chí nhiều thập kỷ qua.

PGS. TS. Đặng Thị Thu Hương cho rằng, bối cảnh phát triển kinh tế số đang đặt ra rất nhiều thời cơ và thách thức để báo chí Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đồng thời, phải giữ vững mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; làm tốt sứ mệnh thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới của đất nước.