Các nước đồng loạt hành động kìm đà tăng giá nguyên liệu

>> Áp dụng nhiều giải pháp để duy trì nguồn cung xăng dầu

Giá xăng và dầu diesel bán lẻ tăng cao kỷ lục ở nhiều nước trên thế giới khiến các chính phủ từ Brazil đến Pháp, Thái Lan... cân nhắc việc tăng trợ cấp hoặc cắt giảm thuế để bảo vệ người tiêu dùng. Các động thái này phản ánh những rủi ro kinh tế và chính trị mà các chính phủ nhìn thấy trong sự gia tăng giá năng lượng hiện nay.

Cụ thể, khi giá dầu thế giới liên tục leo thang, nhiều quốc gia lựa chọn mở kho dự trữ dầu. Trong tháng 1 vừa qua, Bộ Năng lượng Mỹ thông báo đã phê duyệt việc đổi 13,4 triệu thùng dầu thô từ Kho dự trữ dầu chiến lược cho 7 công ty. Đây là một phần trong nỗ lực của Tổng thống Mỹ Joe Biden nhằm điều chỉnh giá dầu.

Năm ngoái, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố kế hoạch xả 50 triệu thùng dầu từ Kho dự trữ dầu chiến lược, sau khi giá dầu lên mức cao nhất trong 7 năm. Ước tính Mỹ đã xả gần 40 triệu thùng dầu qua các đợt trao đổi trước đó và bán 18 triệu thùng dầu.

Mới đây nhất, ngày 16/2, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản thông báo vào ngày 9/3 tới, nước này sẽ tổ chức bán đấu giá khoảng 1,64 triệu thùng dầu thô (tương đương 260 triệu lít dầu) từ kho dự trữ quốc gia. Đây là đợt "xả kho" thứ hai của Nhật Bản theo đề nghị phối hợp mà Mỹ đưa ra nhằm hạ nhiệt giá dầu trên thị trường.

Trong khi đó, một phương án đang được nhiều nước lựa chọn là giảm các loại thuế nhiên liệu. Chính phủ Ireland cho biết sẽ cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng và dầu diesel cho đến cuối tháng 8 để giảm bớt gánh nặng cho người tiêu dùng do giá xăng dầu đang tăng nhanh. Tương tự, Bồ Đào Nha cũng sẽ giảm thuế đặc biệt đánh vào nhiên liệu để giải quyết tình trạng giá năng lượng tăng đột biến chưa từng có.

Thái Lan cũng quyết định giảm thuế tiêu thụ đặc biệt với dầu diesel trong 3 tháng, về mức 3 baht một lít (tương đương mức giảm 2,99 baht mỗi lít dầu, tức khoảng 50%). Việc này nhằm giảm mức ảnh hưởng giá dầu đang ở "đỉnh" với hàng hoá tiêu dùng, vận tải. Đồng thời, để trợ cấp cho người dân Thái Lan đã rút ngân sách từ Quỹ Dầu mỏ nhà nước. Quỹ này dự kiến sẽ huy động một khoản vay trị giá 30 tỷ bath vào tháng 4.

>> Đề xuất giảm 50% thuế bảo vệ môi trường với nhiên liệu bay "cứu nguy" doanh nghiệp hàng không

Có thể thấy, nhiều nước trên thế giới đã phải chịu tổn thương khi giá dầu tăng cao vì xung đột Nga – Ukraine. Với việc hơn 40% xuất khẩu của thế giới là từ châu Á, giá cả tăng cao sẽ gây ra tác động lan truyền trên toàn cầu.

Các chuyên gia nhận định, giá nhiên liệu cao có thể buộc người tiêu dùng phải thay đổi một số hành vi. Theo Shane Oliver, Chuyên gia kinh tế trưởng của AMP đánh giá, những thay đổi đó có thể bao gồm từ việc giảm thiểu việc lái xe để chuyển sang các hình thức khác, từ đi chung xe hoặc làm việc tại nhà, cho đến đẩy nhanh việc chuyển sang các phương tiện chạy bằng điện hoặc hiệu quả hơn.

Goldman Sachs cho biết họ dự kiến nhu cầu sẽ giảm 1 triệu thùng mỗi ngày, hoặc gần 1% mức tiêu thụ toàn cầu nếu giá tăng lên 150 USD thùng.

Nếu giá cả tiếp tục tăng như nhiều nhà phân tích dự đoán, điều này có thể làm mất khả năng tăng trưởng kinh tế, giảm sức tiêu thụ hàng hóa và trong một số trường hợp có thể gây ra bất ổn chính trị. Trong những năm qua, giá nhiên liệu tăng đã gây ra các cuộc biểu tình ở các nước như Kazakhstan, Iran và Zimbabwe.

Livia Gallarati, nhà phân tích thị trường dầu tại Energy Aspects, nói với Reuters tại Diễn đàn Thị trường Toàn cầu của Reuters đánh giá “Giá năng lượng tăng cao trong một thời gian dài sẽ dẫn tới những rủi ro về phân bổ năng lượng và cuối cùng là suy thoái kinh tế".