Từ phụ phẩm xơ mướp, Làng Mướp không chỉ tạo ra sản phẩm xuất khẩu thân thiện môi trường, mà còn giải bài toán sinh kế ổn định cho nông dân và lao động thủ công địa phương.
Sáng nay (20/12), tại VCCI, Vòng Chung kết Chương trình Phát triển dự án khởi nghiệp Quốc gia năm 2025 đã diễn ra. Chương trình nằm trong khuôn khổ Chương trình Khởi nghiệp Quốc gia năm 2025.
Chương trình Khởi nghiệp Quốc gia do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) triển khai, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức từ năm 2002. Chương trình đã nhận được sự hỗ trợ tích cực của các bộ, ban ngành cùng các địa phương, các trường đại học/cao đẳng và cộng đồng khởi nghiệp trên toàn quốc. Chương trình đã giúp các dự án khởi nghiệp có nhiều cơ hội tiếp cận kiến thức kinh doanh mới, kết nối với các cố vấn khởi nghiệp, các huấn luyện viên giàu kinh nghiệm, các nhà đầu tư trong và ngoài nước, giúp các dự án, doanh nghiệp khởi nghiệp ngày càng phát triển. Tất cả đều hướng đến mục tiêu góp phần hiện thực hóa mục tiêu có 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân ban hành ngày 4/5/2025. Đặc biệt, thời gian qua, nhiều dự án của Chương trình Khởi nghiệp Quốc gia đã góp mặt ở các cuộc thi và triển lãm quốc tế tại nhiều quốc gia khác nhau, đây là cơ hội tốt để các dự án được mở rộng hợp tác, trao đổi kinh nghiệm và tìm kiếm nguồn lực hỗ trợ...
Tại Festival Khởi nghiệp 2025, dự án Làng Mướp của CEO Đỗ Đăng Khoa, đã trình bày một mô hình kinh doanh bền vững, biến xơ mướp – một phụ phẩm nông nghiệp từng bị xem là phế thải – thành các sản phẩm thân thiện môi trường có giá trị kinh tế cao.
Khởi nguồn từ Đồng Tháp, Làng Mướp được xây dựng với sứ mệnh tái sinh xơ mướp, đồng thời tạo sinh kế ổn định cho nông dân và lao động thủ công địa phương. Theo đại diện dự án, trong nhiều năm, xơ mướp thường bị bỏ đi, trong khi nông dân thiếu các mô hình kinh tế bền vững, còn rác thải nhựa ngày càng gia tăng. Làng Mướp ra đời nhằm giải quyết đồng thời cả ba bài toán: môi trường, sinh kế và giá trị gia tăng cho nông sản.
Dự án xây dựng chuỗi giá trị xanh bắt đầu từ vùng trồng bền vững, ký kết bao tiêu đầu ra cho nông dân, sau đó tổ chức sản xuất thủ công với sự tham gia của các nghệ nhân và thợ lành nghề tại địa phương. Các dòng sản phẩm của Làng Mướp khá đa dạng, bao gồm đồ dùng nhà tắm, nhà bếp, đồ chơi thú cưng và các sản phẩm trang trí (décor), với nhiều mức giá khác nhau, phục vụ cả thị trường trong nước và xuất khẩu.
Theo ông Khoa, đồ chơi thú cưng từ xơ mướp đã được xuất khẩu hơn 10 năm, tạo nền tảng để doanh nghiệp mở rộng sang các dòng sản phẩm tiêu dùng khác. Hiện nay, sản phẩm của Làng Mướp đã có mặt tại các hệ thống bán lẻ như Aeon, các đại lý và kênh bán hàng trực tuyến trong nước, đồng thời xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và đang từng bước tiếp cận thị trường châu Âu.
Trong phần trình bày kế hoạch tăng trưởng, đại diện dự án cho biết doanh thu giai đoạn 2024–2025 đạt khoảng 12 tỷ đồng. Doanh nghiệp đặt mục tiêu nâng doanh thu lên 28 tỷ đồng vào năm 2027 và 48 tỷ đồng vào năm 2028.
Để hiện thực hóa kế hoạch này, Làng Mướp dự kiến xây dựng xưởng sản xuất quy mô khoảng 500 m², đáp ứng các tiêu chuẩn kiểm định (audit) của các tập đoàn bán lẻ quốc tế như Aeon và Muji, đồng thời tập trung vào phân khúc B2B và xuất khẩu.
Tại phiên hỏi–đáp, Ban Giám khảo đặt vấn đề về khả năng mở rộng quy mô, đặc biệt trong kịch bản phải cung ứng hàng triệu sản phẩm trong thời gian ngắn cho các thị trường lớn như Mỹ. Trả lời câu hỏi này, CEO Đỗ Đăng Khoa cho biết Làng Mướp không dựa hoàn toàn vào một nhà máy tập trung, mà tận dụng hệ sinh thái lao động nhàn rỗi tại địa phương. Doanh nghiệp xây dựng các “hub” lao động quy mô nhỏ, qua đó có thể mở rộng số lượng thợ thủ công từ 10 người (tương đương khoảng 50.000 sản phẩm) lên 100 người để đáp ứng các đơn hàng lớn.
Bài toán tiếp theo được Ban Giám khảo đặt ra là làm thế nào để tăng sản lượng mà không làm đội chi phí và mất đi lợi thế cạnh tranh về giá.
Theo nhóm dự án, giải pháp nằm ở việc ứng dụng khoa học công nghệ và bán tự động hóa trong sản xuất. Làng Mướp đã phát triển dòng sản phẩm lọc dầu từ xơ mướp và được công nhận là doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Trong tương lai, startup được các chuyên gia khuyến nghị hướng tới nâng cấp mô hình bán tự động để vừa nâng năng suất, vừa giữ được tính thủ công và giá trị văn hóa của sản phẩm.
Về giá thành, đại diện dự án cho biết sản phẩm từ xơ mướp hiện có giá cao hơn các sản phẩm nhựa cùng loại khoảng 10–15%. Tuy nhiên, theo CEO Làng Mướp, mức chênh lệch này là chấp nhận được trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm thân thiện với môi trường và an toàn cho sức khỏe.
Một số ý kiến cũng gợi ý doanh nghiệp nên chuyển một phần công đoạn sơ chế ban đầu cho nông dân để tối ưu chi phí đầu tư, đồng thời tạo thêm thu nhập cho người trồng mướp.
Cuối cùng, Ban Giám khảo lưu ý bài toán quản trị mô hình và chi phí đầu tư khi doanh nghiệp tăng trưởng nhanh. Dự án được khuyến nghị cần xác định rõ đâu là khâu cốt lõi doanh nghiệp nên trực tiếp thực hiện, và đâu là các công đoạn có thể chuyển giao – như sơ chế nguyên liệu – nhằm tối ưu nguồn lực, tránh đầu tư dàn trải và giữ được hiệu quả tài chính trong giai đoạn mở rộng.
