Sửa Luật Doanh nghiệp: Tạo môi trường kinh doanh an toàn, tin cậy

Theo đó, so với Luật hiện hành, Dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) đã bãi bỏ quy định về việc người đăng ký thành lập doanh nghiệp phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp cho Cơ quan đăng ký kinh doanh trong trường hợp Cơ quan đăng ký kinh doanh có yêu cầu (tại Điều 17 Luật Doanh nghiệp hiện hành).

Dự thảo Luật cũng quy định thời gian tới sẽ sử dụng định danh cá nhân và định danh tổ chức để để thay thế cho toàn bộ giấy tờ truyền thống trong đăng ký doanh nghiệp, giúp giảm giấy tờ doanh nghiệp, cá nhân phải nộp cho cơ quan nhà nước (không phải nộp bản sao chứng minh nhân dân) và giảm lược thông tin doanh nghiệp phải kê khai cho cơ quan đăng ký kinh doanh.

Đáng chú ý, Dự thảo Luật cũng bổ sung 9 nội dung về các quy định để thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam trong thực thi Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt giai đoạn 2021 – 2025 đảm bảo phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước và khuyến nghị của FATF. Trong đó có quy định riêng về chủ sở hữu hưởng lợi.

Thực tế cho thấy, theo cơ quan soạn thảo, Việt Nam đã phát sinh tình trạng “núp bóng sở hữu” với nhiều vụ việc tổ chức, cá nhân kiểm soát doanh nghiệp thiếu minh bạch, lạm dụng vị thế kiểm soát doanh nghiệp để thực hiện các hành vi tham nhũng, rửa tiền và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho các nhà đầu tư, đối tác, khách hàng và các cộng đồng xã hội mà còn làm giảm niềm tin, tăng rủi ro và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của khu vực doanh nghiệp và của nền kinh tế.

Nhìn nhận về các nội dung đã nêu, không ít ý kiến cho rằng, việc bổ sung các quy định là rất cần thiết nhằm thể chế hóa cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia với Lực lượng Đặc nhiệm tài chính quốc tế về phòng, chống rửa tiền (FATF). Hơn nữa, thực hiện quy định này còn giúp môi trường kinh doanh của Việt Nam thuận lợi, an toàn, tin cậy, doanh nhân tự tin phát triển.

Tham gia góp ý Dự thảo, Đại biểu Tráng A Dương – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Giang cho rằng, đây là vấn đề cấp bách cần phải được đưa vào Dự thảo Luật theo đúng yêu cầu của FATF khi Việt Nam bị đưa vào danh sách xám.

Còn theo đại biểu Mai Văn Hải – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa, việc bổ sung quy định trên là rất cần thiết để thực hiện các biện pháp trong phòng, chống rửa tiền, trốn thuế, tài trợ khủng bố và tăng tính minh bạch trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đại biểu này đề nghị, cần phải quy định cụ thể hơn để có thể nhận diện rõ ràng chủ sở hữu hưởng lợi, người có quyền sở hữu trên thực tế vốn điều lệ hoặc quyền chi phối, điều hành, kiểm soát các hoạt động của doanh nghiệp.

Liên quan đến các quy định này, đại biểu Hà Sỹ Đồng – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị nhìn nhận, đây là vấn đề khó vì tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi chưa rõ ràng. Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 đưa vào khái niệm chủ sở hữu hưởng lợi và giao Chính phủ quy định chi tiết. Chính phủ đã có Nghị định số 19/2023/NĐ-CP về vấn đề này, áp dụng cho các giao dịch của phía tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, các tổ chức tín dụng cho biết các tiêu chí còn rất chung chung và khó tuân thủ. Hiện nay, các tổ chức tín dụng vẫn dựa trên cơ sở tự khai báo của khách hàng chứ không có biện pháp nào để xác minh. Nếu quy định doanh nghiệp cung cấp thông tin này cho cơ quan nhà nước sẽ còn khó khăn hơn, thậm chí doanh nghiệp lo ngại đối mặt với nguy cơ bị xử phạt.

Xoay quanh nội dung đã nêu, giải trình, làm rõ, Bộ trưởng Bộ Tài chính - Nguyễn Văn Thắng cho rằng, việc bổ sung quy định về chủ sở hữu hưởng lợi vào Dự thảo Luật nhằm thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam với FATF. Trường hợp không đưa nội dung này vào Dự thảo Luật, chúng ta có thể có nguy cơ bị FATF đưa vào danh sách đen và ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh của doanh nghiệp như các tổ chức OECD hay Ngân hàng Thế giới đang sử dụng tiêu chí quy định về chủ sở hữu hưởng lợi để đánh giá về môi trường đầu tư kinh doanh của các quốc gia.

Theo Bộ trưởng, về các tiêu chí để xác định chủ sở hữu hưởng lợi như: tỷ lệ cụ thể sở hữu vốn điều lệ trực tiếp hoặc gián tiếp; quyền chi phối thông qua tỷ lệ biểu quyết, thông qua việc bổ nhiệm, bãi nhiệm nhân sự… sẽ được tiếp thu và tham mưu cho Chính phủ quy định rõ tại Nghị định hướng dẫn Luật.

“Bộ Tài chính được Chính phủ giao xây dựng Nghị định hướng dẫn Luật để ngay khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp có hiệu lực là có thể triển khai được các quy định về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp”, Bộ trưởng Bộ Tài chính chia sẻ.

Liên quan đến việc đưa chủ sở hữu hưởng lợi vào Dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), trước đó, nhiều chuyên gia cũng cho hay, quy định này sẽ giúp minh bạch hóa cấu trúc sở hữu, ngăn chặn rửa tiền, trốn thuế và tăng cường niềm tin của nhà đầu tư quốc tế...

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dự kiến tại phiên họp ngày 17/6 tới đây, Dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) sẽ được Quốc hội tiến hành quyết thông qua.