Trung Quốc đã sẵn sàng cho một thế giới đa cực

NHI NGUYỄN• 26/06/2023 04:00

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã thực hiện một cuộc đánh cược chiến lược táo bạo bằng cách chuẩn bị cho một thế giới đa cực.

Trung Quốc đã sẵn sàng cho một thế giới đa cực.

>> Nga - Trung Quốc "bắt tay" nhau xây thế giới đa cực

Trong chuyến thăm Moscow hồi tháng 3/2023, ông Tập Cận Bình nói với người đồng cấp Nga Vladimir Putin: “"Đến nay đã có những thay đổi chưa từng xảy ra trong một trăm năm qua và chúng ta sẽ cùng nhau thúc đẩy những thay đổi này”. “Những thay đổi chưa từng xảy ra trong một trăm năm” là một trong những khẩu hiệu yêu thích của ông Tập kể từ khi ông đưa ra vào năm 2017, làm dấy lên vấn đề cho các nhà hoạch định chính sách phương Tây xác định thế giới mà Trung Quốc muốn và loại trật tự toàn cầu mà nước này muốn xây dựng.

Trong khi hầu hết các nhà lãnh đạo và hoạch định chính sách phương Tây cố gắng duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật lệ hiện có thì các chiến lược gia Trung Quốc ngày càng xác định mục tiêu của họ là tồn tại trong một thế giới không có trật tự.

Mặc dù Trung Quốc và Hoa Kỳ đồng ý rằng trật tự thời hậu Chiến tranh Lạnh đã kết thúc, nhưng mục đích của hai nước rất khác nhau. Ở Hoa Kỳ, sự cạnh tranh trở lại giữa các cường quốc dấy lên vấn đề cần cải tổ các liên minh và thể chế cốt lõi của trật tự thời hậu Thế chiến II nhằm kết hợp phần lớn thế giới. Nhưng Bắc Kinh tự tin rằng những nỗ lực của Hoa Kỳ sẽ vô ích.

Dưới con mắt của các nhà chiến lược Trung Quốc, việc tìm kiếm chủ quyền và bản sắc của các quốc gia khác không tương thích với việc hình thành các khối theo kiểu Chiến tranh Lạnh, và thay vào đó sẽ dẫn đến một thế giới đa cực.

Theo các chuyên gia, nhận định của Bắc Kinh có nhiều khả năng chính xác ở ba điểm cơ bản. Đầu tiên, hệ tư tưởng ngày nay yếu hơn nhiều. Thứ hai, Bắc Kinh và Washington không được hưởng sự thống trị toàn cầu giống như Liên Xô và Hoa Kỳ đã làm sau năm 1945. Thứ ba, thế giới ngày nay vô cùng phụ thuộc lẫn nhau. Chiến lược của Hoa Kỳ sẽ không hiệu quả vì nó nhằm củng cố một trật tự đang biến mất, được thúc đẩy bởi mong muốn hoài niệm về sự ổn định của một thời đại đã qua.

>> “Tính toán sai lầm” của Mỹ trong thế giới đa cực

Theo ông Mark Leonard, Giám đốc của Hội đồng Đối ngoại châu Âu, phản ứng rất khác nhau của Trung Quốc và Hoa Kỳ đối với chiến sự Nga - Ukraine cho thấy sự khác biệt trong suy nghĩ. Đối với Hoa Kỳ, các hành động của Nga là một thách thức đối với trật tự dựa trên luật lệ, do đó đòi hỏi củng cố trật tự. Trong khi Trung Quốc cho rằng chiến sự Nga- Ukraine cho thấy thế giới đang bước vào thời kỳ hỗn loạn, các quốc gia sẽ cần phải thực hiện các bước để chống chọi.

Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian (bìa trái), Ngoại trưởng Saudi Arabia - Hoàng tử Faisal bin Farhan Al Saud (bìa phải) và Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương bắt tay tại Bắc Kinh

Trung Quốc tự tin rằng Hoa Kỳ đã sai lầm khi cho rằng một cuộc chiến tranh lạnh mới đã nổ ra. Ông Wang Honggang, một quan chức cấp cao tại một nhóm chuyên gia cố vấn trực thuộc Bộ An ninh Nhà nước Trung Quốc và các cộng sự không phủ nhận rằng Trung Quốc cũng đang cố gắng trở thành một trung tâm, nhưng họ lập luận rằng vì thế giới đang thoát khỏi thời kỳ bá quyền của phương Tây, nên việc thành lập một trung tâm mới của Trung Quốc sẽ dẫn đến một tương lai đa cực. Tuy nhiên, phương Tây nghi ngờ khả năng đạt được mục tiêu này của Trung Quốc.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã thực hiện một cuộc đánh cược chiến lược táo bạo bằng cách chuẩn bị cho một thế giới đa cực. Trong thời điểm thế giới đầy biến động hiện nay, việc Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng cho phép các nước khác phô diễn sức mạnh của họ có thể khiến Bắc Kinh trở thành một đối tác hấp dẫn hơn so với Washington.

Trong nhiều thập kỷ, sự can dự của Trung Quốc với thế giới chủ yếu là kinh tế. Ngày nay, chính sách ngoại giao của Trung Quốc vượt xa các vấn đề về thương mại và phát triển. Một trong những ví dụ điển hình và ấn tượng nhất của sự thay đổi này là vai trò ngày càng tăng của Trung Quốc ở Trung Đông và Bắc Phi. Khu vực này trước đây do Hoa Kỳ thống trị, nhưng khi Washington lùi bước, Bắc Kinh đã nhảy vào.