Trung Quốc và ASEAN nhấn mạnh hợp tác đa phương để duy trì sự ổn định hoạt động của các chuỗi công nghiệp khu vực.
Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Yan Dong cho biết, Trung Quốc đang thúc đẩy Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ký bản nâng cấp hiệp định thương mại tự do ACFTA 3.0 trước khi kết thúc năm nay, trong bối cảnh Bắc Kinh tìm cách đa dạng hóa xuất khẩu dưới áp lực thuế quan của Hoa Kỳ.
Các cuộc đàm phán về việc nâng cấp ACFTA 3.0 đã kết thúc vào tháng 5, mở đường cho việc cải thiện khả năng tiếp cận thị trường trong các lĩnh vực như nông nghiệp, nền kinh tế số và dược phẩm giữa Trung Quốc và khối ASEAN.
Hai bên đã nhất trí tăng cường hợp tác trong 9 lĩnh vực, bao gồm kinh tế xanh và kinh tế số, nơi Bắc Kinh dự kiến mở rộng cơ sở hạ tầng số, thúc đẩy thanh toán di động, đẩy nhanh thương mại điện tử xuyên biên giới và áp dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn nhằm thúc đẩy nâng cấp công nghiệp.
Động thái này phản ánh nỗ lực bảo vệ và nâng cấp mạng lưới thương mại châu Á trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ ngày càng gia tăng từ Mỹ và cạnh tranh toàn cầu đang leo thang, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục áp thuế nhằm vào khu vực này.
“Trung Quốc sẽ thúc đẩy việc ký kết chính thức nghị định thư nâng cấp hiệp định thương mại tự do Trung Quốc-ASEAN phiên bản 3.0 vào cuối năm nay”, ông Yan phát biểu tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh.
“Trước chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa bảo hộ trong các chuỗi công nghiệp toàn cầu, Trung Quốc và ASEAN đã nhấn mạnh vào sự hợp tác đa phương để duy trì sự ổn định và hoạt động của các chuỗi công nghiệp trong khu vực”, ông Yan nói thêm.
Trung Quốc và ASEAN vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của nhau, với khối này đứng đầu bảng xếp hạng thương mại của Trung Quốc trong 5 năm qua. Trong 8 tháng đầu năm 2025, thương mại song phương đạt 686,8 tỷ USD, tăng 8,6% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 16,7% tổng thương mại nước ngoài của Trung Quốc.
Tháng trước, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang ASEAN đã tăng 22,5% so với cùng kỳ năm trước, đạt 57,1 tỷ USD, đưa Đông Nam Á trở thành điểm đến xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc tính theo giá trị. Sự gia tăng này đã giúp bù đắp cho mức sụt giảm 33,1% xuống còn 31,6 tỷ USD trong xuất khẩu sang Mỹ.
Trung Quốc và ASEAN cũng là thành viên của Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand, nhưng các nhà phân tích cho rằng RCEP là một thỏa thuận thương mại ít tham vọng hơn, với các điều khoản yếu hơn về các lĩnh vực như thương mại điện tử và tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật.
Việc nâng cấp ACFTA 3.0 không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà còn là chiến lược địa chính trị quan trọng của Trung Quốc nhằm củng cố ảnh hưởng tại Đông Nam Á.
Nhìn về tương lai, quan hệ thương mại Trung Quốc – ASEAN dự kiến sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đặc biệt khi ACFTA 3.0 được thực thi.
Việc mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực số, xanh và kinh tế biển không chỉ giúp tăng cường xuất khẩu và đầu tư mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của cả hai bên trên thị trường toàn cầu. Các doanh nghiệp ASEAN sẽ có cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến, hạ tầng số và các chuỗi cung ứng hiệu quả, trong khi Trung Quốc củng cố vai trò là trung tâm đổi mới và đầu tư chiến lược trong khu vực.
Động thái này cũng phản ánh chiến lược dài hạn của Bắc Kinh trong việc xây dựng một “mạng lưới thương mại châu Á” vững chắc, giảm phụ thuộc vào thị trường phương Tây, và thích ứng với xu hướng bảo hộ ngày càng gia tăng. Nếu các cam kết về mở cửa thị trường và hợp tác bền vững được thực hiện nghiêm túc, quan hệ Trung Quốc – ASEAN không chỉ tạo ra lợi ích kinh tế trực tiếp mà còn định hình một khu vực Đông Nam Á năng động, hội nhập và đồng thời hướng tới phát triển bền vững.
Khi các chuỗi cung ứng toàn cầu dịch chuyển do căng thẳng thương mại và biến động kinh tế, việc duy trì mối quan hệ chặt chẽ với ASEAN cũng giúp Trung Quốc đảm bảo nguồn cung ổn định, đồng thời mở rộng thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm công nghệ cao và dịch vụ số.
Có thể thấy, ACFTA 3.0 là minh chứng rõ ràng cho chiến lược của Trung Quốc: vừa bảo vệ vị thế thương mại hiện tại, vừa chủ động hướng đến các ngành kinh tế mới, từ đó tăng cường kết nối với ASEAN trong dài hạn.
Nếu thực hiện thành công ACFTA 3.0, động thái này không chỉ giúp Trung Quốc ổn định xuất khẩu giữa bối cảnh căng thẳng toàn cầu mà còn mở ra cơ hội trở thành trung tâm đổi mới và công nghệ trong khu vực Đông Nam Á.