Thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân: Cần giải pháp đột phá

Từ một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, kém hiệu quả, với thu nhập bình quân đầu người vẻn vẹn 96 USD vào năm 1989, Việt Nam đã vươn lên mạnh mẽ, dự kiến cuối năm 2025, sẽ bước vào nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình cao, tương đương mức trên 5.000 USD/ người/ năm.

Thành công này có sự đóng góp rất quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân. Nếu như trong giai đoạn đầu đổi mới, kinh tế tư nhân chỉ giữ vai trò thứ yếu, nền kinh tế chủ yếu dựa vào khu vực nhà nước và vốn đầu tư nước ngoài (FDI), thì trong hai thập niên trở lại đây, nhất là khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 09-NQ/TW năm 2011 và Trung ương ban hành Nghị quyết 10-NQ/TW năm 2017 về phát triển kinh tế tư nhân, khu vực kinh tế này đã trỗi dậy mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột quan trọng hàng đầu của nền kinh tế và ngày càng thể hiện là động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Mới đây, trong bài viết "Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng", Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh cần quán triệt lại nhận thức về vai trò của kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng quan trọng hàng đầu của đất nước.

Thực tế cho thấy, với gần 1 triệu doanh nghiệp, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách Nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.

Và để tạo động lực thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân, theo chuyên gia, cần giải pháp đột phá.

Nhìn nhận về vấn đề đã nêu, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội khóa XV cho rằng, các chính sách, giải pháp phát triển khu vực kinh tế tư nhân không phải không có, mà có nhiều như: Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 03/6/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới…

Cùng với đó, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, các chính sách khuyến khích ưu đãi, đầu tư được ban hành và thực thi trong thời gian qua. Song, để khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ cần phải có những giải pháp đột phá, mạnh mẽ. Trong đó xác định cải cách thể chế là giải pháp quan trọng trong việc tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng.

Theo ông Hiếu, đó không phải là giải pháp thông thường mà cần giải pháp mới, đột phá, mạnh mẽ. Đơn cử, thay vì giao cho các bộ rà soát thủ tục, điều kiện kinh doanh không cần thiết để tự cắt giảm, có thể giao cho bộ trung lập như Bộ Tư pháp làm từ trên xuống dưới để tăng khách quan và hiệu quả. Cùng với đó, cơ quan quản lý cần áp dụng tư duy không cần thiết thì bỏ.

Dẫn chứng cho vấn đề đã nêu, vị chuyên gia này chia sẻ, chẳng hạn việc ký quỹ khi nhập khẩu phế liệu giấy. Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP năm 2022, doanh nghiệp cần ký quỹ bảo vệ môi trường ở mức 10%-20% giá trị lô hàng, nhằm xử lý rủi ro môi trường có thể phát sinh từ lô hàng phế liệu nhập khẩu.

Song, chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, phế liệu giấy không phải rác mà đang là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành, cũng như nhiều doanh nghiệp 5 năm nhập khẩu không phát hiện vi phạm vẫn phải nộp tiền. Vì vậy, nếu bãi bỏ hoặc thay đổi quy định trên, doanh nghiệp sẽ có thêm nguồn lực mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Còn theo TS Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME), chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, nhưng chủ yếu ở doanh nghiệp lớn, trong khi doanh nghiệp nhỏ vẫn gặp nhiều khó khăn về vốn, công nghệ và năng lực quản trị. Những hạn chế này chính là rào cản trong quá trình chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo trong khối doanh nghiệp tư nhân.

Để doanh nghiệp tư nhân tận dụng cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, TS Tô Hoài Nam kiến nghị, Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ, số hóa hoạt động kinh doanh; có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo nhân lực chất lượng cao, đào tạo kỹ năng quản trị, tài chính… giúp họ nâng cao năng lực cạnh tranh; kết nối doanh nghiệp tư nhân với chuỗi cung ứng toàn cầu, hỗ trợ tiếp cận thị trường quốc tế.

Được biết, để gỡ kinh tế tư nhân thực sự bứt phá, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo, cần có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và hiệu quả để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân ứng dụng công nghệ, đổi mới sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng. Nhà nước cần tạo khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) cho các lĩnh vực công nghệ mới, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực tiên phong như trí tuệ nhân tạo, blockchain, dữ liệu lớn, thương mại điện tử, công nghệ tài chính (fintech) và y tế thông minh...