Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Đòn bẩy đưa kinh tế tư nhân bứt phá

Thực tế cho thấy, khu vực kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng để phát triển kinh tế, một thành phần quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của nước ta. Cụ thể, với gần một triệu doanh nghiệp, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.

Trong một bài viết gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, kinh tế tư nhân không chỉ giúp mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia. Sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt nam không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Để phát huy vai trò của đội ngũ kinh tế tư nhân, một trong những giải pháp quan trọng được Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ ra đó là cần thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ mới. Đây là yếu tố then chốt giúp kinh tế tư nhân bứt phá và vươn tầm quốc tế.

Tuy nhiên thực tế những năm gần đây, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam còn chậm, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang đối mặt với hàng loạt thách thức như thiếu vốn đầu tư, công nghệ, nhân lực có trình độ và tư duy đổi mới. Bên cạnh đó, không ít lãnh đạo doanh nghiệp vẫn giữ tâm lý e dè, ngại thay đổi, dẫn đến việc triển khai các giải pháp số hóa thiếu đồng bộ, hiệu quả thấp. Vấn đề bảo mật dữ liệu, xây dựng hệ sinh thái số phù hợp cũng là rào cản lớn khiến nhiều doanh nghiệp chùn bước...

Theo GS, TS Vũ Minh Khương, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tư nhân bứt phá. Ở nhiều nước, khi doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và đổi mới, họ được hỗ trợ tài chính, thậm chí được khấu trừ thuế. Trong khi đó, tại Việt Nam, cơ chế này chưa rõ ràng, khiến doanh nghiệp e ngại vì có thể bị thanh tra, kiểm tra.

Do đó, Chính phủ cần xây dựng một hệ thống chính sách khuyến khích đổi mới, chẳng hạn như hỗ trợ vốn, miễn giảm thuế cho những doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ và chuyển đổi số. Một số quốc gia như Thái Lan hay Singapore đã làm rất tốt điều này và chúng ta có thể học hỏi để tạo đà cho sự phát triển của doanh nghiệp trong nước.

“Còn đối với doanh nghiệp tư nhân, ngoài sự sự hỗ trợ một phần của Nhà nước cũng cần chủ động đổi mới tư duy, đầu tư vào năng lực quản trị và chiến lược dài hạn. Chỉ khi doanh nghiệp thực sự phát triển bền vững, nền kinh tế tư nhân mới có thể trở thành động lực chính của đất nước”, GS, TS Vũ Minh Khương nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, nhiều ý kiến cho rằng, để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp cần bắt đầu từ việc xây dựng chiến lược rõ ràng, phù hợp với đặc thù ngành nghề và quy mô của mình. Lãnh đạo doanh nghiệp cần tiên phong trong việc thay đổi tư duy, coi chuyển đổi số là cơ hội thay vì gánh nặng. Cùng với đó, doanh nghiệp nên tận dụng tối đa sự hỗ trợ từ chính sách nhà nước, các tổ chức tư vấn, các nền tảng công nghệ sẵn có để rút ngắn lộ trình số hóa.

Xoay quanh vấn đề này, Cục trưởng Đổi mới sáng tạo (Bộ Khoa học và Công nghệ) Nguyễn Mai Dương cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đang hoàn thiện Dự thảo sửa đổi Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, sẽ có nhiều cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo. Trong đó đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quản lý nhà nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; chuyển đổi số trong hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, lấy doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia.

Nhiều chương trình hỗ trợ nghiên cứu đào tạo nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực AI, bán dẫn, và các lĩnh vực khoa học công nghệ khác cũng được thực hiện, kết hợp kết nối với các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới để chuyển giao chính thức công nghệ và kinh nghiệm phát triển.

Theo ông Dương, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn của nhiều ngành công nghiệp, trong đó có bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.

"Chúng tôi tin tưởng với sự hội tụ của công nghệ AI và bán dẫn, Việt Nam đang đứng trước một chu kỳ cơ hội mới, nơi khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo không chỉ là động lực phát triển mà còn là chìa khóa giúp đất nước bứt phá, phát triển mạnh mẽ trên bản đồ công nghệ toàn cầu. Bộ Khoa học và Công nghệ cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học để xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động, giúp Việt Nam tạo ra giá trị trong cuộc chơi công nghệ trong tương lai", Cục trưởng Đổi mới sáng tạo cho hay.