Amazon - “bóng đen” độc quyền ngày càng lớn, khi nào chấm dứt?

Khi có trong tay cả thế giới bạn sẽ làm gì? Không khó tìm câu trả lời. Tuy nhiên, có một điểm chung của loài người là “lòng tham vô đáy” thứ này sẽ kích hoạt ngay tức thì một khi có điều kiện.

Với đế chế thương mại điện tử khổng lồ như Amazon - họ còn dư điều kiện để làm điều này. Có trong tay hàng tỷ khách hàng, hạ tầng số đồ sộ, “cơn nghiện” mua sắm trực tuyến được tiếp thêm động lực từ dịch bệnh COVID-19, Jeff Bezos tha hồ “bắt nạt người bán, tận thu người mua”.

Lỗi không phải của thương mại điện tử, hay của Amazon, bởi vì bản thân hình thức thương mại này không phải nguồn gốc sinh ra độc quyền. Amazon cũng chỉ là sản phẩm tối đa hóa của một xu hướng thương mại mới.

Bạn không tin, cứ nhìn xem, bất cứ ngành nghề, lĩnh vực nào khi xuất hiện những doanh nghiệp được xem là “đế chế” thì nảy sinh độc quyền, từ dầu mỏ, ngân hàng, tài chính, đến truyền thông, vũ khí quân sự.

Độc quyền xuất hiện khi nắm được chuỗi cung ứng. Amazon mặc dù không sản xuất nhưng họ tạo ra phương thức phân phối, makerting tuyệt hảo. Phát minh, chế tạo tốt; sản xuất giỏi chưa đủ. Bán hàng giỏi mới là người tồn tại trong mọi hoàn cảnh.

Thế kỷ 19, Nobel phát minh ra thuốc nổ, thứ hợp chất làm thay đổi cả thế giới, mặc dù có trong tay sáng chế vĩ đại nhưng ông ta rất nghèo. Các công ty sản xuất vũ khí nhận thấy tiềm năng nên mời Nobel hợp tác sản xuất, từ hợp chất không ai biết biến thành bom đạn, lợi thế tuyệt đối trên chiến trường.

Nobel trở thành triệu phú. Câu chuyện này cho thấy sức mạnh vô địch của thương mại. Cũng như vậy, Jeff Bezos hay Alibaba không phải là các chuyên gia IT, nhưng họ biết cách tận dụng IT để buôn bán.

Không bán hàng qua Amazon được không? Không ai ép bạn, nhưng đối thủ của bạn không nghĩ thế, giờ đây không “chơi” với Amazon là đồng nghĩa với việc cắt đứt dần mối dây liên kết với khách hàng. Hàng không đến với khách - chết ngay!

Chiếc máy cassette Sony ra đời từ năm 60, nó rất tốt, nhưng mãi đến năm 75 mới bắt đầu phổ biến. So với ngày nay, cùng khoảng thời gian ấy Apple cho ra đời 13 mẫu máy, một chiếc Iphone mới trên mẫu thiết kế đã được cả thế giới biết đến. Vì sao vậy?

Sản xuất tốt mấy chăng nữa nhưng không ai biết, chưa ai dùng, chưa kiểm chứng thì cái tốt ấy vẫn chỉ là lý thuyết. Điều đó cho thấy tầm quan trọng đặc biệt của makerting, đặc biệt là makerting online. Dĩ nhiên, việc của bạn là trả tiền theo yêu cầu của Amazon!

Bằng trí tuệ nhân tạo, thuật toán viết ra từ dữ liệu khách hàng sẵn có, Amazon có thể mang sản phẩm đến tận phòng ngủ nhà bạn, thậm chí nó còn biết bạn dùng condom loại gì, mùi vị ra sao..., như có ma thuật vậy.

Tấm lá chuối vô hại mọc lên ở vùng hẻo lánh nông thôn Việt Nam, người mơ mộng nhất cũng không nghĩ đến chuyện mang chúng ra bán cho thế giới. Thế mà công ty của Jeff chỉ mất vài giây để làm được việc đó!

Ngày trước, chỉ nắm được nguồn hàng là manh nha độc quyền, ngày nay nắm được lợi thế gấp vạn lần như thế, xem ra không độc quyền cũng chẳng được.

Amazon o ép khách hàng, móc túi người tiêu dùng lẫn nhà sản xuất. Không có gì bất ngờ, vì từ lâu, khi có internet - người ta ngợi ca thế giới rộng mở, cơ hội tràn trề, nhưng nhận xét ấy quá vội vàng.

Internet là thủ phạm bắt nhốt con người vào chiếc lồng vô hình, không ai muốn thoát ra, mà muốn cũng chẳng được. Chẳng chỉ riêng gì Amazon mà Yahoo, Google đã âm thầm quản lý chúng ta từ mấy thập kỷ trước.

Chống độc quyền ư? Đó chỉ là câu từ trang trí khẩu khí của nhà quản lý mà thôi. Không có độc quyền, không nhờ độc quyền sao nước Mỹ, Nhật, châu Âu giàu như thế?

Thật nghịch lý, khi các chính trị gia hao công tốn của nhóm họp nhau lại bàn cách chống độc quyền thì chính họ và doanh nghiệp nước họ được tạo điều kiện tối đa để tìm mọi cách “gia tăng lợi thế cạnh tranh”.

Vì sao Trung - Mỹ thương chiến? Vì sao Washington đe nẹt các công ty công nghệ của Bắc Kinh? Chẳng qua chỉ là để giành giật vị trí độc tôn mà thôi, từ độc tôn đến độc quyền dường như không có ranh giới.

Tóm lại là không thể dẹp bỏ độc quyền, mà độc quyền chỉ chuyển từ trạng thái này sang trạng thái khác, từ người này sang người khác, từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác mà thôi!