Chính sách thuế đối với hàng hóa và công nghệ còn bất cập

Thời gian qua, Nhà nước có nhiều hình thức ưu đãi và hỗ trợ khác nhau nhằm thúc đẩy các hoạt động khoa học công nghệ phát triển; trong đó ưu đãi về thuế là một trong những công cụ chủ yếu. Theo đó, các hình thức ưu đãi thuế bao gồm: Ưu đãi về thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp; miễn giảm thuế nhập khẩu; miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và chính sách khấu hao nhanh, tăng chi phí được trừ khi tính thuế Thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp khoa học công nghệ…

Theo các chuyên gia đánh giá, các hình thức ưu đãi thuế hiện khá đa dạng và có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động khoa học công nghệ; góp phần thúc đẩy phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ. Tuy nhiên, từ thực tiễn tổ chức triển khai cho thấy, chính sách thuế đối với hàng hóa và công nghệ vẫn có một số hạn chế, bất cập làm giảm hiệu quả tác động của chính sách này.

>>Cần gỡ khó việc áp HS và thuế đối với thuốc và nguyên liệu làm thuốc

Thời gian qua, Nhà nước có nhiều hình thức ưu đãi và hỗ trợ khác nhau nhằm thúc đẩy các hoạt động khoa học công nghệ phát triển. Ảnh minh họa

Vẫn còn hạn chế, bất cập

Về vấn đề này, PGS.TS Lê Xuân Trường - Học viện Tài chính cho biết, sự bất hợp lý trong quy định về hoàn thuế Giá trị gia tăng (GTGT) dẫn đến triệt tiêu tác dụng của quy định về đối tượng được áp dụng thuế suất 5%, trong đó có thuế suất 5% đối với dịch vụ khoa học công nghệ.

Cụ thể, theo quy định, từ ngày 01/7/2016, cơ sở kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ có lũy kế số thuế GTGT đầu vào chưa khấu trừ hết từ 4 quý (hoặc 12 tháng) trở lên không được hoàn thuế GTGT mà chuyển khấu trừ sang kỳ tiếp theo. Với quy định này, “vô hình trung, việc áp dụng thuế suất 5% tạo ra bất lợi cho cơ sở cung cấp dịch vụ khoa học công nghệ. Bởi lẽ, nếu áp dụng thuế suất 10% thì cơ sở cung cấp dịch vụ thu được tiền thuế GTGT từ người tiêu dùng, song với thuế suất 5% thì phần thuế GTGT đầu vào ứng ra trả thay cho người tiêu dùng không được thu lại, dẫn đến bị ứ đọng tiền vốn”, ông Trường phân tích.

Tương tự, với chính sách ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp chủ yếu theo thu nhập mà không theo chi phí dẫn đến hai bất lợi. Một là, khi tổ chức hoạt động khoa học công nghệ không có lợi nhuận thì ưu đãi này không có ý nghĩa trong thực tiễn. Hai là, đối với những công ty đa quốc gia thuộc phạm vi áp dụng thuế Tối thiểu toàn cầu thì việc ưu đãi theo thu nhập cũng không còn ý nghĩa do bị áp thuế Tối thiểu toàn cầu.

Đồng quan điểm, chuyên gia ngành thuế Nguyễn Văn Được cũng cho rằng, chính sách ưu đãi thuế cho lĩnh vực khoa học công nghệ hiện vẫn chỉ tập trung trong hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh khai thác, sử dụng và chuyển giao khoa học công nghệ dưới hình thức doanh nghiệp hoặc tổ chức...; chưa có các chính sách ưu đãi thuế căn cơ cho các chủ thể là cá nhân.

Đối với chính sách nghiên cứu, phát triển (R&D), hiện nay, chính sách ưu đãi hỗ trợ mới chỉ dừng lại ở chính sách “được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế Thu nhập doanh nghiệp”, chưa thực sự khuyến khích tổ chức, cá nhân tích cực tham gia đầu tư, hoạt động R&D, đổi mới sáng tạo đối với khoa học công nghệ. “Điều này dẫn đến chi phí cho R&D tại Việt Nam còn khiêm tốn và hạn chế so với chuẩn chung của thế giới, dẫn đến chất lượng của KHCN chưa cao”, ông Được đánh giá.

>>Nhiều vấn đề nóng tại Hội nghị đối thoại về chính sách và thủ tục hành chính thuế - hải quan 2023

 Từ thực tiễn tổ chức triển khai cho thấy, chính sách thuế đối với hàng hóa và công nghệ vẫn có một số hạn chế, bất cập làm giảm hiệu quả tác động của chính sách này. Ảnh minh họa

Cần thêm các chính sách ưu đãi

Để giải quyết những bất cập này, chuyên gia Nguyễn Văn Được cho rằng, Nhà nước và Chính phủ cần xây dựng và luật hóa tổng thể các chính sách ưu đãi và hỗ trợ, trong đó có chính sách ưu đãi thuế, từ khâu R&D, đổi mới sáng tạo đến khâu khai thác, sử dụng và chuyển giao khoa học công nghệ phù hợp, thống nhất với định hướng phát triển kinh tế, xã hội và định hướng Chiến lược phát triển khoa học công nghệ.

Cùng với đó, cần tiếp tục và gia tăng các chính sách ưu đãi thuế đối với hoạt động khoa học công nghệ, đặc biệt là gia tăng ưu đãi đến hoạt động khoa học công nghệ trọng điểm quốc gia. Nhà nước cần tiếp tục mở rộng, gia tăng và kéo dài mức ưu đãi, thời gian và đối tượng ưu đãi cho các đối tượng khoa học công nghệ trọng tâm, trọng điểm; hạn chế và thu hẹp các đối tượng khoa học công nghệ không cần thiết ưu đãi thuế. Đồng thời, xây dựng và thiết lập các “hàng rào” chống lại các hiện tượng “quay vòng ưu đãi thuế” đối với các dự án trong hoạt động khoa học công nghệ đã hết thời hạn ưu đãi thuế, tránh trục lợi chính sách.

Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam sẽ áp dụng thuế Tối thiểu toàn cầu vào năm 2024 thì chính sách ưu đãi thuế Thu nhập doanh nghiệp sẽ không còn phát huy hiệu quả trong một số trường hợp. Do đó, cần phải thay thế, sửa đổi, bổ sung các chính sách ưu đãi và hỗ trợ khác để tạo thuận lợi cho môi trường đầu tư cũng như thu hút nguồn vốn FDI trong bối cảnh mới.

“Các chính sách ưu đãi và thu hút đầu tư thay thế cho chính sách ưu đãi thuế có thể là: Hỗ trợ chi phí giải phóng mặt bằng, bồi thường tái định cư, đặc biệt là hỗ trợ kinh phí nghiên cứu phát triển, đầu tư vào cơ sở hạ tầng, tạo liên kết và kết nối môi trường và thị trường R&D phát triển, tạo cơ chế thông thoáng về thủ tục hành chính, ổn định kinh tế - xã hội và đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng, ổn định và minh bạch…”, ông Nguyễn Văn Được đề xuất.

Cùng quan điểm, luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Lee và Cộng sự cho rằng, ngoài việc tập trung vào lĩnh vực đầu tư của tổ chức kinh tế (doanh nghiệp) thì cần quan tâm xây dựng và ban hành các chính sách ưu đãi thuế đối với cá nhân trực tiếp tham gia sáng tạo, nghiên cứu, khai thác và phát triển khoa học công nghệ…

“Điển hình là tiếp tục cho miễn, giảm thuế Thu nhập cá nhân đối với các đối tượng nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo, giảm trừ khi tính thuế Thu nhập cá nhân đối với các khoản tài trợ liên quan đến khoa học công nghệ”, luật sư Lê Thị Nhung đề xuất.

Có thể bạn quan tâm

• 

  Cần gỡ khó việc áp HS và thuế đối với thuốc và nguyên liệu làm thuốc

  04:00, 16/12/2023

• 

  Cân nhắc việc áp thuế VAT 5% với phân bón và vật tư nông nghiệp

  04:00, 13/12/2023

• 

  Ngành Thuế: Tăng tốc phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ thu năm 2023

  00:06, 10/12/2023