ChatGPT hay DeepSeek cũng chỉ là những trợ lý ảo hỗ trợ con người. Tuy nhiên, sự ra đời của nó đã tạo ra áp lực cạnh tranh khổng lồ đối với các "ông lớn" trong ngành công nghệ.
NVIDIA chứng kiến giá trị vốn hóa sụt giảm tới 600 tỷ USD – con số thậm chí còn lớn hơn GDP của Việt Nam trong một năm. OpenAI, công ty đứng sau ChatGPT, cùng với Google, Meta… cũng không khỏi lo lắng trước bước tiến mạnh mẽ của các nhà khoa học trẻ đến từ Trung Quốc. Thị trường tài chính Mỹ cũng rung chuyển, với tổng mức sụt giảm trên thị trường chứng khoán của các tập đoàn công nghệ hàng đầu lên đến gần 1.000 tỷ USD.
Sản phẩm này cho thấy rằng công nghệ thông tin không chỉ do Mỹ hay châu Âu dẫn đầu, mà ngay tại Trung Quốc – châu Á cũng có thể tạo ra những sản phẩm tương tự với khả năng cạnh tranh cao, phá vỡ thế độc quyền. Điều này mang lại lợi ích lớn cho người dùng, khi các đối thủ buộc phải liên tục cải tiến tính năng và tối ưu hóa sản phẩm, đồng thời giảm giá thành. Đặc biệt, chi phí chế tạo DeepSeek rất thấp, giúp ứng dụng này có tiềm năng phổ cập rộng rãi đến mọi đối tượng.
Mặc dù mới được thành lập vào tháng 5/2023, DeepSeek đã nhanh chóng gây tiếng vang toàn cầu. Đứng sau thành công này là Liang Wenfeng, thủ khoa ngành Kỹ thuật thông tin điện tử tại Đại học Chiết Giang năm 2002, hiện 40 tuổi, cùng với Luo Fuli, thần đồng AI Trung Quốc, 29 tuổi, chuyên gia xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Chỉ sau hai năm, DeepSeek đã vươn lên trở thành một cái tên nổi bật trên thế giới.
Điều đó cho thấy Trung Quốc không chỉ làm chủ công nghệ mà còn sở hữu một đội ngũ nhân lực chất lượng cao, được đào tạo bài bản, sẵn sàng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
Tất nhiên, DeepSeek có nhiều điểm tương đồng với ChatGPT và vẫn sử dụng chip do Mỹ sản xuất, nên chưa thể gọi là một sản phẩm tiên phong. Tuy nhiên, việc phá vỡ thế độc quyền của ChatGPT và NVIDIA trong lĩnh vực này mang lại lợi ích rõ rệt cho người dùng: hiệu suất cao hơn, độ chính xác lớn hơn và quan trọng nhất là giá cả cạnh tranh hơn nhờ sự đa dạng trong lựa chọn.
Không chỉ dừng lại ở khả năng xử lý văn bản, DeepSeek còn có thể phân tích hình ảnh chụp từ màn hình điện thoại, bao gồm cả số liệu viết tay, đồng thời cung cấp nhận xét và tư vấn tài chính, chi tiêu—điểm khác biệt so với ChatGPT, vốn yêu cầu dữ liệu phải được nhập dưới dạng văn bản rõ ràng. Bên cạnh đó, DeepSeek được lập trình gần gũi với ngôn ngữ máy, giúp tối ưu phần cứng, không đòi hỏi cấu hình quá mạnh. Đặc biệt, việc hoàn toàn miễn phí khiến ứng dụng này dễ dàng tiếp cận người dùng, với số lượt tải về tăng nhanh chóng.
FPT của Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng nặng nề khi hợp tác với NVIDIA, dẫn đến cổ phiếu sụt giảm với thiệt hại lên tới hàng ngàn tỷ đồng. Nguyên nhân rất đơn giản: DeepSeek có thể cung cấp giải pháp đồ họa cho máy tính, game… với chi phí cực kỳ thấp, thay vì phụ thuộc vào những con chip cao cấp, đắt đỏ của NVIDIA. Thách thức mà DeepSeek đặt ra cho thị trường công nghệ toàn cầu thực sự là chưa từng có.
Ngay cả CEO Microsoft, Satya Nadella, cũng phải thừa nhận sức mạnh của DeepSeek khi phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos ngày 22/1: "DeepSeek thực sự ấn tượng. Họ đã biết cách triển khai một mô hình nguồn mở có khả năng suy luận với hiệu suất tính toán vượt trội."
Nhìn vào danh sách 25 công ty công nghệ lớn nhất thế giới, có thể thấy rõ Mỹ đang dẫn đầu với 19 đại diện, bao gồm những cái tên đình đám như Apple, Microsoft, NVIDIA, Google và Amazon. Trong khi đó, Trung Quốc và Đài Loan góp mặt với ba công ty (TSMC, Tencent, Alibaba), còn Đức (SAP), Hà Lan (ASML) và Hàn Quốc (Samsung) mỗi nước có một công ty.
Việt Nam, dù có dân số 100 triệu người, vẫn đang đi sau thế giới về công nghệ. Ngành này còn thiếu hụt các nhà phát minh, sáng chế, nhà khoa học và kỹ sư giỏi. Bên cạnh đó, việc đào tạo bài bản cũng như xây dựng các trung tâm nghiên cứu & phát triển (R&D) vẫn chưa được đầu tư đúng mức, khiến Việt Nam chưa thể cạnh tranh với các cường quốc công nghệ.
“Trông người mà ngẫm đến ta” – nếu không sớm đổi mới và đào tạo nguồn nhân lực một cách bài bản, chúng ta sẽ mãi chỉ biết trầm trồ trước những thành tựu của nước ngoài.
Kinh tế Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, nhưng để duy trì sự bền vững và vươn xa, cải cách giáo dục và đầu tư vào nghiên cứu & phát triển là điều tất yếu. Những tập đoàn lớn như FPT, Viettel cần tiên phong trong việc đẩy mạnh R&D, tạo nền tảng cho những đột phá công nghệ. Người Việt vốn thông minh, sáng tạo, nhưng tài năng chỉ có thể nở rộ khi được ươm mầm và phát triển trong môi trường phù hợp. Nếu có chiến lược đúng đắn, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên bằng chính đôi chân của mình, thay vì phụ thuộc vào công nghệ ngoại nhập.