THƯ GIÃN CUỐI TUẦN: Huyền thoại Zippo

Đối với người Việt, bật lửa Zippo phần nào còn khắc ghi dấu ấn một giai đoạn lịch sử dân tộc.

Hơn cả một vật lấy lửa

Hai chục năm nay, anh Tân (Đông Hà, Quảng Trị) có một vật bất ly thân, không phải điện thoại, chẳng phải chiếc ví tiền, mà đó là chiếc bật lửa Zippo trứ danh đẳng cấp Mỹ có nguồn gốc từ chiến tranh Việt Nam.

Với những chiếc Zippo được lính Mỹ mang theo khi tham chiến ở Việt Nam, trên thân máy còn in chìm những thông điệp cá nhân, có thể là một ước mơ, phương châm sống, hoặc mối tình của chủ nhân,…

Nhiều chiếc Zippo còn in dãy số, bí danh chiến binh, thậm chí được “địa phương hóa”, như “Nha Trang 65-66”, “Chu Lai 67-68”, “Quy Nhơn 64-65”, có sản phẩm còn khắc bản đồ Việt Nam,…

Đó là lý do mà loại bật lửa này có giá trị lịch sử, được khách du lịch Mỹ săn tìm, đây như tấm thẻ bài nhận diện quân nhân Mỹ không may tử vong trên các chiến trường.

Dân sành Zippo chỉ cần nhìn hoặc nắm là biết hàng xịn hay hàng nhái. Nếu là hàng xịn, cầm nặng tay, họa tiết nguyên mẫu rất đơn giản, nguyên khối kim loại không rỉ, xước và đặc biệt càng dùng càng bóng bẩy, trục máy êm nhẹ không vướng.

Người sành hơn, còn phân biệt thật hay giả bằng âm thanh, ngọn lửa. Theo đó, khi mở nắp, máy thật phát ra âm “xèng” ngắn không vang, khớp nối nắp máy “cắc” giòn, ngọn lửa gọn không cháy tràn lan như Zippo nhái trôi nổi trên thị trường...

Nhưng hiện nay rất khó tìm ra Zippo nguyên bản trong thời chiến, phần lớn chỉ còn vỏ, nhưng như thế cũng rất giá trị về mặt tinh thần. Giới sưu tập còn tiết lộ, giá bán giao lưu Zippo Mỹ hàng cổ có khi vài triệu đồng mỗi chiếc.

Chuyển hướng đa ngành

Đầu năm 1926, kinh tế toàn cầu mấp mé bước vào đại khủng hoảng (1929- 1933), Zippo là một trong những sáng chế hiếm hoi được cấp bằng tại Mỹ.

Sau đó, kỹ sư cơ khí George Blaisdell đã sáng lập ra Zippo Manufacturing Company vào năm 1932, thoạt đầu chỉ 10 USD thuê nhà xưởng và 2 cộng sự. Chiếc bật lửa Zippo đầu tiên được sản xuất vào đầu năm 1933.

Đến tháng 8/2020, Zippo cán mốc 600.000 bật lửa bán ra trên 160 quốc gia vùng lãnh thổ. Quy trình sản xuất chiếc bật lửa đặc biệt, có tên Million này được tiến hành bằng công nghệ tối tân nhất của hãng, tổng cộng có 20.000 chiếc được sản xuất và đánh số thứ tự trước khi giao cho khách hàng.

Điều đặc trưng của Zippo là các công đoạn sản xuất tuy được ứng dụng công nghệ, nhưng hầu hết đều có sự tham gia trực tiếp của công nhân, đó là một dây chuyền thân thiện, không tráng lệ như các thương hiệu công nghiệp khác, mặc dù họ vẫn sản xuất sản phẩm xa xỉ mạ vàng 18k.

Dù là công ty được mệnh danh “hiền lành”, nhưng Zippo cũng là “ông kẹ” trong lĩnh vực này. Năm 2009, họ mua lại Ronson Consumer Products Corporation- một đối thủ lâu đời và sừng sỏ trên thị trường bật lửa, nhưng giá trị thương vụ không được tiết lộ.

Nói về marketing, không thương hiệu nào dám cam kết táo bạo như Zippo. Tất cả bật lửa Zippo đều được bảo hành trọn đời. Website của Zippo luôn có dòng chữ: “Trong gần 75 năm, không một ai mất một xu nào để sửa chữa chiếc bật lửa Zippo bất chấp tuổi tác hay điều kiện của nó”.

Ngoài thú chơi, đối tượng khách hàng chủ yếu của Zippo là người hút thuốc lá. Khi thuốc lá bị cảnh báo ung thư phổi, gánh nặng xã hội thì doanh số của hãng cũng sụt giảm theo.

Để cứu vãn lịch sử oai hùng 88 năm tồn tại, Zippo đã đưa ra chiến lược đa dạng hóa ngành nghề kinh doanh sang lĩnh vực sản xuất đồng hồ, quần áo và nước hoa, tất cả đều sử dụng cùng thương hiệu. 

Dù con người có thể sản xuất ra tất cả mọi thứ, từ que tăm đến tàu vũ trụ, vẫn không thể tách rời đặc tính cố hữu của hàng hóa và không thể không thuộc lòng bản chất tiêu dùng của con người, đó là “chi ít nhất, sử dụng được nhiều nhất”.