Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023: Đánh thức di sản, khơi nguồn sáng tạo

>>> Thái Bình: Quảng bá sản phẩm OCOP tại lễ hội chùa Keo

Trong đó, Nhà máy Xe lửa Gia Lâm là nơi diễn ra đêm khai mạc, bế mạc lễ hội, cùng hàng loạt sự kiện âm nhạc, thời trang, nghệ thuật độc đáo, các hội thảo, workshop, hội chợ, vui chơi, trưng bày về lịch sử nhà ga.

Nằm ở vị trí chiến lược, là điểm giao cắt của 4 tuyến đường sắt phía Bắc, như một chứng nhân lịch sử của Việt Nam từ thời Pháp thuộc đến chiến tranh chống Mỹ. Nhà máy Xe lửa Gia Lâm là một trong những công trình đường sắt trọng yếu do người Pháp xây dựng tại Việt Nam vào đầu thế kỷ 20, hiện là một di sản công nghiệp quan trọng của ngành đường sắt và của Việt Nam nói chung.

Nơi đây không chỉ đóng vai trò quan trọng trong duy trì hệ thống đường sắt mà còn góp phần vào sự chuyển dịch văn hóa và tư tưởng của người Việt, tạo điều kiện cho sự trao đổi văn hóa và tư tưởng thông qua làm việc với người lao động đến từ khắp nơi, mạng lưới đại lý rộng lớn.

Là địa điểm chính tổ chức lễ hội, các phân xưởng trong Nhà máy xe lửa Gia Lâm cũng được cải tạo, thiết kế trở thành không gian Pavilion mới. Điểm nhấn là không gian kiến trúc Bến Chờ được cải tạo từ khu vực Cầu lăn chìm của nhà máy. "Bến chờ" đặt tại một đoạn đường ray trong Nhà máy xe lửa Gia Lâm, lấy cảm hứng từ một nhà ga không chỉ là nơi trung chuyển, còn khơi gợi cảm xúc về những cuộc đợi chờ, từ nỗi buồn chia xa đến niềm vui khi gặp lại.

Chia sẻ về vấn đề này, Kiến trúc sư Nguyễn Hồng Quang - Tác giả Pavilion "Không gian Kiến trúc & Nghệ thuật Phân xưởng Nóng” cho hay: "Với ai yêu thích nghệ thuật, mình tin mọi người sẽ có những cái nhìn, cảm nhận dễ dàng hơn đối với không gian Nhà máy Xe lửa Gia Lâm này. Công chúng không hẳn ai cũng thích máy móc, ai cũng thích sắt thép nên mục tiêu của chương trình là mang vẻ đẹp của nhà máy tới công chúng, tới số đông. Mình tin càng ngày mọi người càng nhìn nhận hơn về vẻ đẹp di sản và mong muốn phát triển nó trong đời sống mới".

Việc chuyển đổi Nhà máy Xe lửa Gia Lâm thành tổ hợp sáng tạo thông qua Lễ hội 2023 chính là nền tảng, tiền đề thúc đẩy ý tưởng biến những di sản công nghiệp thành không gian sáng tạo, trở thành hiện thực trong tương lai gần. Sự đam mê sáng tạo, tinh thần trách nhiệm cùng những khát khao được cống hiến của đội ngũ kiến trúc sư và giới nghệ sĩ, sáng tạo,... sẽ là động lực để phát triển hoạt động sáng tạo của Thủ đô ngày càng lớn mạnh, khẳng định Hà Nội thực sự là Thành phố Sáng tạo trong lĩnh vực thiết kế.

>>> Chư Đăng Ya mùa lễ hội

Bên cạnh Nhà máy Xe lửa Gia Lâm, tại lễ hội, lần đầu tiên sau 130 năm kể từ khi xây dựng Tháp nước Hàng Đậu mở cửa cho khách tham quan. Theo đó, đây là công trình được người Pháp xây dựng vào cuối thế kỷ 19, cùng thời điểm xây dựng Nhà máy nước Yên Phụ, để phục vụ việc cung cấp nước sinh hoạt cho quan chức, binh lính người Pháp và người dân ở khu vực trung tâm Hà Nội trong thời kỳ Pháp thuộc.

Tháp nước Hàng Đậu có hình trụ tròn, đường kính 19m, cao 3 tầng, mái có hình chóp nón, ở giữa là cột thu lôi. Tháp có đài nước khổng lồ bằng thép dung tích 1.250m3, nằm ở vị trí cao nhất trên những bức tường đá. Sau nhiều năm tồn tại, tuy không được sử dụng, nhưng thành phố Hà Nội đã nhiều lần tu bổ tháp nước Hàng Đậu. Kiến trúc tháp cơ bản vẫn giữ được hiện trạng như ban đầu. Tuy nhiên, các cửa sổ ở phía dưới tầng 1 đã được bịt kín.

Vào dịp tổ chức Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023 sắp tới, tháp nước được kiến trúc sư Cao Thế Anh, họa sĩ Nguyễn Đức Phương và cộng sự cải tạo, tổ chức trưng bày Không gian sắp đặt Nước và Di sản Tháp nước Hàng Đậu.

Là một người con Thủ đô mang nhiều ký ức tuổi thơ về Tháp nước Hàng Đậu, kiến trúc sư Cao Thế Anh cũng có chia sẻ, hồi xưa mỗi khi được bố chở đi ngang qua tháp nước Hàng Đậu, bản thân anh từng tò mò đây là gì, bên trong bốt này sẽ trông ra sao,... Chính từ những câu hỏi đó, khi biết bản thân sẽ được trực tiếp tham gia dự án cải tạo Tháp nước Hàng Đậu, anh đã xem nó như một cái duyên để trả lời cho những thắc mắc năm xưa của chính mình.

Khi khảo sát để thiết kế Pavillion, các tác giả đã nhận định Tháp nước Hàng Đậu cấu thành từ những khối hình trụ gồm các bức tường vòm tròn, tạo nên hướng đi vòng tròn vô cùng độc đáo. Tận dụng đặc điểm này, kiến trúc sư trẻ Cao Thế Anh cùng đội ngũ đã biến nơi đây thành cuộc dạo chơi đầy thú vị. Xen kẽ giữa những khoảng không gian sáng và tối, những khoảng đặc và rỗng, để mỗi lần đi qua mỗi ô vòm của tháp, người tham quan lại nhận ra những cảm xúc, sự bất ngờ khác nhau.

Lấy cảm hứng từ lục thủy theo quan niệm Á Đông, trưng bày mang lại trải nghiệm không gian nghệ thuật mới lạ, sáng tạo với âm thanh và ánh sáng. Họa sĩ Nguyễn Đức Phương, đồng tác giả “Không gian sắp đặt Nước và Di sản Tháp nước Hàng Đậu” bày tỏ: "Đầu tiên khi chúng tôi bước vào đây như một không gian thiêng về nước. Vậy nên concept chúng tôi đưa ra là không gian về nước, nói về tầm quan trọng của nước trong đô thị".

>>> Hà Nội quảng bá du lịch qua lễ hội Quà tặng du lịch 2023

Nhận định chung, theo Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam Phan Đăng Sơn, tại Hà Nội có những không gian bị “ngủ quên” nhưng từ lễ hội sẽ hướng đến việc “đánh thức”. Ban Tổ chức mong rằng đánh thức một cách rực rỡ để khơi nguồn sáng tạo, khơi nguồn dòng chảy, làm cho dòng chảy trở nên huyền diệu, hấp dẫn và đi vào tương lai.

“Thời điểm tổ chức lễ hội rất đặc biệt khi Hà Nội đã đưa ra chiến lược mới phía sông Hồng nhằm phát triển hai bên bờ sông. Lễ hội nhằm gắn kết không gian, thời gian và việc được cho phép mở rộng không gian đến tất cả các quận, huyện của giúp sau này người dân có nhiều nơi để đến, thậm chí cả vùng xa xôi” – ông Phan Đăng Sơn nhấn mạnh.

Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023 mang tinh thần sáng tạo đã và đang được lan toả tới các quận, huyện và các làng nghề trên toàn Thành phố với sự tham gia của chuỗi các sự kiện văn hóa, nghệ thuật, sáng tạo và đổi mới trên các địa phương. Lễ hội đã ngày càng được khẳng định và góp phần truyền cảm hứng sáng tạo, hứa hẹn trở thành một bệ phóng cho sức mạnh sáng tạo của Thủ đô, hướng đến hoạt động kinh tế của tương lai, bền vững và có tính lan tỏa tạo động lực cho các ngành công nghiệp văn hoá, dịch vụ khác phát triển.