>> Doanh nghiệp Trung Quốc không mặn mà với Nhân dân tệ kỹ thuật số

Kế hoạch không như mong đợi

Vào tháng 12/2020, Shen Xue, vận động viên trượt băng nghệ thuật đôi người Trung Quốc đã nghỉ hưu và là nhà vô địch Olympic 2010 xuất hiện trên truyền hình Trung Quốc, với tư cách là người đầu tiên sử dụng đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY) để mua vé tàu điện ngầm tại Bắc Kinh.

Với thao tác vuốt trên cửa quay bằng găng tay trượt tuyết được trang bị ví Nhân dân tệ kỹ thuật số mới nhất, Shen đã đánh dấu việc Trung Quốc khởi động chiến dịch quảng bá tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC) cho người nước ngoài tại Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh 2022.

Ban đầu, Thế vận hội Mùa đông 2022 được Bắc Kinh lên kế hoạch như một sự kiện ra mắt hoành tráng cho e-CNY và giới thiệu hình thức kỹ thuật số của đơn vị tiền tệ có chủ quyền này tới hàng triệu du khách toàn cầu. Theo đó, du khách nước ngoài sẽ có thể sử dụng e-CNY để mua sắm, tiêu dùng mà không cần có tài khoản ngân hàng trong nước. Nhưng kế hoạch đó đã đi ngang với sự bùng nổ của đại dịch COVID-19, trong đó Bắc Kinh gần như bị đóng cửa với thế giới, với chính sách zero-COVID nhằm ngăn chặn bất kỳ sự lây truyền nào của virus.

Craig Singleton, thành viên cấp cao về Trung Quốc tại Foundation for Defense of Democracies, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington cho rằng, Thế vận hội Olympic sẽ là cơ hội thực sự đầu tiên cho khách du lịch cũng như công dân Trung Quốc làm quen với đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số. Tuy nhiên, cánh cửa đó đã đóng lại, khi Bắc Kinh vẫn quyết liệt theo đuổi zero COVID.

Là người đi đầu trong việc phát triển CBDC, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) lần đầu tiên khởi xướng đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số vào năm 2014, khi các khu vực khác vẫn đang cân nhắc lợi ích của tiền ảo. Không giống như tiền điện tử mà Trung Quốc đã cấm trong nhiều năm trở lại đây do lo ngại về sự ổn định tài chính và tội phạm, CBDC được ban hành và kiểm soát bởi cơ quan trung ương.

Bloomberg Intelligence ước tính năm ngoái rằng, đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số có thể chiếm 9% thị phần trong nước vào năm 2025. Alipay và WePay hiện được ước tính có thị phần kết hợp là hơn 90%.

Theo Suji Yan, người sáng lập Mask Network, một công ty khởi nghiệp về mật mã và mã hóa có trụ sở tại Singapore nhận xét, đối với công dân Trung Quốc, việc chuyển đổi từ thanh toán kỹ thuật số của những gã khổng lồ công nghệ sang CBDC là một quá trình chuyển đổi dễ dàng. “Họ đã là người dùng thanh toán của những gã khổng lồ công nghệ như WeChat và Alipay và bây giờ nó chỉ là một sự thay đổi của các ứng dụng thanh toán mà thôi”.

Ít được tin tưởng

Tuy nhiên, với du khách nước ngoài, e-CNY lại ít nhận được sự tin tưởng hơn. Sebastian Maus, Trưởng bộ phận thanh toán toàn cầu của công ty tư vấn Roland Berger có trụ sở tại Berlin đánh giá, buổi giới thiệu đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số tại Olympic Bắc Kinh đã có ít khán giả ở nước ngoài tiếp nhận hơn, trong bối cảnh ngày càng không tin tưởng vào công nghệ Trung Quốc, đặc biệt là những nơi có liên quan đến quyền riêng tư về dữ liệu và sự giám sát theo quy định.

“Đối với người dùng nước ngoài, ẩn danh và quyền riêng tư là vấn đề chính đáng quan tâm đối với việc áp dụng đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số, mà đây là một mối quan tâm lớn đối với người dùng nước ngoài. Do đó, việc nhiều khách du lịch hoặc vận động viên sẽ tải xuống ứng dụng và sử dụng nó là điều không khả thi”.

Vào tháng 7/2021, 3 Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ đã kêu gọi Ủy ban Olympic Hoa Kỳ cấm các vận động viên Mỹ “nhận hoặc sử dụng đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số trong thời gian diễn ra Thế vận hội Bắc Kinh” với lý do lo ngại về quyền riêng tư. Một số quốc gia khác, bao gồm Vương quốc Anh và Canada, đã đưa ra lời khuyên tương tự cho các vận động viên của họ.

Hiện tại, đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số là một trong ba lựa chọn thanh toán duy nhất cho các vận động viên và du khách nước ngoài tham dự Olympic Bắc Kinh, cùng với tiền mặt và thẻ Visa. Bất chấp số lượng lớn người dùng đã đăng ký ở Trung Quốc, các nhà phân tích cho rằng, đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số còn một chặng đường dài phía trước để có thể được sử dụng ở nước ngoài.

Vừa qua, trong một lá thư, thượng nghị sĩ Toomey viết cho Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen và Ngoại trưởng Antony Blinke,  yêu cầu các nhà hoạch định chính sách “kiểm tra chặt chẽ việc triển khai CBDC của Bắc Kinh” trong các trận đấu và cung cấp cho văn phòng của ông một cuộc họp trước ngày 7/3.

“Các nhà phân tích đã nâng cao tiềm năng của e-CNY trong việc lật đổ các lệnh trừng phạt của Mỹ, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng tiền bất hợp pháp, tăng cường khả năng giám sát của Trung Quốc và cung cấp cho Bắc Kinh những lợi thế “người đi trước”, chẳng hạn như thiết lập các tiêu chuẩn trong thanh toán kỹ thuật số xuyên biên giới”, Thượng nghị sĩ Toomey nhấn mạnh.

Mọi quốc gia có chủ quyền đều muốn có toàn quyền kiểm soát tiền tệ của mình. Sự gia tăng của các loại tiền kỹ thuật số tư nhân, trong một thời gian đã đe dọa tước đi quyền lực đó khỏi các Chính phủ và Ngân hàng Trung ương. Cho đến nay, Trung Quốc gần như đã giải quyết được thách thức đó, bằng cách phát hành đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số. Chính phủ nước này tin tưởng sẽ đạt được nhiều lợi thế với những tác động to lớn đối tới các chính sách tài chính, thương mại và đối ngoại, cũng như đối với người dùng trong nước và cuối cùng là người nước ngoài.

Theo một chuyên gia tài chính nhận định, hệ quả có thể xảy ra là, việc chuyển tiền và thanh toán quốc tế sẽ ngày càng vượt qua SWIFT, hệ thống chuyển tiền toàn cầu mà Mỹ có quyền kiểm soát chủ yếu và qua đó nó thực hiện các biện pháp trừng phạt tài chính đối với các nhà nước và cá nhân nước ngoài. “Việc Washington lạm dụng hệ thống này đã khiến nhiều quốc gia, bao gồm cả một số đồng minh khó chịu. Đồng e-CNY có khả năng giúp Trung Quốc một mũi tên trúng hai đích, đó là thúc đẩy việc sử dụng đồng Nhân dân tệ trên phạm vi quốc tế, mà không mất kiểm soát và tự giải phóng khỏi sự thống trị tài chính của Hoa Kỳ”, vị chuyên gia nói.