Gửi bình luận
Cùng nhìn lại cuộc điều tra của tờ Financial Times (FT) với Wirecard, và “cái chết” của một trong những công ty công nghệ tài chính hàng đầu châu Âu.
Cuộc điều tra của FT với Wirecard đã bắt đầu từ lời khuyên từ một nhà quản lý quỹ đầu cơ người Đức cho Dan McCrum, một cựu phóng viên của tạp chí Investors Chronicle: "Bạn có quan tâm đến một số tổ chức xã hội đen người Đức không"?
Đã hơn một năm kể từ cuộc điều tra dài kỳ của tờ Financial Times lật đổ công ty Wirecard của Đức.
Và sự khởi đầu này đã thúc đẩy một cuộc điều tra kéo dài 6 năm, với đỉnh điểm là việc phơi bày vụ gian lận tài chính lớn nhất thế giới kể từ sau vụ sụp đổ năm 2001 của Enron, tập đoàn năng lượng lớn nhất nước Mỹ thời điểm đó.
Kết quả là vào tháng 6 năm 2020, Wirecard, tập đoàn fintech trị giá 24 tỷ euro của Đức, đã sụp đổ và mang đến một số bài học quan trọng cho các nhà đầu tư. Ngoài ra, điều này còn mở ra một kho câu hỏi, chủ yếu là liên quan đến tính toàn vẹn của quy định thị trường và quy trình kiểm toán doanh nghiệp.
Đầu tiên, cần phải xem lại lịch sử của một công ty mà cho đến gần đây vẫn còn tương đối ít người biết đến trong thế giới kinh doanh.
Không nhiều người biết, tập đoàn fintech Wirecard có trị giá lên đến 24 tỷ euro.
Được thành lập vào giai đoạn cuối của sự bùng nổ dotcom vào năm 1999, Wirecard ban đầu chuyên quản lý các khoản thanh toán cho các trang web cờ bạc và khiêu dâm, nhưng sau đó đã chuyển sang lĩnh vực ngân hàng và đổi tên thành một bộ xử lý thanh toán sau khi tham gia vào thị trường chứng khoán Frankfurt vào năm 2005.
Có trụ sở tại ngoại ô Munich, Wirecard xử lý hàng chục tỷ euro giao dịch tín dụng và ghi nợ mỗi năm với tư cách là thành viên của mạng lưới Visa và Mastercard. Một phần quan trọng của các giao dịch kỹ thuật số hàng ngày, bộ xử lý thanh toán đóng vai trò trung gian giữa khách hàng và người bán, sử dụng công nghệ để quản lý các giao dịch thay mặt ngân hàng phát hành.
Trước khi sụp đổ, Wirecard là nhà vô địch trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế không dùng tiền mặt và dự kiến nhu cầu về dịch vụ của họ sẽ tăng trưởng theo mức bình lưu khi người tiêu dùng ngày càng chuyển sang các thiết bị thanh toán thông minh và mua sắm trực tuyến.
Trong vòng một thập kỷ tính đến tháng 9 năm 2018, giá cổ phiếu của Wirecard đã tăng hơn 30 lần khi họ tiến vào chỉ số blue-chip DAX 30 của Đức. Đứng đầu là giám đốc điều hành Markus Braun, Wirecard được coi là một ví dụ hiếm hoi về câu chuyện thành công của một công ty ở quốc gia nổi tiếng với ngành công nghiệp nặng và sản xuất.
Tính đến năm 2018, giá cổ phiếu của Wirecard đã tăng hơn 30 lần khi họ tiến vào chỉ số blue-chip DAX 30 của Đức.
Các nhà đầu tư nổi tiếng bao gồm Alexander Darwall, cựu chuyên gia chọn cổ phiếu của Jupiter Fund Management, đã đánh giá cao chất lượng tăng trưởng của công ty.
Cuộc điều tra của FT với Wirecard
Tuy nhiên, “ngôi nhà của những chiếc thẻ” bắt đầu trở nên căng thẳng vào đầu năm 2019, khi một cuộc điều tra của Financial Times phát hiện ra rằng một giám đốc điều hành ở bộ phận Châu Á - Thái Bình Dương của Wirecard đã bị nghi ngờ sử dụng các hợp đồng giả mạo.
Nhà báo Dan McCrum của tờ Financial Times.
Tờ FT bắt đầu dần dần vạch trần một vụ lừa đảo quy mô lớn rõ ràng, trong thời gian đó, một nhóm nhà báo do Dan McCrum dẫn đầu đã tìm thấy bằng chứng về lợi nhuận tăng cao và các thỏa thuận thuê ngoài đáng ngờ.
Trên con đường đi của mình, nhóm của McCrum phải đối mặt với các mối đe dọa pháp lý từ công ty và cơ quan điều tra tội phạm BaFin, cơ quan quản lý tài chính của Đức. Ông bị nhà nước Đức đe dọa tống giam, bị hack, bị giám sát thể chất và bị bôi nhọ.
Trong suốt thời gian từ năm 2014 đến năm 2019, liên tục các cuộc điều tra đã bị các nhà phân tích của công ty bỏ qua hoặc bác bỏ, thậm chí tờ Financial Times còn bị cáo buộc là "tin giả". Wirecard đã dùng nhiều cách để cố gắng ngăn chặn việc phanh phui của tờ báo, bao gồm việc thuê dịch vụ các công ty PR và luật hàng đầu của London để can thiệp, thậm chí là hối lộ.
Đã từng có lúc bản thân McCrum đối mặt với viễn cảnh ngồi tù ở Đức. Ông cũng phải chống lại các đặc nhiệm tình báo mờ ám: “Có những hoạt động đen cực kỳ tinh vi nhằm làm mất uy tín của chúng tôi, do thám các nguồn tin của chúng tôi, để ngụy tạo bằng chứng rằng chúng tôi đã làm rò rỉ những câu chuyện từ trước. Tôi đã phải chịu một chiến dịch hack trực tuyến dai dẳng trong vài năm cũng như các nhà báo và nhà nghiên cứu khác đã điều tra Wirecard”.
Cuối cùng những nỗ lực của McCrum đã được đền đáp, vào tháng 6 năm 2020, Wirecard phải thừa nhận rằng 1,9 tỷ euro bị thiếu trong bảng cân đối kế toán của mình và công ty đã rơi vào tình trạng phá sản.
Bài học cho các nhà báo từ cuộc điều tra của FT
Đối với các nhà báo liên quan, việc điều tra Wirecard đòi hỏi phải học các kỹ thuật giống với hoạt động gián điệp hơn là báo chí.
Nhà báo Dan McCrum cho biết: “Chúng tôi đã học được cách sử dụng nhắn tin mã hóa, không mang điện thoại vào cuộc họp vì nhiều thứ như vậy, làm việc trên máy tính xách tay không kết nối với internet, một số biện pháp kiểm soát tài liệu khá nghiêm túc”.
Dan McCrum đã được vinh danh là nhà báo của năm và FT cũng được bình chọn là nhà cung cấp tin tức của năm lần thứ ba liên tiếp.
Bất chấp những nỗ lực ghê gớm của Wirecard, FT đã quản lý chặt chẽ để bảo vệ các nguồn dữ liệu quan trọng của mình - những nguồn tin đã tăng lên theo thời gian - và giữ bí mật cho chúng. Các cuộc trò chuyện với họ thường là mặt đối mặt, rất cẩn thận về nơi họ diễn ra.
Wirecard đã khiến FT tốn kém tới sáu con số chỉ tính riêng phí pháp lý và nhấn mạnh những gì mà một tòa soạn có nguồn lực tốt với các biên tập viên kiên quyết và các nhà báo kiên trì như McCrum có thể đạt được.
Sau cuộc điều tra thành công, Dan McCrum đã nói: “Wirecard chưa bao giờ hoạt động như một công ty bình thường. Khi đó chúng tôi tiếp tục tìm hiểu những điều về Wirecard mà không thể tin được, có tin tặc tham gia, có giám sát và thám tử tư, có sự thao túng thị trường trắng trợn, và có thời điểm, sếp của tôi, Paul Murphy, thậm chí còn được hối lộ 10 triệu USD để làm cho câu chuyện biến mất”.
Vụ bê bối của Wirecard cũng đã vạch trần một sự thật rằng, với những nhà báo chân chính, “bút sắc lòng trong tâm sáng” chính là kim chỉ nam cho họ trong cuộc đấu tranh chống lại một thế lực hắc ám trong đó bao gồm từ rửa tiền, khiêu dâm đến lừa đảo hẹn hò, thuốc ăn kiêng giả, cho đến những kẻ lừa đảo cho vay…
Cuối cùng, bằng sự kiên trì và khôn khéo của mình, Dan McCrum đã được vinh danh là nhà báo của năm và FT cũng được bình chọn là nhà cung cấp tin tức của năm lần thứ ba liên tiếp. Câu chuyện về Wirecard cũng đã được đặt tên là “cuộc điều tra của năm” tại Giải thưởng Báo chí Anh năm 2020.
Trách nhiệm của kiểm toán và quản trị doanh nghiệp
Tuy nhiên, sau sự sụp đổ của Wirecard, FT đã tiếp tục thúc đẩy một cuộc điều tra hình sự, cuộc điều tra của quốc hội và cuộc điều tra của nhà nước Đức về hành động của kiểm toán viên Ernst & Young (EY), một trong bốn hãng dịch vụ kiểm toán chuyên nghiệp hàng đầu lớn nhất trên thế giới - cùng với Deloitte, KPMG và PwC.
Vụ bê bối của Wirecard đã cho thấy rõ vai trò của các nhà báo điều tra trong sự gian lận tài chính của các doanh nghiệp, cùng với đó là trách nhiệm của kiểm toán.
Các báo cáo cho thấy, kế toán của Ernst & Young đã không xác minh chính xác bảng sao kê ngân hàng của Wirecard trong ba năm, điều này đã một lần nữa khiến các nhà đầu tư nghi ngờ về việc họ có nên phụ thuộc vào quá trình kiểm toán, trong khi phải đối mặt với những sự gian lận tinh vi.
Mặc dù các công ty kiểm toán toàn cầu và kiểm toán viên của họ không phải là những người giám sát thị trường tài chính duy nhất. Tuy nhiên, đối với một số người, sự sụp đổ của Wirecard đặc biệt đáng lo ngại vì nó xảy ra ở Đức, một quốc gia nổi tiếng về các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ chống lại sơ suất và gian lận của doanh nghiệp.
Nhà báo Dan McCrum cũng cho rằng: “Bài học lớn hơn là đây là một công ty đơn giản ẩn sau sự phức tạp, hãy đặt câu hỏi cho đến khi có câu trả lời tốt hơn. Nếu mọi người đã làm điều đó về hoạt động kinh doanh của Wirecard và kế toán của họ những năm trước thì chúng tôi đã không ở đây”.
Trong khi đó, Carson Block, người sáng lập Muddy Waters Research, cho rằng bản chất của mạng lưới quốc tế từ các công ty kiểm toán toàn cầu đã “không có sự khuyến khích thực sự nào đối với các kiểm toán viên đưa ra các ý kiến không đủ điều kiện về các công ty có vấn đề. Ở đây, chẳng có kiểm toán viên nào phải thực sự chịu trách nhiệm về mặt chuyên môn".
Còn đối với các nhà đầu tư vào năm 2020, vụ bê bối Wirecard đã mở ra một kho câu hỏi, chủ yếu là liên quan đến tính toàn vẹn của quy định thị trường và quy trình kiểm toán doanh nghiệp.
Cuối cùng là vấn đề quản trị công ty và cái cách mà các cổ phiếu tăng trưởng nhanh, dường như thường xuyên gây ra sự thờ ơ trong thị trường tài chính. Một số chuyên gia phân tích cho rằng, những gì xảy ra ở Wirecard đã cho thấy, sự minh bạch và quy trình quản trị phải được mở rộng song song với tốc độ tăng trưởng kinh doanh nhanh chóng. Một tín hiệu cảnh báo mà chúng ta nên chú ý.
Có thể bạn quan tâm
Toan tính của BC Card khi mua Wirecard Việt Nam?
11:00, 28/05/2021
Thấy gì từ vụ bê bối Wirecard?
11:30, 02/07/2020
