Những tảng đá sống biết 'mọc thêm'

Khối đá trovant ở Ulmet. Ảnh: Image Plus.

Thị trấn nhỏ Costesti ở Romania là ngôi nhà của những khối đá cuội phình to gọi là trovant. Từ lâu chúng đã trở thành đề tài thu hút sự hiếu kỳ của người dân địa phương với hình dáng kỳ lạ, khả năng sinh ra, lớn lên và tự di chuyển như vật sống.

Trovant rất đa dạng về kích thước và hình dáng, một số có thể đặt vừa trong lòng bàn tay trong khi nhiều khối đá cao quá đầu người, thậm chí có kích thước lên tới 4,5 m. Trong hơn 100 trovant ghi nhận tại ít nhất 20 địa điểm, vài khối đá được khai quật sau khi nền cát xung quanh chúng bị khai thác.

Trên thực tế, một vài trovant gắn cố định với nền đất bên dưới qua bệ đá cứng, như khối "Old Ladies" ở Ulmet. Hình dáng phình to khác thường của chúng xuất phát từ nguồn gốc cổ xưa. Nhiều khả năng được định hình bởi các trận động đất cách đây khoảng 6 triệu năm, trovant là một dạng bê tông, tạo ra bởi những hạt cát hoặc đá trầm tích liên kết với nhau thông qua xỉ vôi. "Một số cấu tạo từ sa thạch trong khi số khác hình thành từ sỏi", Florin Stoican, quản lý vườn quốc gia Buila-Vanturarita, cho biết. "Về mặt địa chất học, chúng là cát kết hạt thô và cuội kết".

Các nhà nghiên cứu không tìm ra sự khác biệt giữa trovant và nền cát xung quanh. Họ nghi ngờ hình dạng tròn của chúng là kết quả từ hoạt động địa chất mạnh kéo dài bất thường ở thế Trung Tân. Sóng xung kích phát ra từ lòng đất nén những lớp trầm tích dạng cát và tích tụ xỉ vôi, đúc thành các khối u hình tròn. Qua thời gian, yếu tố môi trường làm sa thạch xung quanh tơi ra, để lộ khối trovant đặc hơn.

Khi có mưa lớn, một số xỉ vôi rò rỉ ra bề mặt, khiến chu vi khối đá tăng dần theo thời gian. Giới nghiên cứu ước tính quá trình này xảy ra với tốc độ 4 - 5 cm trong 1.200 năm. Nền sa thạch xung quanh trovant có sự phân lớp, chứng tỏ khu vực này từng là môi trường đại dương cổ đại với nhiều khối đá và trầm tích cơ sở. Bằng chứng là nhiều hóa thạch động vật hai mảnh vỏ và chân bụng được phát hiện quanh vài khối trovant.

Nguồn Science Alert