Chiến sự Nga- Ukraine: “Hé lộ” cách Nga né lệnh trừng phạt

Tổng thống Nga Putin đã tìm ra nhiều cách hóa giải cấm vận của Mỹ và phương Tây.

>> EU áp thêm lệnh trừng phạt với Nga, hiệu quả ra sao?

Mùa hè 2022, một chuyện lạ xảy ra trên thị trường điện thoại thông minh của Armenia. Các lô hàng từ khắp nơi trên thế giới đổ về nước cộng hòa nhỏ bé thuộc Liên Xô cũ, với giá trị tăng gấp 10 lần so với những tháng trước đó. Cùng lúc đó, xuất khẩu của quốc gia này cũng bùng nổ, với điểm đến là Nga.

Xu thế này tiếp diễn với máy giặt, chip máy tính và các mặt hàng khác, cho thấy một “phao cứu sinh” cho nền kinh tế Nga vốn đang chật vật bởi các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây.

Theo tờ New York Times, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan cũng đang tham gia vào quá trình cung cấp cho Nga nhiều loại hàng hóa, trong đó có cả các sản phẩm bị phương Tây áp lệnh cấm tiếp cận đối với Moscow.

Khi mới áp đặt, những biện pháp trừng phạt đã cản trở Nga tiếp cận rất nhiều mặt hàng quan trọng. Dù vậy, giới phân tích chỉ ra rằng thương mại của Nga dường như đã phục hồi đáng kể, thậm chí gần bằng quy mô trước khi xảy ra chiến sự Nga- Ukraine vào tháng 2 năm ngoái.

Ông Matthew Klein, một nhà kinh tế học, đồng tác giả của cuốn “Chiến tranh thương mại là chiến tranh giai cấp” tính toán, giá trị xuất khẩu toàn cầu sang Nga trong tháng 11/2022 chỉ thấp hơn 15% so với mức trung bình hàng tháng trước chiến sự Nga- Ukraine.

Mặc dù Nga đã ngừng công bố dữ liệu thương mại, nhưng các nhà phân tích vẫn ước lượng được quy mô thương mại của Nga bằng cách nhìn vào giá trị thương mại của các quốc gia khác có liên quan đến Nga.

Bên cạnh đó, các công ty giám sát vận tải biển nhận thấy có sự gia tăng hoạt động của các đội tàu vận chuyển nhiều khả năng giúp Nga xuất khẩu bất chấp các hạn chế của phương Tây.

“Hầu hết phục hồi của Nga nhờ vào lực đẩy từ Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ”, ông Klein cho biết.

Tại Nga, các thương hiệu lớn như Samsung và Apple đã rút đi. Tuy nhiên, các thương hiệu phổ biến của Trung Quốc như Xiaomi, Realme và Honor đã bắt đầu “hạ cánh” tại thị trường Nga để nắm bắt cơ hội sau với các lệnh trừng phạt  của Mỹ và phương Tây đối với Nga.

Xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga đạt mức cao kỷ lục trong tháng 12/2022. Thậm chí, Apple và Samsung dường như cũng bắt đầu tìm đường quay trở lại Nga thông qua các nước láng giềng thân thiện. Nhiều quốc gia nhận thấy khó có thể từ bỏ hoàn toàn thị trường Nga. Theo tờ New York Times, nghiên cứu gần đây cho thấy chưa tới 9% các công ty có trụ sở tại EU và các nước G7 thoái vốn khỏi các công ty con ở Nga.

>> Chiến sự Nga- Ukraine: Kinh tế Nga "ngấm đòn" trừng phạt ra sao?

Đáng chú ý, lệnh trừng phạt nặng nề nhất – áp giá trần dầu thô Nga – cũng không phải là không thể vượt qua. Mức trần này chỉ cho phép Nga bán dầu trên toàn cầu nếu sử dụng tàu có bảo hiểm hàng hải và nguồn tài chính của phương Tây, cũng như giá không quá 60 USD/thùng. Giới hạn này được thiết kế để vừa giữ cho dầu Nga lưu thông trên thị trường toàn cầu, đồng thời hạn chế doanh thu của chính phủ Nga.

Giới phân tích cho rằng Nga có thể né tránh lệnh trừng phạt nói trên bằng cách sử dụng các tàu không phụ thuộc vào bảo hiểm hoặc tài chính của phương Tây.

Nga né tránh lệnh trừng phạt áp trần giá dầu bằng cách sử dụng các tàu không phụ thuộc vào bảo hiểm hoặc tài chính của phương Tây.

Ông Ami Daniel, Giám đốc điều hành của công ty dữ liệu hàng hải Windward, cho biết đã ghi nhận hàng trăm thương nhân từ các nước như UAE, Ấn Độ, Trung Quốc, Pakistan, Indonesia và Malaysia mua tàu để cố gắng thiết lập một khuôn khổ thương mại “phi phương Tây” với Nga.

Việc chuyển dầu giữa các tàu được thực hiện trong vùng biển quốc tế không thuộc quyền tài phán của hải quân bất kỳ quốc gia nào. Các tàu vận chuyển cũng cố gắng che giấu hoạt động bằng cách tắt các thiết bị theo dõi vệ tinh GPS hoặc gửi tọa độ giả. “Trước đây, phần lớn hoạt động này diễn ra ở giữa Đại Tây Dương. Nhưng sau khi bị phát hiện, các hoạt động này đã di chuyển về phía Nam, ngoài khơi bờ biển Tây Phi”, ông Daniel cho biết.

Ông Ben Cahill, thành viên cấp cao của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết “nếu đội tàu đó đủ lớn để Nga thực sự có thể hoạt động ngoài tầm với của Nhóm G7, thì mức giá trần có lẽ sẽ không đạt hiệu quả như các nhà hoạch định chính sách phương Tây mong muốn.

Sự bền vững đáng kinh ngạc của nền kinh tế Nga đang đặt ra câu hỏi về hiệu quả của các biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây. Mới đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) thậm chí dự báo nền kinh tế Nga sẽ tăng trưởng 0,3% trong năm 2023, một kì tích so với mức dự báo âm 2,3% trước đây.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng nếu Nga tiếp tục kéo dài chiến sự Nga- Ukraine, thì nước này càng lún sâu vào suy thoái trong dài hạn.