Đa số ý kiến không tán thành sở hữu chung cư có thời hạn

>>Phó Chủ tịch Quốc hội: Đánh giá kỹ sự cần thiết của Quỹ bình ổn giá xăng dầu

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết về luật Nhà ở sửa đổi, với đề xuất quy định sở hữu chung cư có thời hạn, chiều 17/3.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: QH

Báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban có 2 loại ý kiến khác nhau. Loại ý kiến thứ nhất không tán thành quy định mới về sở hữu nhà chung cư có thời hạn với nhiều lý do. Cụ thể, việc sở hữu nhà ở lâu dài và xác định đó là tài sản để lại cho con cháu có ý nghĩa rất lớn, là mong muốn, nguyện vọng chính đáng của người dân. Chính sách này chưa nhận được nhiều sự đồng tình, ủng hộ.

Tiềm ẩn nguy cơ khiếu kiện, tranh chấp

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng dẫn thông tin phản ánh từ báo chí, ý kiến phản biện của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Thường trực Hội đồng Dân tộc và một số ủy ban của Quốc hội. Đó là, quy định này có khả năng tác động tiêu cực đến thị trường bất động sản vốn đang gặp nhiều khó khăn hiện nay.

"Thậm chí có thể dẫn đến hệ quả mất cân đối cung cầu trong lĩnh vực nhà ở, tạo xu hướng mua đất thay mua nhà, phát triển hình thức phân lô bán nền khiến cho giá nhà đất tăng cao, cản trở mục tiêu chính sách phát triển nhà chung cư, nhất là ở các đô thị lớn", Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho rằng, theo luật Nhà ở sửa đổi, quy định thời hạn sử dụng nhà chung cư được xác định theo hồ sơ thiết kế và thời gian sử dụng thực tế nhà chung cư theo kết luận kiểm định của cơ quan có thẩm quyền.

Như vậy, thời hạn sở hữu nhà chung cư-tài sản lớn của người dân thực tế sẽ không được xác lập cụ thể cùng với việc xác lập quyền sở hữu mà phụ thuộc vào quyết định hành chính của cơ quan quản lý về xây dựng khi kiểm định nhà chung cư ở các thời điểm khác nhau.

Điều này dẫn đến hệ lụy không có cơ sở để xác định thời hạn sở hữu nhà chung cư khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, tiềm ẩn rủi ro cho các bên khi mua bán nhà chung cư, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ phát sinh khiếu kiện, tranh chấp.

>>Ủy ban Thường vụ Quốc hội chất vấn lĩnh vực tòa án và kiểm sát

>>Lan tỏa đổi mới từ Quốc hội đến các hoạt động của HĐND

Một lý do khác, dự thảo luật quy định chủ sở hữu nhà chung cư thuộc diện bị phá dỡ được quyền tiếp tục sử dụng diện tích đất có nhà chung cư là chưa giải quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa tài sản là nhà chung cư và tài sản là quyền sử dụng đất xây dựng nhà chung cư. "Như vậy, quyền sở hữu tài sản trên đất chấm dứt nhưng quyền sử dụng đất vẫn còn", ông Tùng bày tỏ.

Vẫn theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, loại ý kiến không tán thành cho rằng, quy định như vậy chưa khắc phục được khó khăn hiện nay là tình trạng nhà chung cư nguy hiểm, có nguy cơ sập đổ nhưng người dân không chịu di dời để cải tạo, xây dựng lại, do họ vẫn có quyền sử dụng đất và vẫn có thể căn cứ vào đó để "trụ lại" nhà chung cư.

Trong khi đó, theo báo cáo đánh giá tác động của Bộ Xây dựng thì cũng không thấy có nước nào áp dụng thời gian sở hữu nhà chung cư như đề xuất của dự thảo. Các nước hoặc áp dụng thời hạn sở hữu nhà chung cư gắn thời hạn sử dụng đất, khi hết thời hạn sở hữu nhà thì đồng thời chấm dứt quyền sử dụng đất như tại Trung Quốc, hay cho phép lựa chọn sở hữu nhà chung cư vĩnh viễn hoặc có thời hạn như Thái Lan, Mỹ, Anh, Singapore.

Không thấy nước nào áp dụng thời gian sở hữu nhà chung cư

"Tuy nhiên, khi quy định về trường hợp sở hữu nhà ở có thời hạn, cơ bản các nước này đều xác định số năm cụ thể chứ không phụ thuộc vào kiểm định chất lượng công trình", ông Tùng cho biết.

Toàn cảnh phiên thảo luận về luật Nhà ở sửa đổi, với đề xuất quy định sở hữu chung cư có thời hạn. Ảnh: QH

Để khắc phục trúng, đúng bất cập hiện hành, loại ý kiến thứ nhất đề nghị không bổ sung quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư mà vẫn giữ như hiện hành. Đồng thời, bổ sung quy định về một số biện pháp, trình tự, thủ tục cụ thể liên quan đến phá dỡ, cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư nhằm tháo gỡ các vướng mắc về pháp lý, đẩy nhanh việc cải tạo, xây dựng lại các nhà chung cư cũ, hết niên hạn sử dụng.

Cụ thể, Nhà nước sẽ quyết định di dời người dân ra khỏi các nhà chung cư không bảo đảm an toàn theo quy định của pháp luật về kiểm định công trình xây dựng mà không cần có sự đồng thuận của chủ sở hữu nhà chung cư. 

Đồng thời, bổ sung trong dự thảo luật các quy định cụ thể về thẩm quyền, hồ sơ, trình tự, thủ tục cưỡng chế di dời người dân ra khỏi nhà chung cư, tham khảo các quy định tương tự của luật Đất đai về thủ tục thu hồi đất để bảo đảm đồng bộ, thận trọng, chặt chẽ.

Luật hóa các quy định phù hợp về tỷ lệ tham gia biểu quyết, tỷ lệ biểu quyết hợp lệ của các chủ sở hữu nhà chung cư để lựa chọn nhà đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.

Quy định nội dung chuyển tiếp phù hợp trong trường hợp có thay đổi về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư đối với các chủ sở hữu nhà chung cư thuộc diện bắt buộc cải tạo, xây dựng lại để bảo đảm tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.

Về loại ý kiến thứ 2, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, tán thành quy định của dự thảo với các lý do đã nêu trong tờ trình của Chính phủ, bảo đảm có cơ sở pháp lý để xử lý các nhà chung cư hết niên hạn sử dụng một cách có hiệu quả, đặc biệt là các chung cư cao tầng có số lượng căn hộ rất lớn. 

Tuy nhiên, loại ý kiến này đề nghị cùng với nội dung này thì cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện các quy định để bảo đảm rõ ràng, minh bạch, khả thi hơn và cũng cần có giải pháp phù hợp để xử lý các vấn đề xã hội có thể phát sinh. "Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành với loại ý kiến thứ nhất, không tán thành đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn", ông Tùng cho biết.