Tham vọng tự chủ sản xuất chip của Malaysia

Malaysia đang cố gắng thực hiện điều mà ít nền kinh tế đang phát triển nào thành công: nâng cao chuỗi giá trị công nghệ từ sản xuất cơ bản lên thiết kế và đổi mới có giá trị cao.

Động thái mới nhất của quốc gia này trong chiến lược bán dẫn là nỗ lực biến trung tâm sản xuất Đông Nam Á thành một đơn vị quan trọng trong thiết kế chip và phát triển sở hữu trí tuệ. Nỗ lực này thể hiện qua mối quan hệ đối tác trị giá 250 triệu USD với Arm Holdings, công ty chip có trụ sở tại Anh.

Đối với các công ty công nghệ và nhà đầu tư phương Tây, quan hệ đối tác này có thể tạo ra một nút mới trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn, diễn ra vào thời điểm mà “Đài Loan +1” và “Trung Quốc +1” đã trở thành ưu tiên chiến lược ở cấp quốc gia. Malaysia đang đặt cược rằng, kinh nghiệm nhiều thập kỷ trong sản xuất kết hợp với khoản đầu tư mới vào khả năng thiết kế sẽ định vị nước này thành một điểm đến mới trong ngành công nghiệp chip ngày càng phức tạp về mặt địa chính trị hiện nay.

Thỏa thuận trị giá 250 triệu USD với Arm kể trên được chính thức ký kết vào ngày 5 tháng 3 năm 2025 tại Kuala Lumpur và sẽ kéo dài một thập kỷ. Malaysia kỳ vọng việc này sẽ định vị được nước này trong chuỗi giá trị bán dẫn.

Theo thỏa thuận, Malaysia sẽ tiếp cận tài sản trí tuệ của Arm và phát triển chip dựa trên Arm, cung cấp sức mạnh tính toán cho điện thoại thông minh và hàng tỷ thiết bị kết nối trên thế giới.

Từ dây chuyền lắp ráp đến sở hữu trí tuệ

Thời điểm của thỏa thuận này vừa thích hợp vừa đầy thách thức. Với ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu dự kiến ​​đạt giá trị 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030, thỏa thuận của Malaysia diễn ra khi ngành này đang trải qua quá trình tái cấu trúc đáng kể trong bối cảnh căng thẳng công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.

Quan hệ đối tác với Arm Holdings giúp Malaysia tiếp cận được với quyền sở hữu trí tuệ cần thiết để phát triển thiết kế chip của mình thay vì sản xuất các sáng chế ​​của người khác. Điều này báo hiệu sự thay đổi so với chiến lược bán dẫn truyền thống của Malaysia, vốn bao gồm lắp ráp chip, đóng gói và thử nghiệm cho các công ty như Intel và HP kể từ những năm 1970.

Malaysia đã xuất sắc trong các hoạt động chuỗi cung ứng thiết yếu nhưng có giá trị thấp này. Bây giờ, thỏa thuận với Arm nhắm vào phân khúc thiết kế có giá trị cao hơn, khúc này chiếm hơn 60% giá trị chuỗi cung ứng. “Chúng tôi không muốn nhà máy nữa, chúng tôi muốn sở hữu trí tuệ”, Bộ trưởng Bộ Kinh tế Malaysia tuyên bố với truyền thông.

Việc được phép tiếp cận với bảy hệ thống tính toán con (compute subsystems – CSS, nền tảng để xây dựng chip hiện đại) giúp Malaysia có cơ sở để phát triển chipset bán dẫn của riêng mình.

Việc này có tiềm năng vô cùng lớn. Mỗi giấy phép CSS đại diện cho doanh thu hằng năm lên tới 30 tỷ USD nếu các công ty Malaysia có thể sử dụng và thương mại hóa được sản phẩm. Điều này thậm chí có thể định hình lại nền kinh tế trị giá 400 tỷ USD của Malaysia. Chỉ riêng ngành ô tô thôi đã mang lại nhu cầu tiềm năng trị giá 110 tỷ USD cho chip Arm trong bảy năm tới.

Bắt kịp các gã khổng lồ bán dẫn của Châu Á

Tổng giám đốc Arm, ông Rene Haas đánh giá cao kinh nghiệm nhiều năm sản xuất chip của Malaysia. Ông nhấn mạnh "nhiều thập kỷ kinh nghiệm trong ngành công nghiệp bán dẫn" của Malaysia là yếu tố chính ảnh hưởng đến thỏa thuận này.

Ngoài thỏa thuận cấp phép, việc Arm mở văn phòng ASEAN đầu tiên của mình tại Kuala Lumpur (KL) báo hiệu cam kết lâu dài của công ty thiế kế chip đối với khu vực này. Trung tâm khu vực KL sẽ mở rộng sự hiện diện của Arm trên khắp Đông Nam Á, Australia và New Zealand, có khả năng tạo ra các hiệu ứng mạng lưới có lợi cho hệ sinh thái công nghệ rộng lớn hơn của Malaysia và vị thế mới nổi của nước này như một bên tham gia chuỗi cung ứng chip nổi bật hơn.

Thủ tướng Malaysia, ông Anwar Ibrahim tuyên bố rằng kế hoạch tiên phong sản xuất chip AI “Made in Malaysia” đại diện cho “một trong những kế hoạch công nghệ đầy tham vọng nhất mà Malaysia từng chứng kiến”.

Những rào cản

Đầu tiên là vấn đề về nhân lực. Malaysia đặt mục tiêu đào tạo 10.000 chuyên gia bán dẫn. Tuy nhiên việc đào tạo các nhà thiết kế chip sẽ tốn nhiều năm đào tạo chuyên sâu. Về mặt này, Malaysia sẽ cạnh tranh với các trung tâm giáo dục đã thành lập ở Đài Loan, Hàn Quốc và Ấn Độ.

Thứ hai, ngành công nghiệp bán dẫn nổi tiếng là đòi hỏi nhiều vốn và tính cạnh tranh cao. Ngay cả với sự hỗ trợ của Arm, các công ty Malaysia sẽ phải đối mặt với các đối thủ cạnh tranh kỳ cựu với hàng thập kỷ kinh nghiệm và hàng tỷ USD tiền tài trợ cho nghiên cứu và phát triển. Mục tiêu của chính phủ là sản xuất "một con chip do Malaysia thiết kế, sản xuất tại Malaysia" trong vòng năm năm đặt ra một mốc thời gian đầy tham vọng. Thậm chí những người trong ngành không khỏi hoài nghi về tính thực tiễn.

Thứ ba, sự trung lập của Malaysia đối với căng thẳng công nghệ Mỹ-Trung có thể là một thách thức để duy trì. Cuộc điều tra gần đây của quốc gia này về khả năng vi phạm lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ liên quan đến lô hàng chip AI của Nvidia đã nêu bật hành động cân bằng tinh tế cần thiết.

Như Bộ Thương mại Quốc tế Malaysia đã tuyên bố vào thời điểm đó, “Malaysia kiên quyết chống lại bất kỳ cá nhân hoặc công ty nào cố gắng lách luật kiểm soát xuất khẩu hoặc tham gia vào các hoạt động thương mại bất hợp pháp” trong khi vẫn duy trì “lập trường trung lập về các lệnh trừng phạt đơn phương”.

Sáng kiến ​​Arm sẽ mang lại lợi ích gì cho nền kinh tế rộng lớn hơn của Malaysia ngoài lĩnh vực bán dẫn vẫn chưa rõ ràng. Chính phủ đã nhấn mạnh "ưu tiên các công ty trong nước trong chuỗi cung ứng" và bao gồm "yêu cầu chuyển giao công nghệ và bản địa hóa". Nhưng các cơ chế đảm bảo những lợi ích này mở rộng ra ngoài một nhóm nhỏ các công ty công nghệ vẫn chưa được nêu rõ.

Để Malaysia thành công trong tham vọng phát triển silicon, khoản đầu tư 250 triệu USD vào công nghệ Arm phải đi kèm với cam kết bền vững về cải cách giáo dục, cơ sở hạ tầng và môi trường kinh doanh.

Khả năng chuyển đổi cơ hội mới nhất này thành sự chuyển đổi thực sự của nền kinh tế sẽ quyết định liệu đây có phải là thời điểm quan trọng trong sự phát triển của Malaysia hay là một sáng kiến ​​công nghệ khác không thực hiện được lời hứa.

Quan hệ đối tác Arm cho thấy Malaysia không muốn bị đẩy ra ngoài lề cuộc cách mạng bán dẫn. Trong một khu vực ngày càng được xác định bởi sự cạnh tranh công nghệ, canh bạc silicon của Malaysia có tiềm năng định hình lại tương lai kinh tế của mình và có khả năng định hình lại toàn bộ bối cảnh công nghệ và kinh tế trên khắp Đông Nam Á.