59 NĂM THÀNH LẬP VCCI: Thay đổi tư duy cải cách

HUYỀN TRANG thực hiện• 27/04/2022 11:00

Trao đổi cùng Diễn đàn Doanh nghiệp GS Edmund Malesky – Trưởng nhóm nghiên cứu bộ Chỉ số PCI cho biết, sau 17 năm thực hiện PCI đã góp phần làm thay đổi tư duy cải cách cấp cơ sở.

>>TRỰC TIẾP: Công bố Báo cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) Việt Nam 2021

Trải qua hành trình 17, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam công bố Báo cáo PCI, môi trường đầu tư kinh doanh tại các địa phương đã liên tục được cải thiện với gia tốc ngày càng cao.

- Qua 17 năm, theo ông ý nghĩa quan trọng nhất mà PCI mang lại trong quá trình cải cách Việt Nam là gì, thưa ông?

Tác động lớn nhất của PCI là không mang tính cải cách ở lĩnh vực riêng biệt nào, mặc dù các báo cáo hàng năm cho thấy những cải cách về chính sách. PCI đã góp phần làm thay đổi trong tư duy cải cách được minh chứng bằng ba nguyên nhân sau:

Thứ nhất, PCI đã đưa tiếng nói của hàng nghìn doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam vào quá trình hoạch định chính sách. Cùng với đó, ý tưởng của họ được đưa vào các giải pháp tiềm năng.

Thứ hai, chỉ số PCI nâng cao vai trò của quản trị trong việc ra quyết định kinh tế, giúp các quan chức địa phương hiểu rằng có những đòn bẩy hữu hình mà họ có thể kéo để cải thiện môi trường kinh doanh trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Họ không cần phải dựa vào các kế hoạch cơ sở hạ tầng dài hạn hoặc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài lớn, điều này là không thể đối với nhiều địa điểm nhỏ ở nông thôn.

Các địa phương dẫn đầu Bảng xếp hạng PCI trong thời gian qua.

Thay vào đó, bằng cách nới lỏng quy định, tăng cường an ninh cho các cơ sở kinh doanh, tăng tính minh bạch và giảm các khoản phí không chính thức, họ có thể hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân của chính họ ngay lập tức.

Thứ ba, PCI cung cấp thước đo khách quan và chặt chẽ để đánh giá các cải cách, cho phép cả lãnh đạo trung ương và địa phương đánh giá hiệu quả của các chiến lược cải cách của họ và các nhà đầu tư lựa chọn chính xác các địa điểm thuận lợi nhất để đầu tư của họ.

>>PCI 2021: Thực thi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa còn khá khiêm tốn

>>PCI 2021: Quảng Ninh vững vàng ngôi đầu

>>PCI 2021: Nhiều chuyển biến tích cực về chất lượng điều hành kinh tế cấp tỉnh

- Từ quan sát của ông, môi trường kinh doanh Việt Nam còn những hạn chế gì?

Một điều khiến tôi kinh ngạc trong năm nay là làm thế nào mà một số vấn đề cũ hơn mà tôi nghĩ đã được giải quyết lại tái xuất hiện như những vấn đề đối với các doanh nghiệp tư nhân. Trong khi chi phí đăng ký kinh doanh tiêu chuẩn và thời gian chờ đã giảm, thì việc tuân thủ các giấy phép kinh doanh có điều kiện mới ra đời ở nhiều tỉnh đã làm chậm lại việc gia nhập thị trường của doanh nghiệp.

Tương tự, trong khi Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cải cách Luật Đất đai để khuyến khích thị trường bất động sản sôi động, thì tỷ lệ các doanh nghiệp hoạt động trên cơ sở có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) đảm bảo đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2006. Đây là một điều nghiêm trọng quan tâm đến triển vọng đầu tư dài hạn, GCNQSDĐ đảm bảo tài sản của một doanh nghiệp và tạo niềm tin rằng các khoản đầu tư của họ trên mảnh đất đó sẽ an toàn trong tương lai gần. Ngoài tiêu đề, nhiều doanh nghiệp báo cáo những khó khăn nghiêm trọng về sự sẵn có của đất và các thủ tục hành chính cần thiết để tiếp cận nó.

Theo những cách khác nhau, hai vấn đề này là biểu tượng của một loạt khó khăn mới mà tôi thấy trong quỹ đạo kinh tế của Việt Nam - những vấn đề gây ra bởi sự tăng trưởng kinh tế thành công trong một thời gian dài như vậy.

Tương tự như vậy, khả năng tiếp cận đất đai là kết quả của sự mở rộng của các doanh nghiệp và nhu cầu về không gian ngày càng lớn hơn cho các hoạt động của họ. Cạnh tranh nhiều hơn về diện tích khan hiếm đang gây khó khăn trong việc tiếp cận quỹ đất mới và tạo ra tình trạng tồn đọng tại các văn phòng đất đai trên khắp cả nước.

- Vậy, chúng ta phải cải thiện những hạn chế đó ra sao, và PCI sẽ góp phần giải quyết những vấn đề này như thế nào, thưa ông?

Nhóm nghiên cứu PCI đang rất cố gắng để vượt qua những thách thức mới. Việc hiệu chuẩn lại chỉ số của chúng tôi trong năm nay trực tiếp nhằm mục đích đo lường tốt hơn những vấn đề mới này. Chúng tôi đã bổ sung một loạt các chỉ số mới để nắm bắt tốt hơn sự phát triển của các thủ tục mới ở các tỉnh, việc thực hiện Luật Doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng việc tiếp cận đất đai, các thủ tục và an ninh. Như trong quá khứ, chúng tôi hy vọng sẽ cung cấp dữ liệu chính xác về quy mô của vấn đề.

Ngoài ra, PCI cũng khiến các doanh nghiệp đặt niềm tin và việc chính quyền tỉnh sẽ giải quyết tốt những thách thức đặt ra trong thế giới mới. PCI cũng giúp tìm ra các nhà lãnh đạo có tư duy đổi mới, giúp chia sẻ kinh nghiệm với các tỉnh thành đang gặp khó khăn trong cùng một vấn đề.

Một cải tiến mới thú vị đang được thực hiện là Chỉ số Xanh. Phương pháp mới ban đầu có thể được tìm thấy trong báo cáo PCI năm nay. Chỉ số Xanh dự định đo lường trực tiếp khả năng của các nhà lãnh đạo tỉnh trong việc điều hướng con đường khó khăn trong việc đảm bảo ổn định môi trường và giảm tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu trong khi duy trì kinh doanh và tăng trưởng kinh tế.

Chỉ số Xanh sẽ bổ sung cho PCI thông qua bốn khía cạnh nhằm đo lường mức độ giảm thiểu tác hại đến môi trường thông qua: Các quy định của cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng; sự tuân thủ nhất quán của các công ty tư nhân với các tiêu chuẩn môi trường tối thiểu; các hoạt động cốt lõi của tỉnh trong mua sắm, đầu tư công và quản lý doanh nghiệp nhà nước; các ưu đãi và dịch vụ hỗ trợ cho các công ty tư nhân.

Điểm mấu chốt là nhóm nghiên cứu PCI dự định điều chỉnh để tiếp tục hữu ích cho các nhà lãnh đạo Việt Nam trong bối cảnh chính sách đang thay đổi.

Đặc biệt, chúng tôi muốn giữ ngọn lửa cải cách hành chính luôn cháy tại các địa phương bằng cách tiếp tục nhấn mạnh những ý tưởng nóng bỏng mới nảy sinh từ các tỉnh thành Việt Nam. Chúng tôi cũng đang muốn làm lan tỏa khảo sát, nghiên cứu của chúng tôi đến tất cả các ngành các lĩnh vực.

- Xin cảm ơn ông!