Vì sao Kiểm toán đề nghị Bộ Công an điều tra dự án ethanol Bình Phước?

Sai phạm nghiêm trọng…

Theo Kiểm toán Nhà nước, dự án Nhà máy sản xuất ethanol Bình Phước có tổng mức đầu tư 80,6 triệu USD (khoảng 1.500 tỉ đồng), sau điều chỉnh tăng lên 84,5 triệu USD (khoảng 1.600 tỉ đồng), do Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) phối hợp với Tập đoàn ITOCHU (Nhật Bản) đầu tư.

Sau khi đã góp vốn đầy đủ, Liên doanh PVOIL và ITOCHU đã lập Công ty TNHH nhiên liệu sinh học Phương Đông (Công ty OBF) để thực hiện dự án trước khi PVOIL bán một phần vốn góp cho Licogi16. Theo đó, tỷ lệ vốn góp vào Công ty OBF của PVOIL là 29%, ITOCHU là 45% và Licogi 16 là 22%.

Theo thông tin công bố thì Dự án này có công suất 102 triệu lít ethanol/năm, và dự kiến sẽ hoàn vốn vào năm 2020. Tuy nhiên, trên thực tế thì đơn vị này đã ngưng hoạt động từ 2013 sau khi chạy thử, vì giá thành sản phẩm quá cao, càng chạy càng thua lỗ.

Đáng chú ý, mặc dù đã ngưng hoạt động, nhưng mỗi năm OBF vẫn lỗ khoảng 262 tỉ đồng, trong đó lãi vay 120 tỉ đồng, khấu hao 90 tỉ đồng và 52 tỉ chi phí duy trì nhà máy.

Và chỉ tính đến cuối năm 2018, Nhà máy ethanol Bình Phước đã thua lỗ khoảng 1.280 tỉ đồng. Công ty OBF đã mất toàn bộ vốn chủ sở hữu khoảng 660 tỉ đồng và không có khả năng trả nợ gốc, lẫn lãi vay, khiến con số này đôi lên tới hơn 1.600 tỉ đồng.

Trước những vẫn đề trên, Kiểm toán Nhà nước đã đề nghị OBF kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân và xử lý theo quy định, cụ thể:

Dự án Nhà máy sản xuất ethanol Bình Phước thuộc nhóm A, nhưng chủ đầu tư không gửi hồ sơ lấy ý kiến thẩm định thiết kế cơ sở của Bộ Công thương theo quy định; Phê duyệt tổng mức đầu tư của dự án khi chưa được thẩm tra, thẩm định; Các hạng mục cấp nước, cấp điện cho nhà máy đã được một số đơn vị cam kết đầu tư, tuy nhiên, chủ đầu tư vẫn đưa chi phí này vào tổng mức đầu tư và ký hợp đồng với đơn vị thực hiện làm tăng chi phí đầu tư của dự án.

Nghiệm thu hoàn thành 100% khối lượng công việc mua sắm của nhà thầu là Công Ty TNHH TTCL Việt Nam (Cty TTCL) trong khi thực tế chưa hoàn thành; thanh toán cho (Cty TTCL) vượt quy định Hợp đồng EPC số tiền gần 123.800 USD; ký chứng chỉ nghiệm thu Hệ thống thiết bị chính (trừ hệ thống xử lý nước thải) trong khi còn nhiều hạng mục còn tồn tại chưa được nhà thầu khắc phục, chưa được chủ đầu tư nghiệm thu.

Điều đáng nói là, đến thời điểm kiểm toán năm 2019, Liên danh nhà thầu EPC vẫn chưa hoàn thành công trình, bảo lãnh thực hiện hợp đồng của nhà thầu đã hết hạn. Thế nhưng, OBF lại không yêu cầu nhà thầu gia hạn bảo lãnh thực hiện hợp đồng cho phần công việc chưa hoàn thành theo quy định hợp đồng.

… và vượt thẩm quyền?

Ngoài các đơn vị nêu trên, PVOIL cũng bị Kiểm toán Nhà nước yêu cầu tổ chức kiểm điểm trách nhiệm các cá nhân, tập thể có liên quan xử lý theo quy định đối với một số tồn tại, sai sót, cụ thể:

Tổng giám đốc PVOIL tổ chức lập và trình Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) thông qua chủ trương đầu tư không đúng thẩm quyền và không đáp ứng sự cần thiết phải đầu tư dự án.

Hội đồng thành viên PVOIL chấp thuận chủ trương đầu tư vốn nhà nước để thực hiện dự án mà không tổ chức thẩm định, dự án không đáp ứng sự cần thiết phải đầu tư, gây lãng phí nguồn vốn nhà nước đã đầu tư vào dự án.

Thực hiện thoái vốn của PVOIL tại công ty OBF trước khi lựa chọn nhà thầu EPC không đúng lộ trình tại Đề án thành lập Công ty OBF được PVN chấp thuận năm 2009; Thực hiện các thủ tục thoái vốn cho Licogi 16 và chấp thuận chủ trương để ITOCHU thoái vốn cho TTNE còn một số tồn tại, thiếu sót; Thiếu trách nhiệm trong việc kiểm tra, giám sát người đại diện phần vốn tại OBF trong việc thực hiện các thủ tục đầu tư, để xảy ra nhiều tồn tại, sai sót.

Trước đó, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình chỉ đạo Bộ Công an làm rõ một số dấu hiệu bất thường tại dự án này theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước để xử lý theo quy định. Cụ thể, dự án có dấu hiệu bất thường trong quá trình thương thảo ký hợp đồng EPC có thể làm thất thoát khoản tiền 4,12 triệu USD do phát sinh chi phí đầu tư Hệ thống xử lý nước thải của nhà máy (khoảng 1,19 triệu USD vốn nhà nước tương tứng với phần vốn góp của PVOil).